Ποντιακός Στίχος

Προβολή Τραγουδιού

Κατεβάστε τους στίχους σε PDF

Ακρίτας όντες έλαμνεν

Ακρίτας όντας έλαμνενΑκρίτας όντας έλαμνεν

Στιχουργοί: Παραδοσιακό

Συνθέτες: Παραδοσιακό

Καλλιτέχνες: Αφήγηση/Απαγγελία/Ψαλμός, Γιώργος Αμαραντίδης, Κώστας Αλεξανδρίδης, Χορωδία


Ακρίτας όντες έλαμνεν
σην παραποταμέαν
Επέγ’νεν κι έρ’τον κι έλαμνεν
τη ώραν πέντε αυλάκια
Επέγ’νεν κι έρτον κι έσπερνεν
εννέα κότι͜α σπόρον

Έρθεν πουλίν κι εκόνεψεν
ση ζυγονί’ την άκραν
Σ’κούται και καλοκάθεται
ση ζυγονί’ τη μέσεν
-Οπίσ, πουλίν! Οπίσ’, πουλίν,
μη τρως τη βουκεντρέαν!

Και το πουλίν ’κελάηδεσεν
με ανθρωπί’ λαλίαν
-Ακρίτα μου, ντό κάθεσαι;
Ντό στέκεις και περ’μένεις;
Το ένοικο σ’ εχάλασαν
και την κάλη σ’ επέραν

Τ’ όλον καλλίον τ’ άλογο σ’
στρών’νε και καβαλ’κεύ’νε
και τ’ άλλα τα καθέτερα
τρέχ’νε και χλιμιτίζ’νε

