Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Εκάεν [ξαν, γιαρ] και το Τσ̌άμπασ̌ιν κι επέμ’ναν τα τουβάρι͜α [γιαρ, γιαρ, αμάν] [και -ν-] Ερρούξαν σο γουρτάρεμαν [και] τ’ Ορτούς τα παλληκάρι͜α/τσ̌αναβάρι͜α [γιαρ, γιαρ, αμάν/κομμενόχρονον!] Χάιντε, χάιντε το κορτσόπον bizim odaya¹ Θα σε πάρω και θα φύγω, μα την Παναγιά! [Και] Λαλώ, λαλώ [ξαν, γιαρ] και ’κι λαλείς, να κόφκεται η λαλία σ’ [γιαρ, γιαρ, αμάν] [Και -ν-] Ας σον Θεόν [και] θ’ ευρήκ’ς ατο [και] με την περηφανεία σ’ [Σ̌κυλοκούταβον!] Haydı, haydı, gidelim Bizim odaya² Θα σε πάρω και θα φύγω Μα την Παναγιά! Αφήστεν [ξαν, γιαρ] και να καίομαι -ν αρ’ έλα μετ’ εμέναν [γιαρ, γιαρ, αμάν] [Και] Σα μὲσα σ’ να τυλίουμαι-ν [και] τέρ’ με, ψ̌ήκα μ’, και γέλα [Κομμενόχρονον!] Χάιντε, χάιντε το κορτσόπον bizim odaya¹ Θα σε πάρω και θα φύγω, μα την Παναγιά! Εκάεν [γιαρ] και το Τσ̌άμπασ̌ιν, [Αχ!] γιάβρουμ, τιδέν ’κ’ επέμ’νεν [γιαρ, γιαρ, αμάν] Ραχ̌ία και λιβαδόπα άλλο χορτάρ’ ’κι φέρ’νε [γιαρ, γιαρ, αμάν] Haydı, haydı, gidelim Bizim odaya² Θα σε πάρω και θα φύγω Μα την Παναγιά!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| γιάβρουμ | αγαπημένη μου, γιαβρί μου | yavrum | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γουρτάρεμαν | σώσιμο, διάσωση | kurtarma | |
| εκάεν | κάηκε | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ευρήκ’ς | βρίσκεις | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| κόφκεται | κόβεται | ||
| λαλείς | βγάζεις λαλιά, καλείς, αποκαλείς, προσκαλείς, οδηγείς | ||
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| λαλώ | βγάζω λαλιά, καλώ, αποκαλώ, προσκαλώ, οδηγώ | ||
| λιβαδόπα | (υποκορ.) λιβάδια | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουβάρι͜α | τοίχοι | duvar/dīvār | |
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| τσ̌αναβάρι͜α | θηρία, τέρατα, μτφ. παλληκάρια | canavar/cānāver | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| χάιντε | άντε | haydi<hay de (οθωμ.) | |
| χορτάρ’ | χορτάρι | ||
| ψ̌ήκα | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| γιάβρουμ | αγαπημένη μου, γιαβρί μου | yavrum | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γουρτάρεμαν | σώσιμο, διάσωση | kurtarma | |
| εκάεν | κάηκε | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ευρήκ’ς | βρίσκεις | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| κόφκεται | κόβεται | ||
| λαλείς | βγάζεις λαλιά, καλείς, αποκαλείς, προσκαλείς, οδηγείς | ||
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| λαλώ | βγάζω λαλιά, καλώ, αποκαλώ, προσκαλώ, οδηγώ | ||
| λιβαδόπα | (υποκορ.) λιβάδια | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουβάρι͜α | τοίχοι | duvar/dīvār | |
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| τσ̌αναβάρι͜α | θηρία, τέρατα, μτφ. παλληκάρια | canavar/cānāver | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| χάιντε | άντε | haydi<hay de (οθωμ.) | |
| χορτάρ’ | χορτάρι | ||
| ψ̌ήκα | ψυχούλα |
¹ στο δωμάτιό μας ² Άντε, άντε, πάμε στο δωμάτιό μας!
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 