Γιώργος Αμαραντίδης

14 Ιανουαρίου 1944

2 Φεβρουαρίου 2013

fullscreen

Ο Γιώργος Αμαραντίδης, γνωστός και ως Σ̌ουμούλτς (Χ̌υμούλτς ή Σ̌ιμούλτς), γιος του Στάθη Αμαραντίδη και της Σοφίας Καβακίδου, γεννήθηκε την 14/01/1944 στο Καπνοχώρι Κοζάνης. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες με καταγωγή από το χωριό Γιαννακάντων του Χαψίκιοϊ της Άνω Ματσούκας του Πόντου. Ξεκίνησε να παίζει ποντιακή λύρα από πολύ μικρή ηλικία. Ο πατέρας του, Στάθης, ήταν επίσης λυράρης και κοντά του απέκτησε τα πρώτα ακούσματα, αν και αρχικά μάθαινε κρυφά, παίζοντας στον αχυρώνα. Λέγεται μάλιστα πως διέσωσε στίχους του πατέρα του, γραμμένους σε τσιγαρόχαρτα. Σε ηλικία δεκαπέντε χρονών ξάφνιασε τους συγχωριανούς του, όταν έπαιξε λύρα και τραγούδησε στο πανηγύρι του χωριού. Από τότε, συμμετείχε σε πολλούς γάμους και πανηγύρια της περιοχής, μαθαίνοντας από τους παλιότερους Πόντιους μουσικούς και αποκτώντας φήμη στον ποντιακό κόσμο της Κοζάνης. Μετά τη στρατιωτική του θητεία, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου δραστηριοποιήθηκε καλλιτεχνικά μέχρι το τέλος της ζωής του, διατηρώντας πάντα ισχυρούς δεσμούς με τις ρίζες και τον τόπο του. Ηχογράφησε πολλά παραδοσιακά τραγούδια, διασώζοντας μελωδίες και στίχους που, αν δεν είχαν δισκογραφηθεί, πιθανόν θα είχαν χαθεί με το πέρασμα των χρόνων. Έγραψε επίσης πολλά δικά του τραγούδια διαφόρων θεμάτων (αγάπη, προσφυγιά, ποντιακή γενοκτονία, για τον θάνατο, τη ζωή κ.ά.), πάντα με αυστηρά παραδοσιακό χρώμα. Αυτές οι δημιουργίες του αποτελούν πλέον κομμάτι της σύγχρονης ποντιακής παράδοσης, έχοντας αφομοιωθεί και ενσωματωθεί στα πανηγύρια και τις γιορτές των απανταχού Ποντίων. Ο ίδιος κυκλοφόρησε περίπου δεκαέξι προσωπικούς δίσκους. Σε όλες τις προσωπικές του δισκογραφίες επέμενε στη χρήση των παραδοσιακών ποντιακών μουσικών οργάνων (λύρα, νταούλι, αγγείο/τουλούμ’, φλογέρα/χ̌ειλι͜αύλιν, ζουρνά). Έκανε αυτή την επιλογή συνειδητά, σε μια εποχή που τα ντραμς είχαν αρχίσει να αντικαθιστούν το νταούλι και το αγγείο, ενώ η φλογέρα και ο ζουρνάς είχαν σχεδόν ξεχαστεί. Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι καθιέρωσε ξανά το νταούλι, το αγγείο (που αρχικά ήταν άγνωστο στην Αθήνα) και τη φλογέρα (χ̌ειλι͜αύλιν) στη δισκογραφία και τα ποντιακά μουσικά δρώμενα. Ένιωθε ιδιαίτερη χαρά κι υπερηφάνεια όταν έβλεπε νέους να ασχολούνται με το παίξιμο όχι μόνο της λύρας αλλά και αυτών των οργάνων, τα οποία, χωρίς και τη δική του συμβολή, θα είχαν ίσως αφανιστεί από την ποντιακή μουσική σκηνή. Μέσα από τους δίσκους και τις συνεργασίες του, το κοινό γνώρισε κι αγάπησε όχι μόνο τον ίδιο αλλά και πολλούς νέους τότε, καταξιωμένους σήμερα, ταλαντούχους καλλιτέχνες. Όταν εντόπιζε ένα ταλέντο, ήθελε να το αναδείξει. Συνεργάστηκε με