.
.
Σον Λευτέρ’

Σον Λευτέρ’

Στιχουργοί
Στιχουργοί
fullscreen
Πόσον εζέλεψα, Λευτέρ’,
τον θάνατον τ’ εσόν -ι!
Νασάν εσέν που έσ̌κισες
κι επήες σην Πατρίδαν!
Τάμαν είχ̌ες κι εποίκες α’,
εκεί ν’ αφήντς το ψ̌όπο σ’,
εκεί σ’ άγια τα χώματα,
τα καταματωμένα
Νασάν εσέν Χατζ̌ηλευτέρ’,
νασάν τ’ εσά τ’ ομμάτι͜α
π’ εσπάλτσες ατα μαναχός
κι επέρες τ’ ανοιγάρι͜α
άμον ντ’ ευτάει ο οικοκύρτς
όντες φεύ’ ας σ’ οσπίτ’ν ατ’
και όλια τα δουλείας ατ’
με τη σειράν εποίκεν
Η Τραπεζούντα έστραψεν
κι εκαπατεύτεν λίβι͜α
κι η δείσα έρθεν κι ετσ̌όκεψεν
κι εγέντον χαλαρδία
κι ας ση Λαραχανήν απέσ’
είνας αητέντς εξέβεν·
εσ’κώθεν ους τον ουρανόν
κι εράεψεν τη στράταν
κι εκόνεψεν σο Βέρμιον,
ση Καστανιάς τον τόπον
Μίαν εντώκεν τα φτέρα τ’,
δεύτερον το κουδούκ’ν ατ’,
εντώκεν απάν’ σο λιθάρ’
κι εγνέφ’σεν τον Χτενίδην:
-Για σούκ’, Χτενίδη, άτυχε
για σ’κώσον το λιθάρι σ’,
σούκ’ κι έλα ας κοινωνίζω σε
Πατρίδας κοινωνίαν,
σούκ’ μη φογάσαι τον Θεόν,
το κρίμαν παίρω απάν’ ι-μ’
Το λόγον ατ’ ’κ’ εμέσαξεν
κι εξέβεν ο Χτενίδης:
-Ατόσα χρόνια αδά ’πάν’
εσέναν ενεμέν’να·
έλα, Λευτέρ’ ας κάθουμες
και πέει με εκεί ντό είδες
Μη λες μ’ απόθεν έρχ̌εσαι,
εγροίκ’σα ’το ας σον χτύπον
Ατόσα χρόνια αδά ’πάν’
’κ’ έκ’σα αΐκον λαλίαν
-Αν αρχινώ και λέγω σε
ντό είδανε τ’ ομμάτι͜α μ’,
φοούμαι θα χολιάσ̌κεσαι
και θα κακοκαρδί͜εις με
Ατώρα ’κ’ έχουμε καιρόν
να κάθουμαι και λέω
Θα λέγουμ’ ατα μαναχ̌οί
ση στράταν σίτι͜α πάμε
εκεί σον έρημον τον Άδ’
ν’ ακούγ’νε μας-ε κι άλλοι
Ο Λυσσαρίδης π’ αναμέν’,
τρανόν έν’ το χατίρ’ν ατ’!
Εκείνος πα άμον εσέν
τρανά μουράτι͜α είχ̌εν·
μίαν κι άλλο να έλεπεν
τον τόπον ντ’ εγεννέθεν
Για έλ’ ατώρα σούκ’ απάν’
και πίασον το χ̌έρι μ’
ας πάμε ους τη Σουμελάν
κρούομε την καμπάναν
ν’ ακούγ’νε μας οι ζωντανοί
σ’ όλιον την οικουμένην
να στείλουμ’ ατ’ς το μένεμαν
το μέγαν δι͜αρμενείαν:
«Πατρίδας να μη χάν’ντανε
άλλο αδά σον κόσμον
κι ο καθαείς να θάφκεται
σον τόπον ντ’ εγεννέθεν»
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
α’(ατό) αυτό, το
αδάεδώ
αητέντςαητός
αΐκοντέτοιο/α
ακούγ’νεακούνε
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
αναμέν’περιμένει
ανοιγάρι͜ακλειδιά
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
απόθεναπό που, από όπου
ας σ’(ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα
ας σοναπ’ τον ασό σον (από τον)
ατααυτά
ατ’ςαυτής, της
ατώρατώρα
