Παύλος Τορνικίδης
Παύλος Τορνικίδης
20 Σεπτεμβρίου 1922
27 Απριλίου 2000Ο Παύλος Τορνικίδης του Μιχαήλ και της Σοφίας Κοσμίδου γεννήθηκε το 1922 στον Πέπλο Έβρου, κατά τον ερχομό των γονιών του από το Μόλα Μουσταφά του Καρς. Ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειας και γύρω στο 1924 εγκαταστάθηκαν οριστικά στη Μαυρολεύκη της Δράμας. Ο πατέρας του έπαιζε αγγείο, και είναι πιθανό αυτό να άναψε τη σπίθα για το ενδιαφέρον του Παύλου προς τη μουσική και συγκεκριμένα τη λύρα.
Αυτοδίδακτος, από νεαρή ηλικία άρχισε να συμμετέχει σε γάμους και γλέντια της περιοχής παίζοντας και τραγουδώντας. Σύμφωνα με την αδελφή του, Αναστασία Χρυσοστομίδου, ο Παύλος ήταν από μικρός ενεργός στις τοπικές εκδηλώσεις, ενώ στη Μαυρολεύκη ήταν συνομήλικος και με τον επίσης λυράρη Παύλο Κριθαρίδη. Το 1940, λόγω των πολεμικών αναταραχών, η οικογένεια μετοίκησε στο Παλιό Αγιονέρι του Κιλκίς, όπου έμεινε για τέσσερα χρόνια. Εκεί γνώρισε την Όλγα Σολωμονίδου, με την οποία παντρεύτηκαν το 1948 στη Μαυρολεύκη και απέκτησαν δύο παιδιά.
Το 1960 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην πόλη της Δράμας. Εκεί η φήμη του ως λυράρη είχε ήδη παγιωθεί. Συνεργάστηκε στενά με τον Σύλλογο Ποντίων Δράμας «Οι Κομνηνοί» και συμμετείχε σε κάθε είδους εκδηλώσεις. Μαζί με τον Λάμπη Τιλκερίδη κυριάρχησαν στα γλέντια της περιοχής, ενώ οι σχέσεις τους χαρακτηρίζονταν από αμοιβαία εκτίμηση και καλλιτεχνική αναγνώριση.
Η επαγγελματική του πορεία περιλάμβανε συνεργασίες με σπουδαίους μουσικούς, όπως ο Γιώργος Κεσίδης (κλαρίνο), με τον οποίον ηχογράφησε και τους πρώτους του δίσκους από το 1969, μεταξύ αυτών και η συμμετοχή του στον δίσκο Η ωραία Φλώρινα, πλάι στους Γώγο Πετρίδη και Χρήστο Μπαϊρακτάρη. Συνεργάστηκε ακόμη με τον Άριστο Αργυρόπουλο (ταούλ), την Ευρώπη Κεσίδου (τραγούδι), τον Κώστα Καραπαναγιωτίδη και τον Πλούταρχο Κανετίδη. Έπαιξε σε πολλά ποντιακά κέντρα σε Δράμα, Καβάλα, Θεσσαλονίκη, ενώ τη δεκαετία του ’70 συμμετείχε και σε εκδηλώσεις στη Δυτική Γερμανία.
Παράλληλα, υπήρξε δάσκαλος της λύρας, μεταδίδοντας τη γνώση και το μεράκι του σε νεότερους. Δίδασκε σε κατάστημα μουσικών οργάνων και δίσκων πίσω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στη Δράμα. Πολλοί από τους σημερινούς γνωστούς λυράρηδες υπήρξαν μαθητές του.
Ο γιος του, Αλέκος, περιγράφει τον Παύλο ως άνθρωπο της παρέας και του γλεντιού, με ιδιαίτερη αγάπη για την παραδοσιακή απόδοση – απέφευγε το αρμόνιο και προτιμούσε τη λύρα να συνοδεύεται μόνο από το νταούλι. Ξεχώριζε για τη δεξιοτεχνία του στη Σέρα, ενώ διατηρούσε βαθιά εκτίμηση για συναδέλφους όπως ο Γώγος Πετρίδης και ο Κωστίκας Τσακαλίδης.
