Προβολή Τραγουδιού
Ο αιχμάλωτος |

Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Γιώργος Αμαραντίδης
Καλλιτέχνες: Απαγγελία/Αφήγηση/Ψαλμός, Γιώργος Αμαραντίδης, Λάζος Τερζάς
Οι Τούρκ’ όντες εκούρσευαν την Πόλ’ την Ρωμανίαν Επάτ’νανε τα εκκλησ̌ι͜άς κι επαίρ’ναν τα εικόνας Επαίρ’νανε χρυσά σταυρούς κι αργυρά μαστραπάδες Επέραν και τη μάνα μου, σ’ εμέν έμποδος έτον Επήγεν και -ν- εποίκε με σ’ Εμίρ Αλή τη σκάλαν Εμέν ατέ ’πεσλέευεν με το μέλ’, με το γάλαν Με το μέλ’, με τ’ ανθόγαλαν και με τ’ αρνί’ το κρέας Σα φανερά ’ταντάνιζεν, σα κρυφά δι͜αρμενεύ’ με -Υιέ μ’, αν ζεις και γίνεσαι ση Ρωμανίαν φύγον Εκεί έ͜εις κυρ’ Ανδρόνικον, καλαδελφόν Ξαντίνον ♫ Εγέντονε ο αιχμάλωτον, εγέντονε κι αρματώθεν Επέρεν τ’ ελαφρόν σπαθίν κι ελλενικόν κοντάριν ’τοιμάσ̌κεται ο αιχμάλωτον και τση Δενής την στράταν «Αστρίτσι͜α μ’, χαμηλώσετεν, φεγγάριν, κάθεν έλα για δείξετε με την στρατήν ντο πάει σην Ρωμανίαν» Οι άστροι εχαμέλαιναν, οι φέγγοι κάθεν έρθαν Έδειξαν ατον την στρατήν ντο πάει σην Ρωμανίαν Ασ’ το επαρακούρσεψεν, τα γαίματα λουσμένος κύρην και υιόν επέντεσεν απάν’ σο σταυροδρόμιν Ο κύρης εκοιμήθηκεν, ο γιόκας έν’ στα ξύπνι͜α Δι͜αβαίν’ καλημερίζ’ α̤τον, καλημέραν ’κ’ επέρεν Έσυραν τα σπαθία τουν να κρούγ’νε τ’ έναν τ’ άλλο ’Τσακώθαν τα σπαθία τουν ’κι κρούγ’νε τ’ έναν τ’ άλλο Έσυραν τα κοντάρι͜α τουν να κρούγ’νε τ’ έναν τ’ άλλο ’Τσακώθαν τα κοντάρι͜α τουν ’κι κρούγ’νε τ’ έναν τ’ άλλο Έρχουνταν κι ανταμούντανε και κρούγ’νε μουστουνίας Ας του μουστί’ το χτύπεμαν εγνέφιξεν ο κύρ’ς ατ’ -Υιέ μ’! Υιέ μ’, κανείς ’κ’ εντώκε σε; Εσέν κανείς ’κι κρούει; Κατά π’ ελέπ’νε τ’ ομμάτι͜α μου, ατός έ͜ει σε και πάει Για στά, για στά και ας ’ρωτούμ’ ατον: τα γονικά τ’ απόθεν; -Σον Θεό σ’! Σον Θεό σ’, αιχμάλωτε, τα γονικά σ’ απόθεν; -’Κ’ εξέρτς όνταν εκούρσευαν Την Πόλ’ την Ρωμανίαν; Επάτ’νανε τα εγκλησι͜άς κι επαίρ’ναν τα εικόνας, επαίρ’νανε χρυσά σταυρά κι αργυρά μαστραπάδες ’Κούρσευαν τον Ανδρόνικον κι επαίρ’νανε τη μάνα μ’ Επέραν ατην κι έφυγαν σ’ Εμίρ Αλή τα σκάλας -Παιδίν έμ’νε και εγέρασα, ζευγάρ’ γεράκια ’κ’ είχα κι ατώρα ασ’ τ’ εγέρασα ζευγάρ’ γεράκια εχτέθα Ασ’ τη χαράν ατ’ το πολλά ’κατήβανε τα δάκρυ͜α τ’ ’Κατήβανε τα δάκρυ͜α του Καλομηνά χαλάτσ̌ι͜α Κλώσ̌κεται σην Ανατολήν κάμνει τρεις μετανοίας -Χριστέ μ’! Χριστέ μ’ αν εκατέβαιναν το πέραν κιάν’ φουσάτον μουδέ πολλά, μουδέ ολίγον, εννέα χ̌ιλιάδας να επαίρ’να τα γεράκια μου εγώ εκείνα εντούνα Το λόγον ατ’ ’κ’ επλέρωσεν, το λόγον ατ’ ’κ’ εξείπεν Όνταν τερεί το πέραν κιάν’ φουσάτον κατεβαίνει, μουδέ πολλά, μουδέ ολίγον εννέα χ̌ιλιάδας Επήρεν τα γεράκια του εκείντς εκεί εντώκεν Εκεί που κρούει ο Εξάντινον, το γαίμαν να πλαντάζει Εκεί που κρούει ο αιχμάλωτον, το γαίμαν ους την γούλαν -Οπίσ’, οπίσ’, Εμίρ Αλή, οπίσ’ κι εσέν μη κρούγω! Τ’ ομμάτι͜α μ’ εθαμπούρωσαν και το σπαθί μ’ έχ̌’ άφναν Αν κρούγω και σκοτώνω σε θα λένε έν’ φονέας ’Κι κρούγω και σκοτώνω σε, θα λέγ’νε εφοβέθεν Εγώ ’κι κρούγω και σκοτώνω σε κι ας λένε έν’ φοβετσ̌έας»
