| Στιχουργοί | |
| Συνθέτες |
Εσύ που είσαι -ν- έμορφος γιατί ’κ’ ευτάς το ψ̌όπο σ’; [γιαρ/ γιαρ, γιαρ] Όντες πας σον παράδεισον χαζίρ να έν’ ο τόπο σ’ [γιαρ] Κορτσόπον πολλά έμορφον, και ντό πολλά αγαπώ σε! [γιαρ/ γιαρ, γιαρ] Πασ̌κείμ ντο ’κ’ εγροικάς ατο όνταν/πάντα πυκνοτερώ σε; [γιαρ] Κορτσόπον πολλά έμορφον, η μαχαλά σ’ τιμά σε [γιαρ/ γιαρ, γιαρ] Αρ’ όσον ντ’ αγαπώ σε εγώ η μάνα σ’ ’κ’ αγαπά σε [γιαρ] ♫ Έναν άστρεν εξήβεν σην ανατολήν αρ’ έναν κι άλλο εξήβεν σο Τεβέποϊν Αρ’ έναν κι άλλο εξήβεν σο Καράκαπαν Και -ν- αρ’ έναν κι άλλο εξήβεν σ’ Αρμαλού το Χὰν’ [γιαρ] Σοφίτσα μ’, έξ’ μ’ εβγαίνεις και μη φαίνεσαι Ελέπ’νε σε και τ’ άστρα και μαραίνεσαι Και τη δεντρού τα φύλλα, ξαν, ζελεύ’νε σε [γιαρ] Λισάφ’, άνοιξον το τουλάπ’ [Έι! πουλί μ’, ξαν, αρνί μ’!] και δος μα ένα μήλον [Ποδεδίζω σε/ Άι! σ̌κυλοκούταβο μ’, γιαρ] Άνοιξον το παράθυρο σ’ [Έι! πουλί μ’, ξαν, αρνί μ’!/Έλα, έλα λέγω σε] ας ελέπω τον ήλιον [Κομμενόχρονε μ’/Έλα, έλα λέγω σε -ν] Σοφίτσα μ’, έξ’ μ’ εβγαίνεις και μη φαίνεσαι Ελέπ’νε σε και τ’ άστρα και μαραίνεσαι Τα παλληκάρι͜α τρέχ’νε κι αραεύ’νε σε [γιαρ]
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αραεύ’νε | ψάχνουν, αναζητούν, γυρεύουν | aramak | |
| Αρμαλού το χὰν’ | το Χάνι του Αρμαλού (ή Αρμανλού), φημισμένο πανδοχείο στην περιοχή της Κρώμνης στον Πόντο | Harmanlı Han | |
| άστρεν | άστρο | ||
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| δεντρού | δέντρου | ||
| δος | δώσε | ||
| δος μα | δώσε μου | ||
| εγροικάς | καταλαβαίνεις | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| έμορφος | όμορφος/η | ||
| έν’ | είναι | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξήβεν | βγήκε | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ζελεύ’νε | ζηλεύουν | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| μαχαλά | γειτονιά | mahalle/maḥalle | |
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όνταν | όταν | ||
| όντες | όταν | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πυκνοτερώ | κοιτάζω συχνά | ||
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τουλάπ’ | ντουλάπι | dolap/dūlāb | |
| τρέχ’νε | τρέχουν | ||
| χαζίρ | έτοιμος/ο/η | hazır/ḥāżir | |
| χὰν’ | χάνι, πανδοχείο | han/ḫān | |
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αραεύ’νε | ψάχνουν, αναζητούν, γυρεύουν | aramak | |
| Αρμαλού το χὰν’ | το Χάνι του Αρμαλού (ή Αρμανλού), φημισμένο πανδοχείο στην περιοχή της Κρώμνης στον Πόντο | Harmanlı Han | |
| άστρεν | άστρο | ||
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| δεντρού | δέντρου | ||
| δος | δώσε | ||
| δος μα | δώσε μου | ||
| εγροικάς | καταλαβαίνεις | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| έμορφος | όμορφος/η | ||
| έν’ | είναι | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξήβεν | βγήκε | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ζελεύ’νε | ζηλεύουν | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| μαχαλά | γειτονιά | mahalle/maḥalle | |
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όνταν | όταν | ||
| όντες | όταν | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πυκνοτερώ | κοιτάζω συχνά | ||
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τουλάπ’ | ντουλάπι | dolap/dūlāb | |
| τρέχ’νε | τρέχουν | ||
| χαζίρ | έτοιμος/ο/η | hazır/ḥāżir | |
| χὰν’ | χάνι, πανδοχείο | han/ḫān | |
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
