Κεφάλαιο 2

Ας σου Ζευτήλ’ αφκά διαβαίντς τση Καλε-πογιάς τ’ ορμόπον, κρού’ς σον ανέφορον σου Λαπάρ’ το Γιαμάτσ̌’ κιάν’ με τα καγκελόπα κι εγβαίντς σο Λιθαρίσ̌κ’. Πέραν και κά’, έναν τυφεκί’ αράμ’, έναν ελιαμέτ’ σκοπέλ’, ο Κάστρι͜ον, στέκ’ απάν’ σ’ αγε-Σωτήρας τα κάσ̌ι͜α. Εμπαίντς σ’ έναν ομάλ’ στενόν στρατόπον. Τα φλέρι͜α και τ’ οξόφυτα απ’ αδά κι απ’ ακεί οξ̌ι͜αεύ’νε τον πρόσωπο σ’. Ας σα ζεβρι͜ά σ’ μερέαν έναν σελέν’ φορτωμένον ας σο χορτάρ’, το γαϊδιράχαντον και το καφούλ’ εκάν τρακόσ̌ι’ οργέας κατακέφαλα κατηβαίν’ αφκά σον Απεντέκωτον. Πέραν βαθέα τσ’ Ανάλεψης το Λιμνίν με τ’ Αγιάσματα και του Σπαχού το Κάσ̌’ κι ολόγερα τ’ ορμάνια ους απάν’ σου Σταματί’ τα ραχ̌ία. Δι͜αβαίν’ ο νους ι-σ’. Κλώσ̌κεσαι τερείς το στρατόπον, γιάμ’ ζαροπατείς και κυλίγεσαι και χάσαι σο παΐρ’ απάν’ και κά’. Τα κόσσ’φας εμπροπίσ’, λαγγευτά και σ̌υριχτά καλωσορίζ’νε σε. Ανοί͜εις την πόδα σ’ κι εβγαίντς χαμάν σ’ έναν τουμπόπον απάν’ έμπρου σον Κάστρι͜ον. Τερείς κι ανατριχ̌ι͜άς: Είνας θεόχτιστος πεχλεβάνος με τα καρδίας ανοιχτά, ολόρθα αποθαμένος, στέκ’ σ’ έναν ποδάρ’ απάν’ ο Κάστρι͜ον, ο Παλαιόκαστρον.

Ρωμαίοι, λέγ’νε, έχτ’σαν ατον. Πότε; Γιατί; Τσ’ έξερ’; Σο ποδάρ’ν ατ’ απάν’, σου κρεμού τον πέλαγον, άμον καρτάλ’ φωλέαν, τσ’ αγε-Σωτήρας τ’ αναπαγμένον τ’ εγκλησόπον. Φογάσαι να σιμώντς ατον. γιάμ’ κάτ’ ερωτά σε και κρέν’ -τ- σε σον τόπο σ’. Σύρκεσαι οπίσ’ και κλώσ̌κεσαι αρυποδί͜εις σ’ έναν φαρδύν στρατόπον σου Λευκενί’ τ’ εμποδέας. Άνθεν χ̌ερού, κάθεν χ̌ερού, τσ̌αΐρι͜α κι αθοχόρταρα και του τσιφινί’ το τσ̌ιτσ̌άκ’, ολοκίτρινον και βαρυμύριχτον, φορτωμένος ο Καλομηνάς, εγκαλιάσ̌κεται ους απάν’ το Λευκέν’. Στέκ’ς και τερείς ολόγερα, μακρά και ξέμακρα, κι ελέπ’ς απέσ’ ση Ματσούκαν όλιον τον κόσμον, άμον ντ’ εξέβεν ας σου Θεού τα χ̌έρι͜α, ρακάνια και ραχ̌οκέφαλα, ορμία και κοτσορρύμι͜α, αλάτι͜α και τσ̌ακάτι͜α και τσ̌αΐρι͜α και τσ̌ιτσ̌άκια και στρατόπα απέσ’ σα κάσ̌ι͜α· κι εμπροστά σκουτουλίζ’ απέσ’ σου Καλομηνά τον ήλιον με τα τσ̌αΐρι͜α ’θε και με τα παμπάλαια τα ’πιβόλια τ’ απίδι͜α ’θε τσ̌ιτσ̌ακωμένα, το Λεφτοκαρέν’, το παλιόν το χωρίον τση Ζάβερας.

Ατά πασ̌κεί, θ’ έλεγε μας ατα ο Γιάννες, άμον ντ’ επέγ’νεν ατσ̌ελέα εγείνο την ημέραν πιρνά-πιρνά σο λογόπαρμαν τση Σωνίτσας ση μεζιρέν; Ὰμα καμίαν ’κ’ ερρούξεν ατον στράτα ας σου Ζευτήλ’ Καλομηνά να ’γβαίν’ και πάει σ̌κίζ’ το Λεφτοκαρέν’ κι εγβαίν’ σο ραχ̌οκέφαλον σα Τσ̌ικομάντρι͜α, τη μεζιρέν. Κι άμον ντο είδεν πόσον στράταν κι άλλο έχ̌’ εμπροστά τ’, εστάθεν σ’ έναν φουρίν τσιφίνια καικά, επέρεν βαθέα ανάσμαν, ετέρεσεν μίαν ολόγερα κι ενεπάγεν η ψ̌η ατ’. Κι επεκεί εκάτσεν κι εγιασλάνεψεν σου τσιφινί’ τη ρίζαν, σην εβόραν ν’ αναπάζ’ και τα ποδάρι͜α τ’. Κι αέτσ’ έρθαν όλια σο νουν ατ’.

Έπεσεν έναν ξαγόπον σου τσιφινί’ την εγκάλιαν κι εχόρτασεν μυρωδίαν. Κι επεκεί, ακόμαν τον τσίχαρον ατ’ ’κ’ έπεν κι ετελείωσεν, τερεί, το τσιφίν’ με τα τσ̌ιτσ̌άκια ’θε, απάν’ κέσ’ σο κιφάλ’ν ατ’ εγομώθεν μελεσσίδι͜α και πάγ’νε κι έρχουνταν ας σ’ έναν το τσ̌ιτσ̌άκ’ σ’ άλλο, ασπαλούν τα φτερόπα τουν, κουπίγουνταν απέσ’ σα τιλτικόπα τουν, τσ̌ουρουφίζ’νε το μέλ’ν ατουν και σ’κούνταν φορτωμένα ξαν πετούν. Ποία πάγ’νε και ποία έρχουνταν ’κ’ επορείς να χωρί͜εις ατα. Ο Γιάννες ετέρ’νεν ατα κι εθάμαζεν· δουλεύ’νε, στασιμονήν ’κ’ έχ’νε και ’ς σ’ έναν ’ς σ’ άλλ’ απάν’ ’κι κρούγ’νε.