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
ανθόγαλαν | ανθόγαλο, λιπαρή ουσία σαν αφρός που εμφανίζεται στην επιφάνεια του γάλακτος, όταν αυτό βράσει | ||
ανταμούντανε | ανταμώνουν, συναντιώνται | ||
απάν’ | πάνω | ||
απόθεν | από που, από όπου | ||
αρνί’ | αρνιού | ||
ασ’ | από | ||
αστρίτσι͜α | αστράκια | ||
άστροι | αστέρια, αστέρες | ||
ατέ | αυτή | ||
ατός | αυτός | ||
ατώρα | τώρα | ||
άφναν | ατμός, άχνα | ||
γαίμαν | αίμα | ||
γαίματα | αίματα | ||
γούλαν | λαιμό | gula | |
δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
δι͜αρμενεύ’ | συμβουλεύω/ει, νουθετώ/εί | μσν. ὁρμηνεύω < αρχ. ἑρμηνεύω | |
έ͜ει | έχει | ||
έ͜εις | έχεις | ||
εγέντονε | έγινε | ||
εγέρασα | γέρασα | ||
εγνέφιξεν | ξύπνησε | ||
εθαμπούρωσαν | θόλωσαν | ||
εικόνας | (ονομ. πληθ., τα) εικόνες | ||
εκείντς | εκείνους | ||
ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
έμ’νε | ήμουν | ||
έμποδος | έγκυος | ||
έν’ | είναι | ||
εντούνα | χτυπούσα | ||
εντώκε | χτύπησε | ||
εντώκεν | χτύπησε | ||
εξείπεν | αποτελείωσε να λέει | ||
εξέρτς | ξέρεις, γνωρίζεις | ||
επαίρ’να | έπαιρνα | ||
επαίρ’ναν | έπαιρναν | ||
επάτ’νανε | πατούσαν | ||
επέντεσεν | απάντησε, συνάντησε τυχαία | ||
επέραν | πήραν | ||
επέρεν | πήρε | ||
επλέρωσεν | πλήρωσε, ολοκλήρωσε | ||
εποίκε | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
έρθαν | ήρθαν | ||
έρχουνταν | έρχονται | ||
έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
έτον | ήταν | ||
εφοβέθεν | φοβήθηκε | ||
έχ̌’ | έχει | ||
εχτέθα | απόκτησα | ||
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κάθεν | κάτω, κάθε | ||
Καλομηνά | (γεν.) Μαΐου, μαγιάτικα, (αιτ.) Μάιο | ||
’κατήβανε | (εκατήβανε) κατέβηκαν | ||
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
κλώσ̌κεται | γυρίζει, επιστρέφει | ||
κρούγ’νε | χτυπούνε | κρούω | |
κρούγω | χτυπώ | κρούω | |
κρούει | χτυπάει | κρούω | |
κύρ’ς | κύρης, πατέρας | ||
λέγ’νε | λένε | ||
μέλ’ | μέλι | ||
μουδέ | μήτε | ||
μουστί’ | γροθιάς | muşta/muşte | |
ολίγον | λίγο | ||
ομμάτι͜α | μάτια | ||
όνταν | όταν | ||
όντες | όταν | ||
οπίσ’ | πίσω | ||
ους | ως, μέχρι | ||
’πεσλέευεν | παρείχε τροφή, ανέτρεφε, μεγάλωνε, πάχαινε κπ/κτ | beslemek | |
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
σκάλας | (ον.πληθ., τα) σκάλες | ||
σπαθία | σπαθιά | ||
στά | (προστ.) στάσου | ||
σταυρά | σταυροί | ||
’ταντάνιζεν | (εταντάνιζεν) τράνταζε, έκανε νήπιο να χοροπηδά στα γόνατά του, κινούσε πάνω-κάτω | τανταλίζω | |
τερεί | κοιτάει | ||
’τοιμάσ̌κεται | (ετοιμάσ̌κεται) ετοιμάζεται | ||
τουν | τους | ||
Τούρκ’ | Τούρκοι | ||
’τσακώθαν | (ετσακώθαν) έσπασαν | ||
τση | της | ||
υιέ | γιε | υἱός | |
φοβετσ̌έας | φοβιτσιάρης | ||
φουσάτον | ασκέρι, μονάδα στρατού | fossatum=«στρατόπεδο, τάφρος» | |
φύγον | (προστ.) φύγε | ||
χαλάτσ̌ι͜α | χαλάζια | ||
χαμηλώσετεν | (προστ.) χαμηλώστε | ||
χτύπεμαν | χτύπημα |