♫

Ακρίτας παραθύμωσεν,
Ακρίτας εθα̤ρρέθεν
’Κάρφωσεν το βουκέντριν ατ’
και έστεσεν τα βούδι͜α τ’
Όλια τ’ όρνι͜α φοβερίζ’,
τ’ όρνι͜α και τα ραχ̌ία
Τους κλέφτες εφοβερίζεν
να μη κλέφ’νε την ηήν ατ’
Τσοι λύκους εφοβέριζεν
να μη τρώγ’νε τα βούδι͜α τ’
Τα πουλία ’φοβέριζεν
να μη τρώγ’νε τον σπόρον
Αφήν’ και πάει Ακρίτας ι-μ’,
ο κρίαρον Ακρίτας
Ευρήκ’ τα πόρτας ανοιχτά,
τα παραθύρι͜α ακλείδι͜α
Πάει κι ευρήκ’ τους μαύρους ατ’,
στέκ’νε και χλιμιτίζ’νε
-Τσ’ αστράφτει σην ανατολήν
να ευρίεται ση δύσην!
Σον Θεόν εσουν, νε μαύροι μου,
τσ’ εφτάν’ και κοντοφτάνει;
Κανείς, κανείς ’κ’ ελάλεσεν,
κανείς ’κ’ επελογέθεν
Και το γιαγούζιν τ’ άλογον
λαλεί κι απολογάται
-Ας σα κρυφοταΐσματα σ’,
εφτάνω κοντοφτάνω
Απάν’ σ’ ατού ελάγγεψεν
εχπάστεν κι έχ̌’ και πάει
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’
να φτάν’ και κοντοφτάνει
Ακρίτας ι-μ’ πριν να προφτάν’
η κόρ’ έρθεν κι εδέβεν
Ουτσ̌όπουλα επέντεσεν
απάν’ σο σταυροδρόμιν
-Σον Θόν εσουν, ουτσ̌όπουλα,
πουθέν χαράν εδέβεν;
-Κάθαν ώραν χαράν δι͜αβαίν’,
κάθαν ημέραν γάμος
Άμον τ’ ατωρ’νόν τη χαράν,
άλλο χαράν ’κ’ εδέβεν
Κάθαν τσατσίν μαλλίν κρατεί,
κάθαν λιθάριν αίμα
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’
να φτάν’ και κοντοφτάνει
Ακρίτας ι-μ’ ’κ’ επρόφτασεν
η κόρ’ έρθεν κι εδέβεν
Επήεν κι εταγιάνεψεν
ση Δέβας το γεφύρι
Εκεί κάθουνταν Έλλενοι
κι ατόναν φοβερίζ’νε
-Δεβάστε με, νε Έλλενοι,
την δέβαν ας δι͜αβαίνω
Ο μαύρο μ’ έν’ νεόν πουλάρ’
χωρίς ταήν ’κι μένει
κι η κάλη μου νέον κόρασ̌ον
χωρίς τ’ εμέν ’κι στέκει
Τον θάνατον ’κι νουνίζ’,
την κάλην ατ’ θυμάται
-Αν κρούω και σκοτώνω σας
θα λέγ’νε με φονέαν
κι αν ’κι σκοτώνω σας εγώ,
θα λέγ’νε εφοβέθεν
Καλλίον ’κι σκοτώνω σας
κι ας λέγ’νε εφοβέθεν
Κλώσ̌κεται, σύρ’ το μαύρον ατ’
και σο βαθύν λιμνίτσιν
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’
να φτάν’ και κοντοφτάνει
Επήεν κι εταγιάνεψεν
και σου καστρί’ την πόρταν
Ο μαύρον εχλιμίτιξεν
κι ο κάστρον όλ’ εσείεν
Η κόρ’ επαραγνώριξεν,
είπεν, «έρθεν Ακρίτας!»
-Ανοίξετε με, νε πορτάρ’,
ανοίξτεν ας εμπαίνω
Ο μαύρο μ’ νεόν πουλάρ’ είναι
χωρίς ταήν ’κι μένει
Η κόρ’ νέον κόρασον έν’,
χωρίς εμέν ’κι στέκει
Ένοιξαν ατον οι πορτάρ’,
εμπαίν’ απέσ’ Ακρίτας
Άλλοι σκαμνία δίγ’ν’ ατον,
άλλοι καυκίν απλών’νε
και σο σκαμνίν κάθεται
και το καυκίν επέρεν
-Για σους, για σους, Ακρίτα μου,
και μη πολυλογίζεις
Αδά μεγάλον στράτεμαν
εσέναν κυνηγάει
Έσυρεν το σπαθίτσιν ατ’
ας σο χρυσόν θεκάριν
Χ̌ίλιους εμπροστά τ’ εσκότωσεν
και μύριους από πίσω
Άλλους τρακόσ̌ους Βάραγγους
ση Δέβας το γεφύρι
Επέρεν την κόρ’ κι έφυεν
εννέα πουρνοβράδι͜α
Έβγαλεν ας σον κόλφον ατ’
απ’ όλια τα γενέας
-Για φά’, κόρη, για φά’, κόρη,
κι ωρίαξον τα στράτας
Ακρίτας επεκούμπιξεν,
έναν ύπνον επέρεν
Η κόρ’ τερεί το πέραν κιάν’,
φουσάτον κατηβαίνει
Εντρέπεται να λέει ατον,
φουσάτον κατεβαίνει
Τα δάκρυ͜α τ’ς εκατήβαιναν
σ’ Ακρίτα την καρδίαν
Εγνέφιξεν κι Ακρίτας μου
ας σον γλυκύν τον ύπνον
-Κόρη, εκείν’ που έρχουνταν
κανέναν ’κ’ εγνωρίζεις;
-’Μπροστά που έρ’ται ο καβαλάρτς
ομοι͜άζ’ να έν’ ο κύρη μ’
κι εκείν’ οι μαύροι οι αλογάντ’
ομοι͜άζ’ να είν’ τ’ αδέλφι͜α μ’
κι εκείνε η γερανόφορος
ομοι͜άζ’ να έν’ η μάνα μ’!
Γλωσσάρι
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
αδάεδώ
άκρανάκρη, αρχή
αλογάντ’αυτοί που έχουν άλογα
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
ανθρωπί’ανθρώπου
ανοίξτεν(προστ.) ανοίξτε
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
απολογάταιαπαντά, αποκρίνεται
ατόναναυτόν
ατούεκεί (σε τόπο ή σημείο που βρίσκεται σε κάποιο απόσταση)
ατωρ’νόντωρινό
αφήν’αφήνει