Αλλομίαν, εθαρρείς ομμάτ’ επέραν τα μελεσσίδι͜α τ’ ευλογημένα, εταραχ̌ίγαν· κλωθογυρι͜άγουν και βουζλιαεύ’νε, άμον ντο κρούει ο τογάνον ση κωσσούς τα πουλία και φτιλακίζ’νε. Ο Γιάννες εκαλοτέρεσεν και ντό τερεί; Έναν μελεσσίδ’ ερρούξεν αφκά καικά σκοτωμένον κι έναν σ̌κεπίδ’ εκάρφωσεν απάν’ εθε άμον βελόν’ το στόμαν εθε και τσ̌ουρουφίζει͜ ατο. Ο Γιάννες εσ̌άσ̌εψεν: -Ε, Θέ μ’, να ’λιάς το πλάσμα Σ’! Τεμέκ έπλασες το μελεσσίδ’ να δουλεύ’ κι ευτάει το μέλ’, έπλασες και το σ̌κεπίδ’ να σκοτώνει͜ ατο και τρώει το μέλ’. Επόνεσεν η ψ̌η ατ’. Ελάγγεψεν κι εσ’κώθεν κι επέρεν τη στράταν σο χ̌έρ’. Εκούρασεν το Λεφτοκαρέν’, οσπίτι͜α και τσ̌αΐρι͜α -κι εγείνα τ’ απιδόδεντρα άνθεν-κάθεν, ας σο τσ̌ιτσ̌άκ’ φύλλον ’κ’ εφαίν’τον- έπεν κρύον νερόν απέσ’ ση βούραν ατ’ ας σ’ Ακρίτα το Πεγάδ’ κι εντώκεν σον ανέφορον απέσ’ κιάν’ σα τρανά τ’ οξέας· επεκεί εσέβεν σο τρανόν τ’ αλατί’ τ’ ορμάν’, εδέβεν το Μικρόν και το Μέγαν τ’ Ομάλ’ και στράτας και καγκελόστρατα τίκια αποκατάν’, σου μεσημέρ’ απάν’ εξέβεν σα Τσ̌ικομάντρι͜α τα ίσα ση Σ̌αλακίνας τ’ οσπίτ’. Ετελέθεν η στράτα τ’ κι άντζ̌ακ ο Γιάννες εγροίκ’σεν ντο ενεγκάστεν. Ὰμα ξάι σ’ οσπίτ’ κέσ’ ’κ’ εσίμωσεν. Αγίκον ώραν, εξέρ’, σ’ οσπίτ’ η Σωνίτσα μαναχ̌έσσα έν’, εκεί άγωμα ’κι γίνεται. Από κάθεν σ’ οσπίτ’ ση στράταν απάν’, αφκά σ’ αλάτ’, έναν πεγαδόπον έν’· ας σ’ οσπίτ’ ’κι φαίνεται. Εκάτσεν, έφαγεν τη δελ’νέν ατ’, έπεν κρύον νερόν, εντώκεν ατον και του ραχ̌ί’ αέρα, εσερινλιανεύτεν κι επενεγκάστεν ολίγον. Κι επεκεί εγιασλάνεψεν αφκά σ’ αλάτ’ ν’ αναμέν’ τη Σ̌αλακίναν, ώσνα έρ’ται ας σο χωρίον κιάν’· ετύλτσεν έναν τσίχαρον, εκαμίνωσεν κι έψ̌εν ατο και νουνίζ’, πώς θα ’φτάει το κουμπαρλούκ’ του Κωσταντίν’. Κι έναν ξάι κι άλλο, εκοιμέθεν κι επέμ’νεν.

***

Όνταν εγνέφ’σεν, ο ήλιον επήγεν σο ραχ̌ίν. Πολλά ’κ’ επήγεν, αχά κι η Σ̌αλακίνα ας σο χωρίον κιάν’ με το καλάθ’ τα χολχώνια ση ράχ̌ι͜αν ατ’ς, εύρεν το Γιάννεν σο πεγάδ’ καικά, εκαλωσόρτσεν κι επέρεν ατόν κι επήγεν σ’ οσπίτ’.

Η Σ̌αλακίνα τ’ έμπρου την ημέραν επέρεν το χαπέρ’ ντο θα έρ’ται ο Γιάννες σο ψαλάφι͜ον τση Σωνίτσας για τον Κωσταντίνον του Τσάν’· είπεν ατο ’κεί εξαδέλφ’σσα τ’ η Σοφία η Τσ̌άλα· κι ατώρα ξάι ’κ’ εχπαράγεν ατο ντο είδεν ατον. Εκούιξεν τη Σωνίτσαν, άμον ντ’ επήγεν σ’ οσπίτ’· ὰμα ετέρεσεν, λαλίαν ’κ’ έν’ και τ’ οσπίτ’ κλειδωμένον, επέρεν τ’ ανοιγάρ’ ας ση φωλέαν κέσ’ ένοιξεν, επέρεν έγκεν σκαμνίν το Γιάννεν οξ̌ωκά, επέρεν το τσ̌αντάι ας σ’ ωμίν ατ’, έγκεν ατ’ απέσ’ κι εξέβεν σην αυλήν να τερεί ντ’ ευτάγ’νε και τα ζα.