Το 1990 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, που επηρέασε την απόδοσή του, αλλά κατάφερε να επανέλθει και να ζήσει ακόμα δέκα χρόνια, πάντοτε με τη λύρα στο πλευρό του. Έφυγε από τη ζωή το 2000, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που συνεχίζει να εμπνέει την ποντιακή μουσική παράδοση.
album
Albums/Singles (25)
lyrics
Τραγούδια (42)
- Ανάθεμα και τα μακρά - Εμπροπίσ’/Ανάθεμα και τα μακρά
- Αρνί μ’, απάν’ σο ταφόπο μ’ - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Αροθυμώ και τραγωδώ - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Αροθυμώ και τραγωδώ - Αροθυμώ και τραγωδώ/Τικ Τρομαχτόν
- Αροθυμώ και τραγωδώ - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Ατά τ’ άχαρα πουλία - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Διπάτ Τραπεζούντας - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Εγώ είμαι π’ έψ̌α τ’ άψιμον - Κιουρτσίας/Εγώ είμαι π’ έψ̌α τ’ άψιμον
- Εγώ είμαι π’ έψ̌α τ’ άψιμον - Ποντιακά | Η όμορφη Μακεδονία
- Είχα είναν μάναν (Έχω είναν μάναν) - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Έλα, έλα, λέω σε - Έλα, έλα, λέω σε/Κοτς
- Εμέν μάνα ’κ’ εγέννεσεν - Εμέν μάνα ’κ’ εγέννεσεν/Κότσαρι
- Εμέν μάνα ’κ’ εγέννεσεν - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Επιτραπέζιον - Επιτραπέζιον/Τρυγόνα
- Επιτραπέζιον - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Επιτραπέζιον - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Η θάλασσα φουρτούνα έτον - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Η πεθερά - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Η πεθερά - Ποντιακά | Η όμορφη Μακεδονία
- Η πεθερά - Η πεθερά/Πατούλας
- Κόρ, έλα σ’ εμέτερα - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Ομάλ’ κοτσιχτόν - Ση Γερμανίαν που θα πάει/Ομάλ’ κοτσιχτόν
- Ορφανία - Ορφανία/Σερβικό
- Ορφανία - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Ορφανία - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Παιδίν που έχ̌’ σην ξενιτά̤ν - Παιδίν που έχ̌’ σην ξενιτει͜άν/Τικ Διπλό
- Ποίος στρών’ το κρεβατόπο σ’ - Ποίος στρών’ το κρεβατόπο σ’/Τρυγόνα
- Ποίος στρών’ το κρεβατόπο σ’; - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Ση γειτονία σ’ λάσκουμαι - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Ση Γερμανίαν κάθουμαι - Ση Γερμανίαν κάθουμαι/Πατούλας
- Ση Γερμανίαν που θα πάει - Ση Γερμανίαν που θα πάει/Ομάλ’ κοτσιχτόν
- Σην Γερμανίαν κάθουμαι - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Σην Ελλάδαν θα κλώσκουμαι - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια
- Σην ξενιτει͜άν ερρώστεσα - Ποντιακοί χοροί και τραγούδια | Η όμορφη Θεσσαλονίκη
- Σην ξενιτει͜άν ερρώστεσα - Είκοσι ένα (21)/Σην ξενιτει͜άν ερρώστεσα
- Τ’ εμόν τ’ αρνίν σην ξενιτει͜άν - Τ’ εμόν τ’ αρνίν σην ξενιτει͜άν/Σέρα με κλαρίνο
- Τ’ εμόν τ’ αρνίν σην ξενιτει͜άν - Ποντιακά | Η ωραία Δράμα
- Τη Δράμαν δά̤κρυ͜α εγόμωσα - Πυρρίχιος/Τη Δράμαν δά̤κρυ͜α εγόμωσα
- Της Τρίχας το γεφύρι - Ποντιακά
- Της Τρίχας το γεφύρι - Το νέο Τικ/Της Τρίχας το γεφύρι
- Τσ̌οπάνος έμ’ κι ερίαζα - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
- Ψηλομύτ’σσα μ’ είσαι - Τα ποντιακά του Γιώργου Κεσίδη
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 