Προβολή Τραγουδιού
Ονέρ’τα, πόνι͜α, τάματα |
Στιχουργοί: Χρήστος Αντωνιάδης
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Κώστας Διαμαντίδης, Φίκος Καλλιφατίδης, Χρήστος Χρυσανθόπουλος
Έι παιδόπα μ’! Ακούτεν αούτο την κεμεντζ̌έν. Ναι! Εσείν μαναχόν ακούτε. Άμαν, εγώ την κεμεντζ̌έν ακούγω και ση λαλίαν εθε αναμεσά να έξερετεν ντο θαμαστά πράματα ελέπω. Ε! ρίζα μ’, εσείν ατά καμίαν ’κι είδετε͜ ατα. Ήνταν κι αν λέγω σας, τιδέν ασ’ ατά ’κι θα εγροικάτε. Έι Θεέ μ’! Αούτα τα χάταλα μ’ αδά εγεννέθαν. Ας έχ’νε την ευχ̌ή μ’ · αδά ας τρανύν’νε κι αδά ας θάφκουνταν. Εμάς ντο εύρεν η κατάρα σ’ ατά ευλοΐα να γίνεται. Η χαλαρδία ντ’ εχάλασεν τ’ εμέτερα τα τεμέλι͜α το τελευταίον να έν’. Έι πουλόπα μ’! Εμάς π’ εγεννέθαμε κ’ έζησαμε σ’ εκείνα τ’ αγιασμένα τα χώματα, όμπου εφέκαμε αλουτρούητα τα ταφία τ’ αποθαμενί’ εμουν και κλειδωμένα και χαλασμένα τ’ οσπίτι͜α και τα εγκλεσίας εμουν, εμάς εκείνα τα χώματα λαλούνε μας. Αδά ζούμε και ο νους εμουν κι ο συλλογισμός εμουν και η ψ̌η εμουν τα παλαιά τα φωλέας αραεύ’νε, τα χαλασμένα τα φωλέας. Έι πουλόπα μ’! Τρανόν ευχ̌ήν δίγω σας· Τη φωλέαν ντο θα χτίζετεν καμίαν να μη χαλάεται. Έι Θεέ μ’! Έναν ψ̌ην εχρωστώ σε. Λελεύω σε! Έπαρ’ το! Τσ’ εξέρ; Πέλκι πετά και πάει κι αναπά̤εται εκεί απ’ όθεν έρθεν... ♫ Ονέρ’τα, πόνι͜α, τάματα κι απόκρυφον ελπίδα [και -ν-] εμέν τον γέρον έσυραν σ’ έρημον την πατρίδαν Ηλι͜όπορον ’σπιτόπο μου, παραστάρ’ σαπεμένον [και -ν-] εσύ πασ̌τάν εμοίασες την καρδι͜ά μ’ το καμένον Σο ανοιγάρ’ εγρίβωσα π’ έτον σην ψ̌η μ’ θαμμένον Σ’ άνοιγμα σ’ εγριντζ̌ίνιξες, πόρταν περτσ̌ινωμένον Το αποκάμ’ και το σαχτάρ’ ντο κείται σο χωνόν -ι Έν’ τη φωτίας ντ’ έψ̌αμε όλον το υστερνόν -ι
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
αδά | εδώ | ||
αλουτρούητα | αλειτούργητα | ||
αναμεσά | ανάμεσα | ||
αναπά̤εται | αναπαύεται, ξεκουράζεται | ||
ανοιγάρ’ | κλειδί | ||
αούτα | αυτά | ||
αούτο | αυτό/ή | ||
αποθαμενί’ | πεθαμένων, νεκρών | ||
αποκάμ’ | δαυλός εστίας καιγόμενος ή σβησμένος | ||
αραεύ’νε | ψάχνουν, αναζητούν, γυρεύουν | aramak | |
ασ’ | από | ||
ατά | αυτά | ||
ατα | αυτά | ||
δίγω | δίνω | ||
εγεννέθαμε | γεννηθήκαμε | ||
εγεννέθαν | γεννήθηκαν | ||
εγκλεσίας | (γεν. τη) εκκλησίας, (ονομ./αιτ., πληθ., τα) εκκλησιές | ||
εγρίβωσα | προσκολλήθηκα, γαντζώθηκα | αγριφώνω<agrafer<grappa | |
εγριντζ̌ίνιξες | έτριξες | ||
εγροικάτε | καταλαβαίνετε | ||
εθε | του/της | ||
ελέπω | βλέπω | ||
εμέτερα | δικά μου/μας | ἡμέτερος | |
εμοίασες | έμοιαξες | ||
εμουν | μας | ||
έν’ | είναι | ||
έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
έρθεν | ήρθε | ||
εσείν | εσείς | ||
έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
έτον | ήταν | ||
ευλοΐα | ευλογία | ||
εύρεν | βρήκε | ||
εφέκαμε | αφήσαμε | ||
εχάλασεν | χάλασε, έχωσε το χέρι | ||
έχ’νε | έχουνε | ||
εχρωστώ | χρωστώ | ||
έψ̌αμε | ανάψαμε | ||
ήνταν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
θαμαστά | θαυμαστά | ||
θάφκουνταν | θάβονται | ||
καμίαν | ποτέ | ||
κείται | κείτεται, ξαπλώνει | ||
κεμεντζ̌έν | λύρα | kemençe/kemānçe | |
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
λελεύω | χαίρομαι | ||
μαναχόν | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
ονέρ’τα | όνειρα | ||
οσπίτι͜α | σπίτια | hospitium<hospes | |
παιδόπα | παιδάκια | ||
παραστάρ’ | το κάθετο καδρόνι του κασώματος πόρτας | ||
πασ̌τάν | ολωσδιόλου, εντελώς | baştan | |
πέλκι | ίσως να, πιθανόν να, μπας και (με την ελπίδα να συμβεί) | belki (αραβ. bel+ περσ. ki) | |
περτσ̌ινωμένον | στερεωμένη, βιδωμένη | perçin/perçīn | |
πόνι͜α | πόνοι | ||
πουλόπα | πουλάκια | ||
σαπεμένον | σαπισμένο | ||
σαχτάρ’ | στάχτη | στάχτη<στάζω | |
’σπιτόπο | (οσπιτόπον) σπιτάκι | ||
ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
τιδέν | τίποτα | ||
τρανύν’νε | μεγαλώνουν, αναθρέφουν | ||
τσ’ | (ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός; | ||
υστερνόν | κατοπινό, τελευταίο, στερνό | ||
φωλέαν | φωλιά | ||
φωλέας | (ονομ.πληθ.) φωλιές, (γεν. ενικού) φωλιάς | ||
φωτίας | (γεν.ενικ.) φωτιάς, (ον.πληθ., τα) φωτιές | ||
χαλάεται | χαλάει, καταστρέφεται | ||
χαλαρδία | πλημμύρα χειμάρρου | ||
χάταλα | μωρά, παιδιά | ἀταλός | |
χωνόν | εστία, χωνευτήρι | χῶνος < χόανος | |
ψ̌η | ψυχή | ||
ψ̌ην | ψυχή |