Ο Γιάννες καμίαν ’κ’ έτυχεν ατον να πάει σον ψαλάφι͜ον και τ’ ατέτι͜α πα καλά ’κ’ έξερεν. Ὰμα πιρνά-πιρνά όνταν θ’ εχπάσκουτον, έρθεν σο νουν ατ’ ντο είπαν ατον κι εσέγκεν έναν σ̌ισ̌έν ρακίν σο τσ̌αντάιν ατ’ και κάποσα πα σ̌εκερλεμέδες -έγβαν Καλομηνάς και μεϊβέδες ακόμαν ’κ’ εξέβαν. Άμον ντ’ επέρεν απέσ’ το τσ̌αντάιν ατ’ η Σ̌αλακίνα, ατός εγροίκ’σεν ντο έμαθεν ατο για τ’ όποιον έρθεν εξέβεν σα Τσ̌ικομάντρι͜α· κι άμον ντ’ ελέπ’, τα κατασέμι͜α πα καλά είν’, η καρδία τ’ ελάφρυνεν κι αιχτρίασεν ο πρόσωπος ατ’. Ο ήλιον εβασίλεψεν έτον, ὰμα ακόμαν ’κ’ εσκοτείνεψεν καλά. Έναν μακρυναρωτόν λιβόπον εκοκκίντσεν χαμελά σον ουρανόν, σου Βουδοξή το ραχ̌ίν απάν’. Η Σ̌αλακίνα εδώκεν τα χολχώνια, ντο έγκεν ας σο χωρίον κιάν’, σα τρία αλμεγάδι͜α χτήνια τ’ς να τρώγ’νε κι εκλώστεν έρθεν κι εγείνε σο Γιάννεν καικά.

-Εε, αρ’ καλώς και καλωσόρισες, Γιάννε! Ας σ’ ερώτεμαν εντροπήν μ’ έν’, ὰμα πώς έπαθες αδά κιάν’, πώς εφύσεσεν αέρα;

-Θεία Σ̌αλακίνα, λέει κι ο Γιάννες, οι καλοί ανθρώπ’ πάντα ευρήκ’νε είνας τον άλλον. Πολλά χ̌αιρετίας ας σον Τσάν’ το Γιώρ’ το γέρον. Θέλ’ να υπαντρεύ’ το γιον ατ’. Με του Θεού το θέλημαν και με το ρι͜ατέτ’ν εσουν εθέλεσεν να συμπεθερεύ’ μετ’ εσάς. Ψαλαφά την ανεψ̌ι͜άν εσουν, τη Σωνίτσαν, σο γιον ατ’ τον Κωσταντίνον. Εσείν’ τον Τσάν’ εξέρετε κι εγείνος πα ’ξέρ’ σας. Τα παιδία πα εθαρρώ τ’ έναν τ’ άλλο εξέρ’νε. Εγώ πα σας δύο μερέας πα το νάζι μ’ δι͜αβαίν’, είπα ας ευτάγω έναν καλόν, σα διμερόθεν πα καλόν αν έν’ κι ο Θεός πα να ευλογίζει͜ ατο. Η στράτα μακρά κι ο Τσάντς γέρος άνθρωπος, οι συγενοί ατ’ πα όλ’ αδά-ακεί, εδώκεν την ευκήν ατ’ κι έστειλεν εμέν σον ψαλάφι͜ον. Εγώ πα είπα, του Τσάν’ το χατίρ’ τρανόν έν’, να χαλάν’ ατο ’κ’ επορώ, έρθα και μαναχός πα έρθα· κουσμέτ’ ας έν’. Εσείν’ π’ ατώρα ’κι ξέρω ντό θα λέτε.

-Εγώ, πουλί μ’, Γιάννε, την ανεψ̌ι͜ά μ’ τη Σωνίτσαν είναν έχ’ ατεν, λέει η Σ̌αλακίνα, κι όσον αγαπώ τα τρία τα κορτσόπα μ’, γουρπάν’ ατουν, άλλ’ ατόσον κι άλλο αγαπώ κι ατέν. Μικρέσσαν κι ορφανήν επέρα ’τράνυνα ’τεν κι ας σα παιδία μ’ ’κι χωρίζ’ ατεν. Ὰμα εγείνε πα, ευκεμένον κορίτσ’, όλια τα χάρεις εδώκεν ατεν ο Θεός.

Να λέγω ακόμαν μικρέσσα έν’ πα ’κ’ επορώ, οφέτος εγόμωσεν τα δεκαεφτά, πρέπ’ να δίγουμ’ ατεν και πάει σο καλόν ατ’ς· ὰμα έναν κομμάτ’ θ’ αχπάγεται ας σην καρδία μ’. Σοούντα να έτον και το κουσμέτ’ν ατ’ς καλόν κι εύρηκεν καλούς ανθρώπ’ς κι επέγ’νεν. Ὰμα πασ̌κεί θα ’βρήκ’ ας σον Κωσταντίνον του Τσάν’ και καλλίον; Εγώ ο λόγος ι-μ’ λόγος, ὰμα ας ερωτώ και τη Σωνίτσαν και λάχ̌’ ο Θεός φωτίζ’ κι εγείνεν και λέει το «ναι». Όθεν κι αν έν’ ατώρα έρ’ται.

***

Ας σ’ Αλαϊμανίνας τση Γιαννίνας σ’ Ορεισ̌κόκωλον, ας σ’ έναν την άκραν τση μεζιρές σ’ άλλο, ώσνα ’πήγεν σ’ οσπίτ’ν ατ’ς η Σωνίτσα, εκόπεν το ποδάρ’. Άμον ντ’ εσέβεν σην αυλήν, έτρεξεν ετέρεσεν, τα ζα όλια φαγισμένα κάθουνταν σο γιατάχ’ν ατουν και μαρουκούνταν. Εκλώστεν να πάει σου ’σπιτί’ την πόρταν κι οτότε είδεν την θείαν ατ’ς, κάθεται και καλατσ̌εύ’ χαμελά μετ’ είναν τελικανλήν ερίφ’ ας σην πόρταν κι εκεί μερέαν.

Η Σωνίτσα είδεν ατ’ς· εγείν’ πα είδαν ατεν, ὰμ’ ατέ ξάι ’κ’ εσίμωσεν· άμον κάτ’ εσι͜άζεψεν. Έτρεξεν χαμάν εσέβεν σ’ οσπίτ’, ευκαίρωσεν ας σην εμποδέαν ατ’ς τ’ απίδι͜α σο ξυλένεν το πινιακόπον κι έρπαξεν τ’ αλμεχτέρ’ και το μαρτσούφ’ με τ’ άλας· έρθεν έσ’κωσεν τ’ αλμεγάδι͜α έναν-έναν σίτ’ εμαρουκούσαν ακόμαν, έλμεξεν όλια, ούσνα εσκοτείνεψεν καλά και νουνίζ’: Ποίος να έν’ αγούτος ο χερίφ’ς π’ έρθεν σην πόρταν ατουν ατώρα αποβραδής;

