Σ’ έναν το χέρ’

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Αχιλλέας Βασιλειάδης, Βασίλης Μουρτιάδης

Σ’ έναν το χ̌έρ’ κρατώ τυφέκ’,
σ’ άλλο κρατώ την κάμα μ’
Τ’ αρνόπο μ’ έχω μετ’ εμέν
και πολεμούμ’ εντάμαν

Εμέν σαρεύ’ η κεμεντζ̌έ,
χορός και τραγωδία
Αδαπάν’ σα ψηλά ραχ̌ι͜ά
τη τυφεκί’ λαλία

Εμέν οι λύκ’ εσάρεψαν
απάν’ και σα Καμένα¹
Θα στείλω σε τα λώματα μ’
λερά και ματωμένα

Τ’ εμόν του φακούρ’ τ’ άλογον
πάντα -ν- αρματωμένον
Τα χ̌είλι͜α μ’ λέγ’νε και γελούν
η καρδι͜ά μ’ ματωμένον

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
αδαπάν’	εδώ πάνω
απάν’	πάνω
αρματωμένον	εξοπλισμένο, οπλισμένο
αρνόπο	αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας
εμόν	δικός/ή/ό μου	ἐμοῦ
εντάμαν	μαζί
εσάρεψαν	τύλιξαν, περικύκλωσαν, άρεσαν	sarmak
κάμα	δίκοπο μαχαίρι	kama
Καμένα	περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά
κεμεντζ̌έ	λύρα	kemençe/kemānçe
λαλία	λαλιά, φωνή
λέγ’νε	λένε
λερά	ακάθαρτα, βρώμικα	ὀλερός
λύκ’	λύκοι
λώματα	ρούχα	λῶμα/λωμάτιον
μετ’	μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος)
ραχ̌ι͜ά	ράχες, βουνά
σαρεύ’	τυλίγω/ει, περικυκλώνω/ει, εναγκαλίζομαι/εται, μτφ. αρέσει σε	sarmak
τραγωδία	τραγούδι
τυφέκ’	τουφέκι	tüfek/tufeng
τυφεκί’	τουφεκιού	tüfek/tufeng
φακούρ’	φτωχού	fakir/faḳīr (μουσουλμάνος ασκητής του σουφισμού, ο οποίος έχει απαρνηθεί την κατοχή υλικής περιουσίας και ζει από ελεημοσύνες)
χ̌έρ’	χέρι

Σημειώσεις

¹ Ορεινή περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στη Χαντζούκα (τοποθεσία Παναγίας Σουμελά) και το Μετζίτ’ (βοσκότοπος της Κρώμνης). Για την ονομασία «Καμένα» υπάρχουν μόνο στοιχεία από την παράδοση. Λέγεται πως, κάποτε, αλλόθρησκοι πήγαν να ληστέψουν το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Οι ληστές, ανάμεσα στα άλλα, θέλησαν να πάρουν και το Εικόνισμα, να το κομματιάσουν, για να πάρει ο καθένας από ένα κομμάτι. Με το πρώτο όμως χτύπημά τους το Εικόνισμα έβαλε φωτιά, θανατώθηκαν οι ιερόσυλοι και κάηκε ο τόπος. Έτσι, ονομάστηκε από τότε Καμένα, και δε βλάστησε η περιοχή ποτέ ύστερα από το γεγονός αυτό. Η ερημιά του χώρου αυτού προκαλεί δέος. Κυκλοφορούν εκεί διάφορα αγρίμια και προπαντός λύκοι, γεγονός που έχει αποτυπωθεί από την ποντιακή μούσα στο παραπάνω δίστιχο.