
| Στιχουργοί | |
| Συνθέτες |
Όλια τα κάστρα είδα κι όλια γύρισα Κι άμον του Ήλ’ το κάστρον, κάστρον ’κ’ έτονε Σεράντα πόρτας είχ̌εν κι όλια σίδερα Κι εξήντα παραθύρι͜α κι όλια χάλκενα Και του γιαλού η πόρτα έτον μάλαμαν Τούρκος το τριγυρίζει, χρόνους δώδεκα Μήδ’ επορεί να παίρει, μήδ’ αφήνει͜ ατο Κι ένας μικρός τουρκίτσος, ρωμιογύριστος... ...ρόκαν και ροκοτσούπιν βάλ’ σα μὲσα του, αδράχτιν και σποντύλιν παίρ’ σα χ̌έρι͜α του Μαξιλαρίτσαν βάλει κι εμπροζώσ̌κεται κι εγέντονε γυναίκα, βαρι͜ασμένισσα Το κάστρον ’λογυρίζει και μοιρολογά: -Άνοιξον, πόρτα μ’, άνοιξον, καστρόπορτα! Άνοιξον ας εμπαίνω, Τούρκοι διώχ’νε με! Κι η κόρ’ απέσ’ ακούει και καρδοπονά Κι άμον ντ’ ανοί’ η πόρτα, χ̌ίλι͜οι έτρεξαν κι άμον ντ’ εκαλενοίεν, μύριοι έτρεξαν Κι άλλοι την κόρ’ αρπάζ’νε κι άλλοι τα φλουριά Κι απέ το παρεθύρι κόρ’ επήδησεν, σε παλληκάρ’ εγκάλιαν ψυχομάχ̌ησεν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοί’ | ανοίγει | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρπάζ’νε | αρπάζουν | ||
| βαρι͜ασμένισσα | έγκυος | ||
| διώχ’νε | διώχνουν | ||
| εγέντονε | έγινε | ||
| εγκάλιαν | (αιτ.) αγκαλιά | ||
| εκαλενοίεν | άνοιξε καλά/διάπλατα | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| ήλ’ | ήλιου | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’λογυρίζει | (ολογυρίζει) τριγυρίζει | ||
| μάλαμαν | ο χρυσός | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| όλια | όλα | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| ρόκαν | εργαλείο για το γνέσιμο τού μαλλιού, ραβδί με ειδικά διαμορφωμένη άκρη ώστε να στερεώνεται το μαλλί ή το βαμβάκι που προορίζεται για γνέσιμο | ||
| ροκοτσούπιν | το ξύλο της ρόκας | ||
| ρωμιογύριστος | χριστιανός που έγινε μουσουλμάνος | ||
| σεράντα | σαράντα | ||
| σποντύλιν | σπόνδυλος του αδραχτιού | ||
| χάλκενα | χάλκινα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοί’ | ανοίγει | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρπάζ’νε | αρπάζουν | ||
| βαρι͜ασμένισσα | έγκυος | ||
| διώχ’νε | διώχνουν | ||
| εγέντονε | έγινε | ||
| εγκάλιαν | (αιτ.) αγκαλιά | ||
| εκαλενοίεν | άνοιξε καλά/διάπλατα | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| ήλ’ | ήλιου | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’λογυρίζει | (ολογυρίζει) τριγυρίζει | ||
| μάλαμαν | ο χρυσός | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| όλια | όλα | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| ρόκαν | εργαλείο για το γνέσιμο τού μαλλιού, ραβδί με ειδικά διαμορφωμένη άκρη ώστε να στερεώνεται το μαλλί ή το βαμβάκι που προορίζεται για γνέσιμο | ||
| ροκοτσούπιν | το ξύλο της ρόκας | ||
| ρωμιογύριστος | χριστιανός που έγινε μουσουλμάνος | ||
| σεράντα | σαράντα | ||
| σποντύλιν | σπόνδυλος του αδραχτιού | ||
| χάλκενα | χάλκινα |