Άμον ντ’ ετελείωσεν, εσέβεν σ’ οσπίτ’ με το κοβλάκ’ το γάλαν, έψ̌εν έναν δαδίν ση μασ̌αλάν κι εποίκεν φως. Επεκεί επήγεν σο γαλοστάτεν εσέγκεν τ’ υλιστέρ’ κι ευκαίρωσεν το γάλαν σο καρσάν’, εποίκεν όλια άμον ντο θ’ εγίνουσαν κι επέρεν ν’ άφτ’ τ’ άψιμον. Όντες τερεί, η θεία τ’ς εφέκεν οξ̌ωκά ση σκοτίαν το μισι͜αφίρ’, εσέβεν απέσ’ χαρεμέντσα κι ισούλιαν, πουσ̌τουριχτά, λέει:

-Σώνα, ρίζα μ’, ντ’ εύτας; Άφ’ς τ’ άψιμον κι έλα ας φιλώ σε, γουρπάν’ -τ- σ’ η θεία σ’. Φως στ’ ομμάτι͜α σ’, πουλί μ’. Έρθαν ψαλαφούν εσε ας σου Τσάν’ του Γιώρ’ ’ς σου Ζευτήλ’ να παίρ’νε σε σο γιον ατ’ τον Κωσταντίνον, έναν παλληκαρόπον δεκαεννέα χρονών και μάλαμαν παιδίν. Είνας και μαναχός έν’ μετ’ ατόσον χανέν και μετ’ ατόσον βίον. Άμον χατούνα θα γίνεσαι, νύφε κι οικοκύρα του ’σπιτί’ και πεθεράν πα σο κιφάλι σ’ ’κι θα έ͜εις, να ποδεδίζω σε, ριζόπο μ’! Κι έσ’κωσεν ας σ’ άψιμον καικά εγκαλιάστεν κι εφίλεσεν ατεν.

Η Σωνίτσα επάγωσεν κι επέμ’νεν: ...«Έναν παλληκάρ’ δεκαεννέα χρονών». Τεμέκ... οπέρ’σ’, όνταν είδεν ατον σον παρχάρ’, έτον δεκαοχτώ...

-Ο Τσάντς γέρος άνθρωπος, λέει ξαν η θεία τ’ς η Σ̌αλακίνα, τα ποδάρι͜α τ’ ’κι ακούγ’ν’ ατον, έστειλεν σο λογόπαρμαν το Γιάννεν τση Μουράτ-κουζης· σα χαμαιλέτας ατ’ απάν’ πολλά χρόνια άμον παιδίν ατ’ έχ̌’ ατον· κι ατός πα θα κρατεί τα στέφανα. Εγώ, ρίζα μ’, θα δίγω το λόγο μ’. Ο θείο σ’ πα σην Άρτασαν, εθαρρώ είπεν, επίασεν κιρίν, όθεν κι αν έν’ αύριον θα ’ρ’ται κατηβαίν’ και θα δί’ κι εγείνος το λόγον ατ’. Σον ουρανόν τ’ εράευαμε ση γήν εύραμ’ ατο. Ο Θεός, ποδεδίζ’ Ατον, έτσ̌ιξε μας κι έστειλε σε αγίκον κουσμέτ’. Τη χαράν πα απάν’ σο κιφάλ’, τ’ άλλο την Κερεκήν, λέει ο Γιάννες θα ’φτάμε και καλά λέει. Η χώρα έναν αγίκον κουσμέτ’ τ’ εσόν, πολλά πα ’κι σ’κώνει͜ ατο τ’ ομμάτ’ν ατουν και ντό γίνεται, ντό ’κι γίνεται.
Ὰμα όλια για τ’ εσέν γίν’νταν και σ’ εσέν καικά θα τελείνταν· χωρίς τ’ εσέν εμείς το λέγουμε όλια ναφιλέν είν’. Θέκον το χ̌έρι σ’ σην καρδία και πέ’ κι εσύ το λόγο σ’, ο χερίφ’ς πα επέμ’νεν ση σκοτίαν κι αναμέν’.

Η Σωνίτσα κλωθογυρι͜άζ’ του κασικί’ ατ’ς τα πισκιλόπα απέσ’ σο ζεβρέν το χ̌έρ’ν ατ’ς, τερεί ατα κι επέμ’νεν σα δίχουτα. Κι επεκεί έσ’κωσε τα ’ματοσάτσ̌ι͜α τ’ς κι ετέρεσεν, η θεία τ’ς εμαραγγουλίασεν κι άλλο ’δέν ’κι λέει, εγκαλιάστεν κι εφίλεσεν ατεν κι εγείνε, εγομώθαν τ’ ομμάτι͜α τ’ς δάκρυ͜α κι είπεν με το γλυκύν το λαλόπον ατ’ς.

-Μανίτσα μ’, εγώ πα ας σου κυρού μ’ κι ας ση μάνα μ’ τη βουλήν ’κ’ εγβαίνω, ποίστε άμον ντ’ εξέρετε.

-Η θεία τ’ς η Μαρούλα εθαρρείς ο Θεός εχάρτσεν ατεν όλιον τη Ζάβεραν, έσπιγξεν εφίλεσεν κι ευκέθεν ατεν από ’πέσ’ ας σην καρδίαν ατ’ς.

-Να έ͜εις του Θεού την ευκήν, ριζόπο μ’! Ο Θεός να χαρί͜ει σε τη χαρά σ’, ύγειαν και ζωήν και τ’ ευλογίας όλια! Και χαμάν έτρεξεν σην πόρταν κι εκούιξεν το Γιάννεν.

-Αρ’ έλα, Γιάννε, ρίζα μ’, εφέκαμε σε ση σκοτίαν· έλα απέσ’ ση φως, ση μεζιρές το φως. Το δαδόπον εμουν καπνίζ’ πα, ὰμα φως και μυρωδίαν, όλιον ευλογίαν έν’. Εγώ ’κ’ είπα σε, Γιάννε, η Σωνίτσα μουν, ο Θεός όλια τα χάρεις εδώκεν ατεν και καμίαν ’κι θα ’ντροπι͜άζ’ μας; Γουρπάν’ ατ’ς να γίνουμαι! «Ας σου κυρού μ’ κι ας ση μάνα μ’ τη βουλήν εγώ πα ’κ’ εγβαίνω, ποίστε άμον ντ’ εξέρετε», είπεν. Ο Θεός, ποδεδίζ’ Ατον, ελέπ’ς, ’κι ανασπάλλ’ μας· σην καρδίαν ατ’ς κερι͜ά εδώκεν ατεν και το κουσμέτ’ν ατ’ς.

