Ενότητα 1η

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Αφήγηση/Απαγγελία/Ψαλμός, Γιώργος Συμεωνίδης, Κώστας Σιαμίδης, Στάθης Χριστοφορίδης

Τραπεζούντα 1919…Ο χρόνος γυρίζει πίσω. Η αστείρευτη ορεινή Κουνάκαλη, γεννά ακόμη ένα θρύλο. Ο Στάθιον του Παλαπουΐκ!
Τραγούδησε τα χώματα που άφησε. Για τον Πόντο. Με φωνή αγγελική, γλυκιά, σαν μικρού παιδιού.
Ιωνία Θεσσαλονίκης 1996… Τελευταία Μαρτυρία!
Μπάρμπα Στάθη, έχε γεια! Ο λόγος σου, τραγούδι.

[Και] Ραχ̌ι͜ά και ραχ̌οκέφαλα [γιαβρόπο μου]
[Και -ν-] ορμάνι͜α και κοιλάδι͜α
[Και -ν-] Εσάς θα σ̌ολιατεύ’νε σας [γιαβρί μ’]
[Και] κορίτσ̌ι͜α και νυφάδι͜α

’Τραγώδεσα [πουλί μ’] ’τραγώδεσα
[Και -ν-] εκόπεν το λαλόπο μ’ [όι, όι]
Έι, έι πουλί μου!
[Όι] Αν αγαπάς με πέει μ’ ατο
[Και] μη τρώγω το καρδόπο μ’ [όι]
Έι, έι πουλί μου!
[Και -ν-] Αν αγαπάς με πέει μ’ ατo
[Και] μη τρώγω το καρδόπο μ’ [όι]
Έφαες με, πουλί μ’, έφαες με

♫

Ν’ αηλί εμέν π’ εγέρασα
σα δένδρα επεκούμπ’σα
[Έι] Ατά πα -ν- ελυπέθανε
τα φύλλα τουν ερρούξαν

Αέτσ’ έν’, πουλί μ’, αέτσ’ έν’,
αέτσ’ άμον ντο λέγω
Την ώρα ντο ’κ’ ελέπω σε
κάθουμαι κα’ και κλαίγω

[Έι] Ο ουρανόν κι η θάλασσα
η γης κι όλια τα πάντα
Έλα, πουλί μ’, να χ̌αίρουμες
Πασ̌κείμ’ θα ζούμε πάντα;

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
αέτσ’	έτσι
αηλί	αλίμονο	ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
ατά	αυτά
γιαβρί	μωρό, μικρό, παιδί	yavru
γιαβρόπο	μωράκι, μικρούλι, παιδάκι	yavru + -όπον
εγέρασα	γέρασα
εκόπεν	κόπηκε
ελέπω	βλέπω
ελυπέθανε	λυπήθηκαν
έν’	είναι
επεκούμπ’σα	ακούμπησα, στηρίχθηκα
ερρούξαν	έπεσαν
έφαες	έφαγες
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κα’	κάτω
καρδόπο	καρδούλα
λαλόπο	φωνούλα
ν’ αηλί	αλίμονο	μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
νυφάδι͜α	νύφες
όλια	όλα
ορμάνι͜α	δάση	orman
πα	πάλι, επίσης, ακόμα
πασ̌κείμ’	μήπως, μήπως (και)	πᾶς καί ἔνι
πέει	(προστ.) πες
ραχ̌ι͜ά	ράχες, βουνά
ραχ̌οκέφαλα	κορφές βουνών
σ̌ολιατεύ’νε	δίνουν χαρά, ψυχαγωγούν, μτφ. ζωντανεύουν	şenlenmek
τουν	τους
’τραγώδεσα	(ετραγώδεσα) τραγούδησα
χ̌αίρουμες	χαιρόμαστε