Προβολή Τραγουδιού
Ν’ αηλί εμέν |
Τραγούδια του Πόντου | Ηχογραφήσεις του 1930 (Αρχείο Μέλπως Μερλιέ)Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Γιάννης Χαραλαμπίδης
Ν’ αηλί εμέν κι εσέν ήλε μ’, ήλε μ’, ήλε μ’! Ωφ! Εγώ ντό θα ’ίνουμαι χωρίς τη λαλαχ̌ή¹ μ’; Ωφ! ωφ! Εφέκες έναν χερκελέν μωρά Τσί θα τερεί ατα; ωφ Τζ̌άνουμ εγώ ντο να ’ίνουμαι; Νε θεία! εγώ ντο να ’ίνουμαι; Νε Πιπή, γουρπάν’ σ’ να ’ίνουμαι Τσί α’ τερεί άλλο τα μωρά; Τσί α’ ευτάει ατα; Τσί α’ ’βγάλ’ το ψωμίν ατουν; Αναθεμά ’τον π’ έλεεν π’ εντώκεν κι επήρεν τον ήλο μ’! Ωφ! Ντό έν’ αβούτο ντ’ εποίκες μας ήλε μ’, ήλε μ’; Τ’ άλογα τσ̌ίζ’νε με σο μαντρίν, ήλε μ’! Τα πρόγατα σ’ λαλαχ̌εύ’νε σο κομ κέσ’, ήλε μ’ Ν’ αηλί εμέν κι εσέν ήλε μ’, ωφ! ωφ! Τα χωράφι͜α σ’ περιμέν’νε σε, ήλε μ’ Όλος ο κόσμος επήεν σπέρν’νε, ήλε μ’, κι εσύ ντο έν’ ντ’ εποίκες μας; ήλε μ’ Ν’ αηλί εμέν την άκλερον, ν’ αηλί εμέν την κορώναν, την κουτούλαν, ωφ! ωφ! Ήλιε μ’, επήες σην Σαλονίκην στρατιώτης κι εγώ απ’ αδά ντ’ ’α εποίν’να κι ετέρ’να; Εφήκες α’ τσιπλάχαινα, ήλε μ’ ωφ! ωφ! Εγύρευα με το τσ̌αντάχ’ κι ελάσκουμ’νε κι εφέρ’να τα ψωμίν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| ’α | θα | ||
| αβούτο | αυτό | ||
| αδά | εδώ | ||
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άκλερον | άκληρο, φτωχό, δύστυχο, ταλαίπωρο | ||
| ατα | αυτά | ||
| ατουν | τους | ||
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| εγύρευα | ζητούσα, επαιτούσα, ζητιάνευα, μτφ. ψαχνόμουν για γυναίκα | ||
| ελάσκουμ’νε | περιφερόμουν, τριγυρνούσα, περιπλανιόμουν | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| έλεεν | έλεγε | ||
| έν’ | είναι | ||
| εντώκεν | χτύπησε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επήες | πήγες | ||
| εποίκες | έκανες, έφτιαξες | ποιέω-ῶ | |
| εποίν’να | έκανα, έφτιαχνα | ποιέω-ῶ | |
| ετέρ’να | κοιτούσα | ||
| ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| εφέκες | άφησες | ||
| εφήκες | άφησες | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| κέσ’ | εκεί μέσα, προς τα εκεί | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| κομ | στάνη, αχυρώνας, αγρόκτημα | kom<գոմ (ή/και) εκ των κώμη, kūmh (περσ.)=περίφραξη, κλουβί | |
| λαλαχ̌ή | η ανατροφή παιδιών με χάδια | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| πρόγατα | πρόβατα | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| τζ̌άνουμ | ψυχή μου, αγαπημένε/η μου | canım<can/cān | |
| ’τον | αυτόν | ||
| τσ̌αντάχ’ | τσάντα | çanta/tança | |
| τσί | (τις) ποιός; | ||
| τσ̌ίζ’νε | λυπούνται, συμπονούν | σίζω | |
| τσιπλάχαινα | γυμνή, μτφ. εξαθλιωμένη | çıplak | |
| χερκελέν | κυρ. κοπάδι άγριων αλόγων, μτφ. κοπάδι, σωρός | hergele/ḫargele |
¹ Ακούγεται να λέει «λολοχή»