Η Σωνίτσα το στόμαν ατ’ς ’κ’ ένοιξεν· έγκεν τα σκαμνία κι εκάτσαν· έγκεν και το τραπεζόπον με το ρακίν απάν’ κι έναν πινιακόπον με το τυρομύντζ’ - η Σ̌αλακίνα ετοίμασεν ατα πριχού έρ’ται η Σωνίτσα.

Ο Γιάννες ας ση χαράν ατ’ εκαπάρεψεν κι εγέντον άλλ’ ατόσος κι άλλο· επέρεν σο χ̌έρ’ν ατ’ έσ’κωσεν το ποτήρ’ το ρακίν κι ευκέθεν:

-Δεξιά τα πάντα! Ο Θεός να μη εντροπι͜άζ’ και με το καλόν καρδίαν! κι ετέρεσεν τη Σωνίτσαν. Εγείνε πα έσ’κωσεν τα ’ματοσάτσ̌ι͜α τ’ς, ετέρεσεν ατον χαμογελαστά κι έκ’σεν την ευκήν ατ’.

-Κι ο Χριστόν να ευλογίζ’ το λόγον το δίγουμε και παίρουμε, ευκέθεν η Σ̌αλακίνα.

Ο Γιάννες άμον ντ’ έπεν το ποτήρ’ το ρακίν, εσ’κώθεν να δι͜αβαίν’ πλάν.

-Θεία Σ̌αλακίνα, κουμπάρ’σσα, -απ’ ετώρα «κουμπάρ’σσα» θα λέγω σε, Σώνα, μ’ έρ’ται σε αγνόν- αφήνουμε ύγειαν! Κι αέτσ’ άμον ντο είπαμε! Τ’ άλλο την Κερεκήν θα ’φτάμε τη χαράν. Σημάδι͜α κι αγίκα να ’φτάμε καιρόν ’κ’ έχουμε ατώρα. Όλιον το ίδιον, με τη χαράν όλια θα γίν’νταν και τελείνταν. Αύριον εγώ θα πάγω σην Τραπεζούνταν σα λώματα και λέγω, ημπορεί πα ση στράταν να ’βρήκω και τον θείο μ’ τον Σ̌αλάκ’ και λέγουμε κι ακούουμε και μετ’ εγείνον για τη χαράν. Άμον ντ’ εγβαίνω άν’, θα πάγω και σο συνεκέσιον.

-Αρ’ άμε σο καλόν, Γιάννε! Κι ατώρα σκοτία πίσσα πα, λέει η Σ̌αλακίνα, πώς θα πας, νε ρίζα μ’, κι απόθεν μερέαν θα πας; Απ’ ακεί ας σον Κοτσ̌αμάνον μερέαν ωρία κι ωρι͜άσον πας! Άρκον εκεί σ’ Αρκουδέν’ αφκά κέσ’ κείται· ολημέρα πα σα στράτας απάν’ κέσ’ δι͜αβαίν’ κι αντιδι͜αβαίν’ παρτσ̌αλαεύκουνταν τα ζα και τη νύχταν ντό θα ’φτάει;

-Θεία, κι α’εγώ πα, ο λόγος ι-μ’ σο ξύλον, τεά άνθρωπος είμαι, πας̌ κ’ είμαι ζον; είπεν μασχαρευτά κι ο Γιάννες κι εγέλασεν με την καρδίαν, τ’ οσπίτ’ εγομώθεν ας σο γέλος ατ’. Η Σωνίτσα πα εντώκεν κι εσ̌κέπασεν με την απαλάμι͜αν τα χ̌είλια τ’ς και φουρκιχτά εγέλασεν κι εγείνε.

-Να συχωράς το λόγο μ’, ρίζα μ’, κι α’ ’γώ πας̌ κ’ είπα ’το για τ’ εσέν; Εγώ τ’ ελέπω και τ’ εξέρω λέγω. Απ’ αδά ας σ’ οξέας μερέαν πα το ίδιον έν’, ὰμα σοούντα κι άλλο κεσμέν ρούζ’ κι η στράτα ’θε πα κι άλλον καλλίον έρ’ται με.

-Θεία, μη τυρι͜αννίεσαι, λέει ο Γιάννες, τιδέν πα ’κ’ έν’. Ατώρα καλοκαίρ’ς βακούτ’, το τσ̌αναβάρ’ άνθρωπον ’κι τοκουνεύ’.

Πολλά - πολλά, άφτω έναν δαδίν, κρατώ σο χ̌έρι μ’ και πάγω, να ’λέπω τη στράταν και πατώ άφοβα· κατακέφαλος πα έν’, σα δύο λαγγέματα σου Ζευτήλ’ είμαι.

-Γιοκ, Γιάννε, να λελεύω σε, το δαδίν σο χ̌έρ’ ’κι κρατεύκεται· θα δίγουμε σε τη μασ̌αλάν και το τσ̌αντάι πα θα γομώνουμε δαδία· εσύ μασχαρεύ’ς ατο, ὰμα πολλά δρόμον έ͜εις απ’ αδά σου Ζευτήλ’, λέει κι η Σ̌αλακίνα, κι η Σωνίτσα εντώκεν κι ετοίμασεν το τσ̌αντάι με τα δαδία κι έψ̌εν οξ̌ωκά τη μασ̌αλάν.

-Ούι, ν’ αηλί εμέν, Γιάννε, ξαν λέει η Σ̌αλακίνα σην αχπαστήν απάν’. Ελέπ’ς πώς θ’ ενεσπάλλ’να το, άχαρος. Άμον ντο κατηβαίντς σο Λεφτοκαρέν’ θα πας ευρήκ’ς την εξαδέλφ’σσα σ’ την Τσ̌άλαν, ση νύφες ατ’ς τση Λιρτσακούς, εθαρρώ, έν’ απόψ’· θα λες ατεν και πάει λέει τ’ εμέτερα τα κορίτσ̌ι͜α, την Τόφην και την Τόλην, πιρνά-πιρνά νά ’ρχουνταν εγβαίν’νε αδά· θ’ αφήνουμ’ ατ’ς τα ζα κι εγώ με τη Σωνίτσαν θα κατηβαίνουμε σο Ψ̌ωμι͜άρ’ να ’φτάμε τ’ ετοιμασέας εμουν. Αρ’ άμε σο καλόν, ρίζα μ’, κι ο Χριστόν κι η Παναγία να κρατούνε σε.

