| Στιχουργοί | |
| Συνθέτες |
Πατώ και ’κι βουλίζω, τον κόσμον ’κι γρωνίζω¹ Και για τ’ εσέν, τρυγόνα μου, ντολμάδες θα τυλίζω Ας αφήνουμ’ τα ψέματα κι ας αρχινούμ’ τ’ αλήθεια Ο πετεινόν εγέννεσεν κι εποίκεν κολογκύθι͜α Έναν, δύο κι άλλο, τρία, ντ’ έμορφον έν’ η παντρεία! Κορτσόπον, τα μαλλόπα σου σην καρδι͜ά μ’ απέσ’ κείνταν Στερέα μ’, καταρούμ’ ατα, ζευγάρι͜α φίδι͜α γίν’νταν Εγώ ντο θα φιλώ εσέν κι εσύ ντο θα φιλείς με Εγώ ας δίγω σ’ ύψωμαν κι εσύ μη κοινωνί͜εις με Έναν, πέντε κι άλλο, έξι, έπαρ’ το κερίν και φέξε Έναν κορτσόπον έμορφον εσέβεν σο καρδόπο μ’ Ν’ αηλί εμέν τον άχαρον θα σύρ’ και παίρ’ το ψ̌όπο μ’ Ανάθεμα και τη σεβντάν άμον καρφίν καρφούται Άμον λαμπάδαν κάεται καμίαν ’κι λαρούται Όλον χόπα, όλον χόπα μη νεγκάσ̌κουστουν, κορτσόπα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| απέσ’ | μέσα | ||
| ατα | αυτά | ||
| βουλίζω | βουλιάζω, βυθίζομαι | ||
| γίν’νταν | γίνονται | ||
| δίγω | δίνω | ||
| εγέννεσεν | γέννησε | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| έν’ | είναι | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εσέβεν | μπήκε | ||
| κάεται | καίγεται | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| καρφούται | καρφώνεται | ||
| καταρούμ’ | καταριέμαι | ||
| κείνταν | κείτονται, ξαπλώνουν | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοινωνί͜εις | κοινωνείς, μεταλαβαίνεις | ||
| κολογκύθι͜α | κολοκύθια | ||
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| λαρούται | γιατρεύεται, θεραπεύεται | ||
| μαλλόπα | μαλλάκια | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νεγκάσ̌κουστουν | κουράζεστε | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| παντρεία | παντρειά, γάμος | ὑπανδρειά < ὑπανδρία | |
| σεβντάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| στερέα | στήριγμα | ||
| σύρ’ | σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τυλίζω | τυλίγω | ||
| ύψωμαν | αντίδωρο | ||
| φιλείς | φιλάς | ||
| χόπα | χαρωπά, ζωηρά (επιφώνημα χορού) | hoppa (ονοματοποιητική λέξη «ήχος παιδιού που πηδά») | |
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| απέσ’ | μέσα | ||
| ατα | αυτά | ||
| βουλίζω | βουλιάζω, βυθίζομαι | ||
| γίν’νταν | γίνονται | ||
| δίγω | δίνω | ||
| εγέννεσεν | γέννησε | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| έν’ | είναι | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εσέβεν | μπήκε | ||
| κάεται | καίγεται | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| καρφούται | καρφώνεται | ||
| καταρούμ’ | καταριέμαι | ||
| κείνταν | κείτονται, ξαπλώνουν | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοινωνί͜εις | κοινωνείς, μεταλαβαίνεις | ||
| κολογκύθι͜α | κολοκύθια | ||
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| λαρούται | γιατρεύεται, θεραπεύεται | ||
| μαλλόπα | μαλλάκια | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νεγκάσ̌κουστουν | κουράζεστε | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| παντρεία | παντρειά, γάμος | ὑπανδρειά < ὑπανδρία | |
| σεβντάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| στερέα | στήριγμα | ||
| σύρ’ | σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τυλίζω | τυλίγω | ||
| ύψωμαν | αντίδωρο | ||
| φιλείς | φιλάς | ||
| χόπα | χαρωπά, ζωηρά (επιφώνημα χορού) | hoppa (ονοματοποιητική λέξη «ήχος παιδιού που πηδά») | |
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
¹ γρωνίζω: γνωρίζω (ιδιωμ. Νικοπόλεως)