αφήντςαφήνεις
δείσαομίχλη δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά
δι͜αρμενείανσυμβουλή, νουθεσία μσν. ὁρμηνεύω < αρχ. ἑρμηνεύω
δουλείας(ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς
εγεννέθενγεννήθηκε
εγέντονέγινε
εγνέφ’σενξύπνησε
εγροίκ’σακατάλαβα
εζέλεψαζήλεψα
είναςένας/μία
εκαπατεύτενσκεπάστηκε, καλύφθηκε, κλείστηκε σε κτ kapatmak
εκόνεψενεγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε konmak
έκ’σαάκουσα
έλεπενέβλεπε
εμέσαξενέφτασε στη μέση
έν’είναι
ενεμέν’ναπερίμενα
εντώκενχτύπησε
εξέβενβγήκε, ανέβηκε
επέρεςπήρες
επήεςπήγες
εποίκενέκανε, έφτιαξε ποιέω-ῶ
εποίκεςέκανες, έφτιαξες ποιέω-ῶ
εράεψενέψαξε, γύρεψε, αναζήτησε aramak
έρθενήρθε
εσάδικά σου/σας
εσ’κώθενσηκώθηκε
εσόνδικός/ή/ό σου
εσπάλτσεςσφάλισες, έκλεισες εντελώς/πολύ καλά
έστραψενάστραψε
ετσ̌όκεψενκατέπεσε, επικάθησε, έκλινε υπό το βάρος çökmek
ευτάεικάνει, φτιάχνει εὐθειάζω
θάνατονθάνατος
θάφκεταιθάβεται
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
καθαείςκαθένας
κάθουμεςκαθόμαστε
κακοκαρδί͜ειςκακοκαρδίζεις
κουδούκ’νράμφος
κρούομεχτυπάμε κρούω
λαλίανλαλιά, φωνή
λέγουμ’λέμε
λίβι͜ασύννεφα λίβος<λείβω
λιθάρ’λιθάρι, πέτρα
μαναχ̌οίμονάχοι
μαναχόςμοναχός, μόνος
μένεμανειδοποίηση, μήνυμα, πληροφορία, παραγγελία μήνυμα
μίανμια φορά
μίαν κι άλλοάλλη μια φορά
μουράτι͜αεπιθυμίες, πόθοι murat/murād
νασάνχαρά σε
οικοκύρτςοικοκύρης
όλιαόλα
όλιονόλο, ολόκληρο
ομμάτι͜αμάτια
όντεςόταν
οσπίτ’νσπίτι hospitium<hospes
ουςως, μέχρι
παπάλι, επίσης, ακόμα
παίρωπαίρνω
’πάν’(απάν’) πάνω
πέει(προστ.) πες
πίασον(προστ.) πιάσε
σίτι͜ακαθώς, ενώ σόταν<εις όταν
σ’κώσον(προστ.) σήκωσε
σούκ’(προστ.) σήκω
στείλουμ’στέλνουμε
’τοαυτό, το (προσωπική αντωνυμία)
τρανάμεγάλα
φεύ’φεύγει
φογάσαιφοβάσαι
φοούμαιφοβάμαι
χαλαρδίαπλημμύρα χειμάρρου
χάν’ντανεχάνονται, διώχνονται
χατίρ’νχάρη, σεβασμός, υπόληψη hatır/ḫāṭir
χολιάσ̌κεσαιθυμώνεις, αγανακτάς
ψ̌όποψυχούλα
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλ.
α’(ατό) αυτό, το
αδάεδώ
αητέντςαητός
αΐκοντέτοιο/α
ακούγ’νεακούνε
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
αναμέν’περιμένει
ανοιγάρι͜ακλειδιά
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
απόθεναπό που, από όπου
ας σ’(ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα
ας σοναπ’ τον ασό σον (από τον)
ατααυτά
ατ’ςαυτής, της
ατώρατώρα
αφήντςαφήνεις