Ο Γιάννες επέρεν το τσ̌αντάι σ’ ωμίν και με τη μασ̌αλάν σο χ̌έρ’ εκρεμίγεν σο δρόμον απάν’ καικά σ’ αλάτι͜α.

***

Η Σ̌αλακίνα με την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς τη Σωνίτσαν εδέβασαν πλάν το Γιάννεν κι ατείν’ εκλώσταν εσέβαν απέσ’ κι εκλείδωσαν την πόρταν· επεκεί έψ̌αν τ’ άψιμον, εθέκαν απάν’ κι εποίκαν έναν γαλομάλεζον κι εκκένωσαν ατο σο τρανόν το ξυλένεν το πινιάκ’ ν’ απολοχάζ’.

-Αγίκον καλόν παιδίν, αγούτος ο Γιάννες, λέει η Σ̌αλακίνα, σίτα βζήν’ τ’ αποκάμι͜α. Ο Θεός να δί’ ατον τα χ̌ίλια ’βλογίας! Ατός να μη έτον, ο Τσάντς πού θ’ έλεπεν όνερον για τ’ εμάς; Ν’ αγιάζ’ ο κύρ’ς ατ’!

Η Σωνίτσα ’κ’ ελάλεσεν· έγκεν κι εθέκεν το τραπέζ’ σο μεσοχάμ’ άμον νουνιγμέντσα κι εκάτσαν να τρώγ’νε.

-Μάνα, λέει οτότε, -μάνα έλεγεν τη θείαν ατ’ς ας σ’ επέθανεν η μάνα τ’ς η σ’χωρεμέντσα κι έρθεν ετράνυνεν μετ’ ατέν- μάνα, κά’ θα λέγω σε, ὰμα ’κι θα χολιάσ̌κεσαι.

Τσ’ Αλαϊμανίνας τ’ αγελαδόπον επεκόπεν, λέει, ας σα ζα κι έρθεν ερρούξεν μετ’ έναν χερκελέν γαρκά σην αυλήν εμουν. Ο ήλιον εκάτσεν - έτον σο ραχ̌ίν. Ατώρα, είπα, η μαύ’σσα θα τυρι͜αννίγεται· γραία γυναίκα με τ’ ανεμικά και τα σκούλια τ’ς πονούνε, πού θα ’γβαίν’ τη νύχταν σ’ ορταλούκ’ ν’ αραεύ’ την καλοχάρετον ατ’ς; Εφέκα τα ζα κι επέρα ’λάλεσα κι έγκα ’το ’κεί σ’ Ορεισ̌κόκωλον κι άχαρος - καλέσσα καρή- πολλά ευχαριστέθεν ατο κι εσ̌κέπασε με με τ’ ευκάντας ατ’ς. Αν ’κ’ επαρακάλ’να ’τεν, ’κι θ’ εγροίκανεν πα ν’ αφήν’ με κι έρχουμαι κι εγώ ο νους ι-μ’ επέμ’νεν οπίσ’. Αρ’ άμον ντ’ εχπάστα, έτρεξεν επήγεν έγκεν έναν διχ̌ερήν κανέτας απίδι͜α κι εσέγκεν ατα σην εμποδέα μ’.

-Κι α’, ρίζα μ’, Σώνα, εμείς πα είναν Γιαννίναν έχουμε κι αγίκον καλόν εποίκες ατεν και ντό να χολιάσκουμ’ ατο κιόλα λέει κι η θεία τ’ς. Εσύ όνταν ’κι θ’ εποίν’νες αγίκον ανθρωπίαν, πουλί μ’, ποίος θ’ εποίν’νεν ατο;

Η Σωνίτσα, άμον ντ’ έφαγαν κι ετελείωσαν, εσ’κώθεν έγκεν σο τραπέζ’ το πινιακόπον με τ’ απίδι͜α τση Γιαννίνας.

-Αχά τ’ απίδι͜α ντ’ εδώκε με, μάνα. Ντ’ έμορφα είναι τ’ άχαρα! Σίτα έρχουμ’, έφαγα έναν κι ετέρεσα.

-Κι α’, ρίζα μ’, τα κανέτας αγίκα είν’ κι ας όλιον πρώτα π’ ατά εγβαίν’νε ας σα μεϊβέδες. Και νε ρίζα μ’, όνταν εσέγκεν ατα σην εμποδέα σ’ η Γιαννίνα, άλλο ’δέν ’κ’ είπεν;

-Χα, ναι, ο γιος ατ’ς ο Συμιώντς, είπεν, έγκεν ατα ’κεί. Και ντό έν’, μάνα;

Τιδέν πα, ρίζα μ’, αέτσ’ ερώτεσα. Να έν’ καλά. Ο Θεός να χαρίζει͜ ατεν τα παιδία τ’ς και τα χ̌ίλια ευλογίας· εσύ μη ’κ’ είπες, καλέσσα καρή έν’ η Γιαννίνα. Κι επεκεί άμον αχπαραγμέντσα:

-Σώνα, πουλί μ’, εμείς ντ’ έποικαμε! Αρ’ ελέπ’ς πώς θ’ ενεσπάλλ’ναμε; Βάι εμάς τσ’ άκλερους! Πιρνά Κερεκή κι εμείς αποψιζ’νόν βραδήν, τη γούλαν εμουν ’κ’ ενέσπαλαμε κι ενέσπαλαμε να θυμι͜άζουμε! Χα εσύ, νέισα, εγέντς με το νούνιγμα σ’· εγώ πα - να ξεραίνουμαι κι εγώ- ξάι σο νου μ’ ’κ’ εντώκεν. Έπαρ’ το θυμι͜αντόν, αρνί μ’, ακόμαν είν’ τσιλιδόπα σο χωνόν, και γόμωσον ατο, βάλε και τρία κουκουτσόπα θυμίαμαν ας θυμι͜άζουμε. Γουρπάν’ -τ- σ’, Παναγία, είπεν κι εποίκεν τρία σπιχτά μετάνοιας ’ς σην καρδίαν ατ’ς.