σημαντικούς μουσικούς όπως ο Στάθης Νικολαΐδης, ο Χάρης Καζαντζίδης (αγγείο), ο Γιάννης Αραματανίδης (αγγείο), ο Γιάννης Καλπατσινίδης (αγγείο), ο Πόλιος Παπαγιαννίδης, ο Κώστας Κοργιανίδης (Κώστης τη Πατόζ’) και νεότερους όπως ο Ηλίας Υφαντίδης και ο Παναγιώτης Θεοδωρίδης. Σκοπός του ήταν να βάλει το δικό του λιθαράκι στην ποντιακή παράδοση, να αφήσει κάτι αξιόλογο πίσω του, αδιαφορώντας για την προσωπική του προβολή. Χαρακτηριστικοί δίσκοι-ορόσημα ήταν αυτός με τον θρυλικό τουλουμτσ̌ή Κώστα Κυριακίδη (Ασ̌αλούμ’ς) και τον θείο του Χριστόφορο Χριστοφορίδη (Στοφόρον), καθώς και ένας δίσκος μόνο με αγγείο με τον Γιάννη Αραματανίδη (Αραματάν’). Αξίζει να σημειωθεί πως σταμάτησε να εμφανίζεται σε κέντρα διασκέδασης από τη δεκαετία του ’80, αρνούμενος να κάνει «εκπτώσεις» στην παράδοση την εποχή που κυριαρχούσε το λεγόμενο «νεοποντιακό» τραγούδι. Η συμβολή του Γιώργου Αμαραντίδη στην ποντιακή παράδοση όμως δεν εξαντλείται μόνο στις δισκογραφικές του δουλειές. Στα πλαίσια της συνεργασίας του με το θέατρο της Δόρας Στράτου, η οποία ξεκίνησε το 1973 μετά από σύσταση του Χρήστου Τσιρίδη και διήρκεσε έντεκα χρόνια, έφερε μαζί του τον θείο του Χριστόφορο Χριστοφορίδη και τον Κώστα Κυριακίδη για να διδάξουν στους χορευτές του ποντιακού τμήματος τον χορό Σέρα. Με τη Δόρα Στράτου ταξίδεψε και στο εξωτερικό, σε χώρες όπως οι Ινδίες και η Βουλγαρία. Σημαντική ήταν και η συνεργασία του με τη Δόμνα Σαμίου, με την οποία επίσης περιόδευσε σε Αυστραλία, Αμερική και Ευρώπη, μαθαίνοντας πολλά για την παράδοση. Η Δόρα Στράτου, μάλιστα, του είχε πει το 1974 τη φράση που τον σημάδεψε: «Παιδί μου τα μάτια σου και την παράδοση γιατί θα έρθουνε χρόνια που μόνο με την παράδοση θα παραμείνουμε Έλληνες», μια συμβουλή που μετέφερε και ο ίδιος στους νεότερους. Δίδασκε την ποντιακή λύρα για πολλά χρόνια μέχρι και τους τελευταίους μήνες της ζωής του, εμπειρικά, όπως οι παλιοί λυράρηδες, επηρεασμένος βαθιά από μορφές όπως ο Γώγος Πετρίδης, τον οποίο θεωρούσε τον σπουδαιότερο λυράρη που ανέβασε το επίπεδο του οργάνου. Για τους μαθητές του δεν ήταν απλός δάσκαλος, αλλά μέντορας, τον οποίο συχνά συμβουλεύονταν για διάφορα θέματα της ζωής τους. Ο Γιώργος Αμαραντίδης ήταν εξίσου χαρισματικός στη λύρα, στη σύνθεση, στη στιχουργική, στο τραγούδι, ενώ υπήρξε και ένας εξαιρετικός δάσκαλος λύρας, κερδίζοντας το προσωνύμιο «Τη Ματσούκας το άστρον». Η αυλαία της ζωής του έμελλε να πέσει στις 2 Φεβρουαρίου του 2013. Ο Γιώργος Αμαραντίδης έφυγε στα 69 του χρόνια αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο έργο αλλά κι ένα τεράστιο και δυσαναπλήρωτο κενό τόσο στην ποντιακή μουσική παράδοση όσο και σε όλους όσους τον αγαπούσαν.

Γιώργος Αμαραντίδης

Γιώργος Αμαραντίδης

Albums/Singles (55)

Τραγούδια (554)