δείσαομίχλη δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά
δι͜αρμενείανσυμβουλή, νουθεσία μσν. ὁρμηνεύω < αρχ. ἑρμηνεύω
δουλείας(ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς
εγεννέθενγεννήθηκε
εγέντονέγινε
εγνέφ’σενξύπνησε
εγροίκ’σακατάλαβα
εζέλεψαζήλεψα
είναςένας/μία
εκαπατεύτενσκεπάστηκε, καλύφθηκε, κλείστηκε σε κτ kapatmak
εκόνεψενεγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε konmak
έκ’σαάκουσα
έλεπενέβλεπε
εμέσαξενέφτασε στη μέση
έν’είναι
ενεμέν’ναπερίμενα
εντώκενχτύπησε
εξέβενβγήκε, ανέβηκε
επέρεςπήρες
επήεςπήγες
εποίκενέκανε, έφτιαξε ποιέω-ῶ
εποίκεςέκανες, έφτιαξες ποιέω-ῶ
εράεψενέψαξε, γύρεψε, αναζήτησε aramak
έρθενήρθε
εσάδικά σου/σας
εσ’κώθενσηκώθηκε
εσόνδικός/ή/ό σου
εσπάλτσεςσφάλισες, έκλεισες εντελώς/πολύ καλά
έστραψενάστραψε
ετσ̌όκεψενκατέπεσε, επικάθησε, έκλινε υπό το βάρος çökmek
ευτάεικάνει, φτιάχνει εὐθειάζω
θάνατονθάνατος
θάφκεταιθάβεται
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
καθαείςκαθένας
κάθουμεςκαθόμαστε
κακοκαρδί͜ειςκακοκαρδίζεις
κουδούκ’νράμφος
κρούομεχτυπάμε κρούω
λαλίανλαλιά, φωνή
λέγουμ’λέμε
λίβι͜ασύννεφα λίβος<λείβω
λιθάρ’λιθάρι, πέτρα
μαναχ̌οίμονάχοι
μαναχόςμοναχός, μόνος
μένεμανειδοποίηση, μήνυμα, πληροφορία, παραγγελία μήνυμα
μίανμια φορά
μίαν κι άλλοάλλη μια φορά
μουράτι͜αεπιθυμίες, πόθοι murat/murād
νασάνχαρά σε
οικοκύρτςοικοκύρης
όλιαόλα
όλιονόλο, ολόκληρο
ομμάτι͜αμάτια
όντεςόταν
οσπίτ’νσπίτι hospitium<hospes
ουςως, μέχρι
παπάλι, επίσης, ακόμα
παίρωπαίρνω
’πάν’(απάν’) πάνω
πέει(προστ.) πες
πίασον(προστ.) πιάσε
σίτι͜ακαθώς, ενώ σόταν<εις όταν
σ’κώσον(προστ.) σήκωσε
σούκ’(προστ.) σήκω
στείλουμ’στέλνουμε
’τοαυτό, το (προσωπική αντωνυμία)
τρανάμεγάλα
φεύ’φεύγει
φογάσαιφοβάσαι
φοούμαιφοβάμαι
χαλαρδίαπλημμύρα χειμάρρου
χάν’ντανεχάνονται, διώχνονται
χατίρ’νχάρη, σεβασμός, υπόληψη hatır/ḫāṭir
χολιάσ̌κεσαιθυμώνεις, αγανακτάς
ψ̌όποψυχούλα
Σημειώσεις
Ο Λευτέρης Ελευθεριάδης ήταν από την Λαραχανή της Ματσούκας του Πόντου. Πέθανε στον Πόντο στις 16 Αυγούστου του 1988, όταν επισκέφτηκε το χωριό του. Την ίδια περίοδο βρισκόταν στον Πόντο και ο Κώστας Διαμαντίδης, ο οποίος μαθαίνοντας το θάνατο του, έγραψε το παρόν ποίημα.

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2025

Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr

Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της IpHost