Έναν βαθουλωτόν παρχαρί’ πλακόπον είχαν σ’κωμένον σου τουβαρί’ το φλανόπον κέσ’· εγείνο έτον το θυμι͜αντόν τση μεζιρές. Η Σωνίτσα εθέκεν απάν’ τσιλιδόπα και θυμίαμαν, εθυμίασεν τ’ οσπίτ’, εθυμίασεν το γαλοστάτεν, εξέβαν εντάμαν με τη θείαν ατ’ς εθυμίασαν τα ζα οξ̌ωκά έναν-έναν, εθυμίασαν και τον ουρανόν με τ’ άστρι͜α κι εκλώσταν εσέβαν απέσ’ εποίκαν τη μετάνοιαν ατουν.

-Αρ’ ατώρα ας κείμες κα’ και κοιμούμες πα έναν ξ̌αόπον, λέει η Σ̌αλακίνα. Πιρνά άμον ντο έρχουνταν τα κορίτσ̌ι͜α ας σο χωρίον κιάν’ εμείς πα θα είμες έτοιμοι να δι͜αβαίνουμε κα’. Πιρνά-πιρνά με την αυγήν θα παίρτς και πας τα ζα ση βοσ̌κήν οπίσ’ σο Τριγών’, αφκά σα Κανναβούρι͜α κι ολήγορα πα θα φέρτς ατα σο πριζ’νάρ’, το πουλόπο μ’. Άλλο πα ’κ’ έν’, θ’ αφήντς μας και πας... Η γραία η Σ̌αλακίνα εγομώθεν η γούλα τ’ς κι εκχ̌ύαν τα δάκρυ͜α τ’ς, άχαρος· πολλά εγάπανεν την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς τη Σωνίτσαν.

-Μάνα, ντό κλαις κι ευτάς κι εμέν και κλαίω; Εγώ αν πάγω πα, εσέν καμίαν ’κι θά ’νασπάλω σε.

-Ναι, πουλί μ’, εγώ ’κι λέγω θ’ ανασπάλτς με· ὰμα η καρδία μ’ έν’ αγίκον και κλαίω. Τη μάναν αέτσ’ έπλασεν ατεν ο Θεός. Εσύ πα όνταν γίνεσαι μάνα αέτσ’ θα ’φτάς, ρίζα μ’.

***

Κάποσον νύχτα εγέντον, όνταν έπεσαν κα’ να κοιμούνταν. Η Σωνίτσα πολλά ’κ’ επήγεν εκοιμέθεν. Ὰμα η γραία η Σ̌αλακίνα απάν’ σ’ αχάντι͜α εκάθουτον· ξάι ’κ’ ετσάμμωσεν· όλιον ενούνιζεν κι η ψ̌η ατ’ς επέγ’νεν κι έρχουτον· άντζ̌ακ σο μέρωμαν σιμά επέραν ατεν ολίγον τ’ ομμάτι͜α τ’ς. Ενούνιζεν κι επενούνιζεν, γιάμ’ μετ’ αγούτο το λόγον τ’ εδώκεν οσήμερον για την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς τη Σώναν σου Τσάν’ θα συνταράγεται όλιον η Ζάβερα· κι άντρας ατ’ς πα ’κ’ έτον εκεί να είν’ άμον γονέοι οι δύ’ πα σ’ έναν στόμαν. Καλά ντο ’κ’ έγγεψεν τιδέν σο Γιάννεν, ντο έρθεν σον ψαλάφι͜ον κι ο Τουβάρ-κουσ̌ης.

Με την Αλαϊμανίναν τη Γιαννίναν εμπροστά πα εποίν’νεν γειτονίαν κι ατώρα υστερνά πα, ας σ’ ετράνυναν τα κορτσόπα τ’ς, έμπαιναν κι έγβαιναν κι εγείνα με τη θεγατέραν ατ’ς την Παρθέναν, ας σ’ έντρισεν κι υστερνά πα, κι εποίν’ναν χαλχατίρ. Σειράν εσύρ’ναν ατεν λόγια για τα κορτσόπα τ’ς, είνας πα κι άλλε πα. Η Γιαννίναν είχ̌εν τα παιδία τ’ς, το Συμιών’ και το Θόδωρον. Η Παρθένα πα είχ̌εν τον αντράδελφον ατ’ς το Γιάννεν. Τ’ έναν το κορτσόπον ατ’ς η Γιαννίνα έλεγεν, θα ’φτάει νύφεν, τ’ άλλο η Παρθένα έλεγεν, θα ’φτάει συνύφ’σσαν. Ατέ πα η μαύ’σσα, τρία κορίτσ̌ι͜α, τ’ έν’ τ’ άλλ’ απ’ οπίσ’, εδέν’νεν μέσα σα λόγια τουν κι εποίν’νεν ομούτια σοι καλούς τσοι γαμπρούς.

Για την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς τη Σωνίτσαν κανείς λόγον ’κ’ εποίν’νεν. Ὰμα ατώρα ας σ’ επήγεν σον παρχάρ’ δύο χρόνια ση σειράν, ετράνυνεν κι εθάλυνεν κι εμόρφυνεν· κι αναχάπαρα επέρεν σ’ ουλονών τ’ ομμάτι͜α. Ελογαρίασεν κι ατέ, ανεψ̌ι͜ά τ’ς πα παιδίν ατ’ς έν’· εγέντον τσ’ ηλικίας, έμορφος πα και προκομμέντσα, η σειρά τ’ εγεινές έν’· λάχ̌’ εγβαίν’ ολήγορα και το κουσμέτ’ν ατ’ς και δί’ ατεν και πάει σο καλόν ατ’ς. Ὰμα πας̌ κ’ έλεγεν γίνεται εμπόδιον και σ’ άλλα τα κορίτσ̌ι͜α τ’ς; Τ’ έμπρου την ημέραν, την Πέφτ’, όνταν εδώκεν ατεν χαπέρ’ η Τσ̌άλα η Σοφία, ντό θά ’ρ’ται ο Γιάννες σο λογόπαρμαν τση Σωνίτσας για του Τσάν’ τον Κωσταντίνον, ο Τουβάρ-κουσ̌ης ο Πέτρον πα, του χωρί’ ο μικτάρ’ς -μάξους κάτ’ εσ̌υρίγεν σ’ ωτία τ’- έστειλεν τη γυναίκαν ατ’, την Παρθέναν, ση Σ̌αλακίναν σο Ψ̌ωμι͜άρ’ και ψαλαφά εγείνος πα τη Σωνίτσαν ’ς σον αδελφόν ατ’ το Γιάννεν.

