Τικ | Τραγούδι

Προβολή Τραγουδιού

Παραδοσιακοί σκοποί της Ματσούκας του Πόντου

Καλλιτέχνες: Γιώργος Αμαραντίδης, Χριστόφορος Χριστοφορίδης

Εσ̌ύριζα τα πρόατα μ’,
έμπρου κιάν’ η Κιαλίτσα
Τ’ εμόν την καρδι͜ά έκαψεν
έμορφος τρυγονίτσα

-Μαύρε Σαχπαζάρ’

Κουτνίν σπαρέλ’ θα ’φτάγω σε,
κουμάσ̌’ Χατσαβερίτ’κον
Ράψην να έχ̌’ Καπίκεης
και χάρτσ̌ιν Λιβερίτ’κον

Σο χωραφάκρι σ’ εκάθουμ’
αρ’ άμον χωμολέας
Εκάθουμ’ και -ν- εμέτρανα
τσ’ εγάπ’ς τα μακελλέας

Σον Θεόν βαρύν να μη έν’
κάτ’ θα λέω, παιδία
Ο θάνατον ’κι σύρκεται,
τσ’ εγάπ’ς αροθυμία

Ανάθεμα, ανάθεμα,
αναθεματιγμένον
Θέλω να καλατσ̌εύω σε,
’κι θέλτς με αφορισμένον

Εφόρεσεν κι ενέλλαξεν
ση μάνας ατ’ς επέγ’νεν
Εντώκεν κι ετυλίε με,
η πεθερά τ’ς ετέρ’νεν

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
αρ’	εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha	ἄρα
αροθυμία	νοσταλγία
ατ’ς	αυτής, της
αφορισμένον	αφορισμένο, αναθεματισμένο
εγάπ’ς	αγάπης
εκάθουμ’	καθόμουν
εμέτρανα	μετρούσα
εμόν	δικός/ή/ό μου	ἐμοῦ
έμορφος	όμορφος/η
έμπρου	εμπρός, μπροστά
έν’	είναι
ενέλλαξεν	φόρεσε καλά/γιορτινά ρούχα
εντώκεν	χτύπησε
επέγ’νεν	πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε
εσ̌ύριζα	σφύριζα
ετέρ’νεν	κοιτούσε
ετυλίε	τυλίχθηκε
εφόρεσεν	φόρεσε ρούχα
έχ̌’	έχει
θάνατον	θάνατος
θέλτς	θέλεις
καλατσ̌εύω	μιλάω, συνομιλώ, συζητώ	keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας)
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
κιάν’	και άνω, και εξής, και πέρα
κουμάσ̌’	ύφασμα	kumaş
κουτνίν	ύφασμα βαμβακομέταξο ριγωτό εύχρηστο στα γυναικεία φορέματα
μακελλέας	σκαπανιές, τσαπιές	μάκελλος/μακέλλῃ (μία + κέλλω=κοψιμο μιάς κατευθυνσης, μιας πλευράς)
παιδία	παιδιά
πρόατα	πρόβατα
ράψην	ραφή
σπαρέλ’	μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους	spalliera
σύρκεται	τραβιέται, αντέχεται
τρυγονίτσα	(υποκορ.) το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας
τσ’	(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
’φτάγω	(ευτάγω) κάνω, φτιάχνω	εὐθειάζω
χάρτσ̌ιν	συμπληρωματικό ή διακοσμητικό σιρίτιο που χρησιμοποιείται κατά το ράψιμο ρούχων	harç<ḫarc
χωμολέας	το έντομο μυρμηκολέων	χῶμα + λέων