Του ήλ’ το κάστρον

Προβολή Τραγουδιού

Όλια τα κάστρα είδα
κι όλια γύρισα
Κι άμον του ήλ’ το κάστρον,
κάστρον ’κ’ έτονε
Σεράντα πόρτας είχ̌εν
κι όλια σίδερα
κι εξήντα παραθύρι͜α
κι όλια χάλκινα

Και του γιαλού η πόρτα
έτον μάλαμαν
Τούρκος το τριγυρίζει,
χρόνους δώδεκα
Μήδ’ επορεί να παίρει,
μήδ’ αφήνει͜ ατο

Κι ένας μικρός τουρκίτσος,
ρωμιογύριστος,
ρόκαν και ροκοτσούπιν
βάλ’ σα μὲσα του,
αδράχτιν και σποντύλιν
παίρ’ σα χ̌έρι͜α του
Μαξιλαρίτσαν βάλει
κι εμπροζώσ̌κεται
και έντονε γυναίκα,
βαριασμένισσα

Το κάστρον τριγυλίζει
και μοιρολογά:
-Άνοιξον, πόρτα μ’,
άνοιξον, καστρόπορτα!
Άνοιξον ας εμπαίνω,
Τούρκοι διώχ’νε με!

Ν’ αηλί εμέν την μαύσσα,
την χ̌ιλιάκλερον
και πού να παιδοποιγώ,
χ̌ειμωγκόντς καιρόν;

Άνοιξον, πόρτα μ’,
άνοιξον καστρόπορτα
Άνοιξον ας εμπαίνω,
Τούρκοι διώχ’νε με

Το κάστρον τριγυρίζει
και μοιρολογά
κι η κόρ’ απέσ’ ακούει
και καρδοπονά

-Κι απόθεν εμπαίν’ ο ήλιον,
έμπα απέσ’ κι εσύ
Κι απόθεν εβγαίν’ ο φέγγον,
έβγα έξ’ κι εσύ

Κι άμον ντ’ ανοί͜ει η πόρτα,
χ̌ίλι͜οι έτρεξαν
κι άμον ντ’ εκαλενοίεν,
μύριοι έτρεξαν
Κι άλλοι την κόρ’ αρπάζ’νε
κι άλλοι τα φλουριά
Κι από το παραθύρι
η κόρ’ επήδεσεν,
σε παλληκάρ’ εγκάλιαν
ψυχομάχ̌ησεν

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
αηλί	αλίμονο	ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
ανοί͜ει	ανοίγει
άνοιξον	(προστ.) άνοιξε
απέσ’	μέσα
απόθεν	από που, από όπου
αρπάζ’νε	αρπάζουν
βαριασμένισσα	έγκυος
διώχ’νε	διώχνουν
έβγα	(προστ.) βγες
εβγαίν’	βγαίνει
εγκάλιαν	(αιτ.) αγκαλιά
εκαλενοίεν	άνοιξε καλά/διάπλατα
έμπα	(προστ.) μπες
εμπαίν’	μπαίνει
εμπαίνω	μπαίνω
έντονε	έγινε
έξ’	έξω ή ο αριθμός έξι
επορεί	μπορεί
έτον	ήταν
έτονε	ήταν
ήλ’	ήλιου
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
μάλαμαν	ο χρυσός
μὲσα	(τα) η μέση
ν’ αηλί	αλίμονο	μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
όλια	όλα
παίρ’	παίρνω/ει
πόρτας	(ονομ.πληθ.) πόρτες	porta
ρόκαν	εργαλείο για το γνέσιμο τού μαλλιού, ραβδί με ειδικά διαμορφωμένη άκρη ώστε να στερεώνεται το μαλλί ή το βαμβάκι που προορίζεται για γνέσιμο
ροκοτσούπιν	το ξύλο της ρόκας
ρωμιογύριστος	χριστιανός που έγινε μουσουλμάνος
σεράντα	σαράντα
σποντύλιν	σπόνδυλος του αδραχτιού
τριγυλίζει	τριγυρίζει, περιτριγυρίζει
φέγγον	φεγγάρι
χ̌ειμωγκόντς	χειμώνας
χ̌ιλιάκλερον	στείρα, άκληρη γυναίκα, που πέρασαν τα χρόνια της χωρίς καμιά ελπίδα για τεκνοποίηση