Στιχουργοί: Πόλιος Παπαγιαννίδης
Συνθέτες: Πόλιος Παπαγιαννίδης
-Τρυγόνα μ’, που έν’ το τσ̌αλίμ’ σ’, τα πρωτιζ’νά τα κάλλι͜α σ’; Εσώρεψεν¹ ο πρόσωπο σ’, ’χάθεν η εμορφάδα σ’ Απ’ ατώρα κι αλλομίαν ας φιλούμε απ’ αλλομίαν Τον μήναν τέσσερα φοράς, την εβδομάδα μίαν -Εκλάδωσα, επαίδωσα κι εσέν εποίκα κύρη Άτσ̌απσα ’κ’ εγνωρί͜εις ατο τ’ εμόν το μεκατίρι; Απ’ ατώρα κι αλλομίαν ας φιλούμε απ’ αλλομίαν Τον μήναν τέσσερα φοράς, την εβδομάδα μίαν Αναθεμά θα βλαστημώ, φραντάλα μ’, ντ’ εγεννέθα Εγώ τη σκοτωμάτ’ έμ’νε Ντό να ’φτάγω; Ευρέθα! Απ’ ατώρα κι αλλομίαν ας φιλούμε απ’ αλλομίαν Τον μήναν τέσσερα φοράς, την εβδομάδα μίαν Τρυγόνα μ’, ντ’ ετυράνντσα σε γιάμ’ θα κρατείς χολήν; Ήνταν εποίκα, νε πουλί μ’, σύρον απάν’ τσ̌ιζίν Απ’ ατώρα κι αλλομίαν ας φιλούμε απ’ αλλομίαν Τον μήναν τέσσερα φοράς, την εβδομάδα μίαν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| άτσ̌απσα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
| ατώρα | τώρα | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εγνωρί͜εις | γνωρίζεις | ||
| εκλάδωσα | έβγαλα κλαδιά, μτφ. έκανα παιδιά | ||
| έμ’νε | ήμουν | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμορφάδα | ομορφιά | ||
| έν’ | είναι | ||
| επαίδωσα | έκανα παιδιά | ||
| εποίκα | έκανα, έφτιαξα | ποιέω-ῶ | |
| εσώρεψεν | μάζεψε, συγκέντρωσε | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ήνταν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάλλι͜α | κάλλη | ||
| κρατείς | κρατάς | ||
| μεκατίρι | αξία (ηθική), ποσότητα, ικανότητα | (ενικ.) miḳdār/ (πληθ.) meḳādīr/mawaqīdīr | |
| μίαν | μια φορά | ||
| πρωτιζ’νά | πρώτα, αρχαία, παλαιά | ||
| σύρον | (προστ.) σύρε, τράβα, ρίξε | ||
| σύρον απάν’ τσ̌ιζίν | τράβα μια γραμμή, διέγραψέ το | ||
| τη σκοτωμάτ’ | του σκοτωμού, του θανατά | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τσ̌αλίμ’ | επιδέξια κίνηση (σε χορό κ.ά.), σκέρτσο, κάμωμα | çalım | |
| τσ̌ιζίν | γραμμή, αράδα | çizgi | |
| φοράς | φορές | ||
| φραντάλα | γυναίκα πρόσχαρη, πληθωρική γυναίκα | ||
| ’φτάγω | (ευτάγω) κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| ’χάθεν | (εχάθεν) χάθηκε | ||
| χολήν | θυμό |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| άτσ̌απσα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
| ατώρα | τώρα | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εγνωρί͜εις | γνωρίζεις | ||
| εκλάδωσα | έβγαλα κλαδιά, μτφ. έκανα παιδιά | ||
| έμ’νε | ήμουν | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμορφάδα | ομορφιά | ||
| έν’ | είναι | ||
| επαίδωσα | έκανα παιδιά | ||
| εποίκα | έκανα, έφτιαξα | ποιέω-ῶ | |
| εσώρεψεν | μάζεψε, συγκέντρωσε | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ήνταν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάλλι͜α | κάλλη | ||
| κρατείς | κρατάς | ||
| μεκατίρι | αξία (ηθική), ποσότητα, ικανότητα | (ενικ.) miḳdār/ (πληθ.) meḳādīr/mawaqīdīr | |
| μίαν | μια φορά | ||
| πρωτιζ’νά | πρώτα, αρχαία, παλαιά | ||
| σύρον | (προστ.) σύρε, τράβα, ρίξε | ||
| σύρον απάν’ τσ̌ιζίν | τράβα μια γραμμή, διέγραψέ το | ||
| τη σκοτωμάτ’ | του σκοτωμού, του θανατά | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τσ̌αλίμ’ | επιδέξια κίνηση (σε χορό κ.ά.), σκέρτσο, κάμωμα | çalım | |
| τσ̌ιζίν | γραμμή, αράδα | çizgi | |
| φοράς | φορές | ||
| φραντάλα | γυναίκα πρόσχαρη, πληθωρική γυναίκα | ||
| ’φτάγω | (ευτάγω) κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| ’χάθεν | (εχάθεν) χάθηκε | ||
| χολήν | θυμό |
¹ Πιθ. «εσόλεψεν» = χλώμιασε, έγινε ωχρό (τουρκ. solmak) αντί του «εσώρεψεν» (μεταβ. μάζεψε κτ, συγκέντρωσε) ενώ υπάρχει και ο τύπος της παθητικής φωνής «εσωρεύτεν» (μαζεύτηκε, στοιβάχτηκε). Αντιπρβλ. Ιστορικόν Λεξικόν της Ποντικής διαλέκτου στο λήμμα σολεύω, «Έλα, υιέ μου, κλώστ’ οπίσ’, ’ς σον Άδ’ δουλείαν ’κ’ έχ̌εις, εσόλεψεν ο πρόσωπο σ’ κ’ ελλάεν εμορφά̤δα σ’»
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 