βιτσοκοπάχτυπάει με τη βίτσα, ρίχνει βιτσιά βίτσα<veja (σλαβ.) + -κοπῶ
βούδι͜αβόδια
βουκεντρέανχτύπημα με ξύλινη βέργα (βουκέντρα) που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια
βουκέντριν(ή βουκέντρα) ξύλινη βέργα που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια
γενέαςγενιές
γερανόφοροςαυτός/ή που φοράει γαλάζια ρούχα
γιαγούζιναυτό που έχει μαύρο στιλπνό χρώμα yağız
γλυκύνγλυκιά/ό
δέβανδιάβαση, πέρασμα
δεβάστε(προστ.) οδηγήστε, περάστε, πηγαίνετε κπ/κτ κάπου
δι͜αβαίν’(για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ διαβαίνω
δι͜αβαίνω(για τόπο) περνώ, διασχίζω, (για χρόνο) περνώ διαβαίνω
δίγ’ν’δίνουν
εγνέφιξενξύπνησε
εδέβενπήγε, διάβηκε, διέσχισε, ξεπέρασε διαβαίνω
είν’(για πληθ.) είναι
εκατήβαινανκατέβαιναν
εκείν’εκείνοι/α
εκείνεεκείνη
εκόνεψενεγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε konmak
ελάγγεψενπήδηξε
ελάλεσενέβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε
έλαμνενόργωνε λάμνω
ΈλλενοιΈλληνες
εμπαίν’μπαίνει
εμπαίνωμπαίνω
εμπροστάμπροστά, πρωτύτερα
έν’είναι
ένοικοσπίτι, οικία
ένοιξανάνοιξαν
επέγ’νενπήγαινε, προχωρούσε, έφευγε
επεκούμπιξενακούμπησε, στηρίχθηκε
επελογέθεναπάντησε, αποκρίθηκε
επέντεσεναπάντησε, συνάντησε τυχαία
επέρανπήραν
επέρενπήρε
επήενπήγε
επρόφτασενπρόφτασε
έρθενήρθε
έρ’ταιέρχεται
έρ’τονερχόταν
έρχουντανέρχονται
εσείενσείστηκε
εσουνσας
έστεσενέστησε
έσυρενέσυρε, τράβηξε, έριξε
εταγιάνεψεναπόκαμε, έμεινε από αντοχές, πλησίασε τόσο ώστε να ακουμπάει dayanmak
ευρήκ’βρίσκω/ει
ευρίεταιβρίσκεται
εφοβέθενφοβήθηκε
εφτάν’φτάνει
εφτάνωφτάνω
έφυενέφυγε
έχ̌’έχει
εχλιμίτιξενχλιμίντρισε
εχπάστεναναχώρησε, κίνησε για
ζυγονί’ζυγού
ηήνγη
θάνατονθάνατος
Θόνθεό
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κάθανκάθε
καθέτερακατώτερα
κάθουντανκάθονται
κάληη αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος
κάληντην αγαπητή σύζυγο, σύζυγο
καλλίον(επίθ.) καλύτερο, (επίρ.) καλύτερα
καστρί’κάστρου
καυκίνκούπα καῦκος
’κιδεν οὐκί<οὐχί
κιάν’και άνω, και εξής, και πέρα
κλέφ’νεκλέβουν
κλέφτεςκλέφτης
κλώσ̌κεταιγυρίζει, επιστρέφει
κόλφοναγκαλιά, κόλπο, το μέρος του σώματος ανάμεσα στους βραχίονες και το στήθος, στήθος της γυναίκας
κόρασονκορίτσι
κόρασ̌ονκορίτσι
κότι͜αμονάδα μέτρησης για δημητριακά
κρατείκρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει
κρούωχτυπώ
λαλείβγάζει λαλιά, καλεί, αποκαλεί, προσκαλεί, οδηγεί
λαλίανλαλιά, φωνή
λέγ’νελένε
λιμνίτσινλιμνούλα
μέσενμέση
νουνίζ’σκέφτεται
όλ’όλοι/α
όλιαόλα
ομοι͜άζ’ομοιάζει, μοιάζει
όντεςόταν
οπίσ’πίσω
ουτσ̌όπουλαπετούμενα πουλιά uçmak + πουλί
παραποταμέανπαραποτάμιος τόπος
περ’μένειςπεριμένεις
πορτάρ’πορτιέρηδες, οι επιβλέποντες την είσοδο από κπ πόρτα porta
πόρτας(ονομ.πληθ.) πόρτες porta
πουθένπουθενά
πουρνοβράδι͜ατο χρονικό διάστημα από το πρωί μέχρι το βράδυ
ραχ̌ίαράχες, βουνά
σ’κούταισηκώνεται
σους(προστ.) σώπα, πάψε, κάνε ησυχία susmak
σπαθίτσινσπαθάκι
στέκ’νεστέκουν
στράτας(ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους
στρών’νεστρώνουν, ζεύουν
σύρ’σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει
ταήντροφή ή τάισμα ζώου τάσσω/τάττω
τερείκοιτάει
τρέχ’νετρέχουν
τρώγ’νετρώνε
τσ’(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
τσατσίνξερόκλαδο θάμνου, φρύγανο
τσοιτους/τις
φά’(προστ.) φάε
φοβερίζ’νεφοβερίζουν
φουσάτονασκέρι, μονάδα στρατού fossatum=«στρατόπεδο, τάφρος»
χλιμιτίζ’νεχλιμιντρίζουν
ωρίαξον(προστ.) πρόσεξε, φύλαξε

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2024

Τραγούδια: 9056 | Albums/Singles: 1426 | Συντελεστές: 1837 | Λήμματα: 15689
Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr