Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Αητέντς επαραπέτανεν ψηλά σα επουράνα̤ [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Είχ̌εν τσ̌αγγία κόκκινα και το κουδούκ’ν ατ’ μαύρον [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Εκράτ’νεν και σα κάρτζ̌ι͜α του παλληκαρί’ βραχ̌ι͜όνας [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] -Αητέ μ’, για δος μ’ ας σο κρατείς για πέει με όθεν κείται [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] -Ας σο κρατώ ’κι δίγω σε, αρ’ όθεν κείται λέγω [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Ακεί σο πέραν το ραχ̌ίν, σο πέραν κιάν’ τ’ ελάτι͜α [Ούι! αμάν! αμάν!] [Ούι ν’ αηλί εμέν! Ντό θα ’ίνουμαι;] μαύρα πουλία τρώγ’ν’ ατον και άσπρα τριγυλίσκουν [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Φατέστεν, πουλία μ’, φατέστεν, φατέστεν τον καρίπην [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Σην θάλασσαν κολυμπετής, σ’ ομάλια πεχλιβάνος [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Σον πόλεμον Τραντέλλενας του Πόντου παλληκάρι! [Όι! Ν’ αηλί εμέν! Ντό θα ’ίνουμαι;]
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| αητέντς | αητός | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| βραχ̌ι͜όνας | βραχίονες, μπράτσα | βραχίων | |
| δίγω | δίνω | ||
| δος | δώσε | ||
| εκράτ’νεν | κρατούσε | ||
| ελάτι͜α | έλατα | ||
| επαραπέτανεν | παραπετούσε, πετούσε πολλή ώρα ή πολύ ψηλά | ||
| επουράνα̤ | επουράνια | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| καρίπην | ξένο, μοναχικό, φτωχό, ανήμπορο | garip/ġarīb | |
| κάρτζ̌ι͜α | νύχια | kanca<ganzo (βενετ.)<γαμψός ή ganskyos=κλαδί (πρωτοκελτικά) | |
| κείται | κείτεται, ξαπλώνει | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κολυμπετής | κολυμβητής | ||
| κουδούκ’ν | ράμφος | ||
| κρατείς | κρατάς | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| παλληκαρί’ | παλληκαριού | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| πέει | (προστ.) πες | ||
| πεχλιβάνος | κυρ. παλαιστής, μτφ. παλληκάρι, ανδρειωμένος | pehlivan/pehlevān | |
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| Τραντέλλενας | ο τριάντα φορές Έλληνας | ||
| τριγυλίσκουν | τριγυρίζουν, περιτριγυρίζουν | ||
| τρώγ’ν’ | τρώνε | ||
| τσ̌αγγία | είδος μαλακού περσικού (παρθικού) υποδήματος από τη βυζαντινή περίοδο και εξής, το οποίο αναφερόταν σε υπόδημα ψηλό μέχρι τα γόνατα (μπότα) από ερυθρό δέρμα που προσαρμοζόταν στην κνήμη με κορδόνια | τζάγγα/τζαγγή ή τζαγγίον/zanca~zanga | |
| φατέστεν | (προστ.) φάτε |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| αητέντς | αητός | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| βραχ̌ι͜όνας | βραχίονες, μπράτσα | βραχίων | |
| δίγω | δίνω | ||
| δος | δώσε | ||
| εκράτ’νεν | κρατούσε | ||
| ελάτι͜α | έλατα | ||
| επαραπέτανεν | παραπετούσε, πετούσε πολλή ώρα ή πολύ ψηλά | ||
| επουράνα̤ | επουράνια | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| καρίπην | ξένο, μοναχικό, φτωχό, ανήμπορο | garip/ġarīb | |
| κάρτζ̌ι͜α | νύχια | kanca<ganzo (βενετ.)<γαμψός ή ganskyos=κλαδί (πρωτοκελτικά) | |
| κείται | κείτεται, ξαπλώνει | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κολυμπετής | κολυμβητής | ||
| κουδούκ’ν | ράμφος | ||
| κρατείς | κρατάς | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| παλληκαρί’ | παλληκαριού | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| πέει | (προστ.) πες | ||
| πεχλιβάνος | κυρ. παλαιστής, μτφ. παλληκάρι, ανδρειωμένος | pehlivan/pehlevān | |
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| Τραντέλλενας | ο τριάντα φορές Έλληνας | ||
| τριγυλίσκουν | τριγυρίζουν, περιτριγυρίζουν | ||
| τρώγ’ν’ | τρώνε | ||
| τσ̌αγγία | είδος μαλακού περσικού (παρθικού) υποδήματος από τη βυζαντινή περίοδο και εξής, το οποίο αναφερόταν σε υπόδημα ψηλό μέχρι τα γόνατα (μπότα) από ερυθρό δέρμα που προσαρμοζόταν στην κνήμη με κορδόνια | τζάγγα/τζαγγή ή τζαγγίον/zanca~zanga | |
| φατέστεν | (προστ.) φάτε |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 