Η Σ̌αλακίνα το θάνατον ατ’ς ενούνιζεν κι αγίκον ’κ’ έμευεν. Και ντό είχ̌εν η τρανέσσα η θεγατέρα τ’ς η Λισάφ’; Εγείνε π’ ατώρα σα δεκαπέντε εμπαίν’ και στέκ’· εγείνεν εστραβώθαν και ’κ’ είδαν ατεν; Γιόξαμ’ καθώτερον εείκασαν ατεν κι έρχουνταν ψαλαφούν την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς; Επήγεν να παλαλούται· ὰμα ’δέν ’κ’ ετουίρτεψεν.

Για την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς, είπεν την Παρθέναν, ατέ λόγον ’κ’ επορεί να δί’ δίχως τ’ αντρού ατ’ς τη βουλήν και χωρίς ερώτεμαν του κοριτσί’. Θ’ αναμένουμε, είπεν, τον Σ̌αλάκ’. Πού επίασεν κιρίν, στην Άρτασαν, σο Ταλταπάν’, ’κι ξέρω! Ὰμα Κερεκήν, Δευτέρα θα κλώσ̌κεται· ερωτούμε και το κορίτσ’ κι οτότε λέγουμε σας ντο θα λέγουμε σας, πουλί μ’.

Αρ’ αέτσ’ πα εδέβασεν πλάν την τραελεμέντσα τ’ς την Παρθέναν, τη γυναίκα του μικτάρ’· κι ενεμέν’νεν να έρ’ται τη Σάββαν ο Γιάννες τση Μουράτ-κουζης και δίγ’νε λόγον σου Τσάν’ σ’ έναν στόμαν με την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς τη Σωνίτσαν.

Κι ατώρα ’κι ’ξέρ’ πότε θα ’ρ’ται κι άντρας ατ’ς ο Σ̌αλάκ’ς ας ση στράταν ατ’ και πού θα ’βρήκει͜ ατον και γίνεται κι εγείνος τεγίντς σο λόγον ντ’ εδώκεν σου Τσάν’;

-Παναγία Θεοτόκε, ποδεδίζω τη χάρη Σ’! Αγέννε μ’ Πρόδρομε, Αγέρ’ ι-μ’ με τ’ άσπρον τ’ άλογο σ’, γουρπάν’ σ’ ιχνάρι͜α σ’! μ’ εντροπι͜άζετε με, την άχαρον, κι εγώ ’κι ανασπάλω σας: εποίν’νεν πεσκαθιστά τα μετάνοιας ατ’ς κι ενούνιζεν κι επενούνιζεν κι ομμάτ’ απάν’ ’κ’ έγκεν.

***

Όλιον εγείνο τη νύχταν, θεία κι ανεψ̌ι͜ά κριματιστέρι͜α εγένταν.

Η Σ̌αλακίνα αγνεφέσσα εσυλλογίσκουτον κι η Σωνίτσα, ας σ’ έναν το μέρος τ’ ονέρ’τα θ’ έτρωγαν ατεν κι ας σ’ άλλο τ’ αληθινά.

Ας σ’ έπεσαν κα’, έναν ώραν εκοιμέθεν ’κ’ εκοιμέθεν η Σωνίτσα, ετσιρυπνίγεν γογγυχτά μίαν, δεύτερον· κι επεκεί ερχίνεσεν σον ύπνον ατ’ς να ’γβάλλ’ έναν ψιλόν τσιριχτόν λαλίαν, εθαρρείς κάτ’ς έσπιγξεν να φουρκίζει͜ ατεν κι αναχάπαρα εγνέφ’σεν κι ενεστέναξεν. Η θεία τ’ς η Μαρούλα εχπαράγεν, έπλωσεν κι επίασεν τρυφερά το χ̌έρ’ν ατ’ς κι εκαλάτσ̌εψεν ατεν.

-Σώνα, ρίζα μ’, ντ’ έπαθες κι αναστενά͜εις; Κάτ’ πονείς; Ντό πονείς;

Η Σωνίτσα ’κ’ ελάλεσεν· εστάθεν έναν ξάι κι επεκεί αργώς-αργώς είπεν:

-Μη φογάσαι, μάνα, ’δέν πα ’κι πονώ· όνερον έλεπα κι έρθε με τσ̌ιπ αληθινά έσαν ντο έλεπα, πολλά εφογέθα. Εθέλ’να να τσ̌άζω κι εθαρρείς κάτ’ς εκράν’νεν το στόμα μ’. Παναγία! Ακόμαν τρομάζ’ η καρδία μ’! Σον παρχάρ’, τεά, ευρέθαμε κι εντάμαν έρχουμες ας σο Ψαρολίμ’ κέσ’ σα Φουρνόπα. Εδέβαμε τση Κερβάνα το ρακάν’ κι εσέβαμε σα στρατόπα ας σο Παχ̌ύν’ το Ζυγούδ’ κέσ’. Δύο σουρία πρόγατα, τ’ έναν ας σα δεξ̌ι͜ά και τ’ άλλ’ ας σα ζεβρι͜ά μερέαν επλώθαν, τεά, κι εβόσκουσαν πέραν-περού σα στράτας και τα τσ̌οπανόσ̌κυλα απ’ οπίσ’ με τσοι τσ̌οπάντς ωρίαζαν ατα. Εσύ έμπρου κέσ’ κι εγώ απ’ οπίσ’ επήγαμε να δι͜αβαίνουμε, τεά. Κι αλλομίαν τα σ̌κυλία εχοβλάεψαν ας σα διμερόθεν πα κι εκαβράεψαν απάν’ εμουν, χά θα λαγγεύ’νε κουρτούνε μας. Επάτεσα κι ετσ̌ίαξα σον ύπνο μ’ απέσ’ κι εγνέφ’σα· ακόμαν τρομάζ’ τ’ απάν’ ι-μ’!

-Καλόν να έν’ τ’ όνερο σ, Σώνα, ρίζα μ’. Τα σ̌κυλία λέγ’νε, τουσ̌μάν’ είν’, ὰμα κακόν να ’φτάγ’νε ’κ’ επορούν, είπεν η Μαρούλα η Βάβα. Κλώστ’ ας σ’ άλλο τη μερέαν και κοιμέθ’, πουλί μ’, να ραχατεύ’ η καρδία σ’ κι εγώ πα ας κοιμούμαι. Ὰμα νέ είνας εκοιμέθεν, νέ άλλε.

Η Σ̌αλακίνα τ’ όνερον τση Σωνίτσας επ’ εγείνεν πλέιον εφογέθεν ατο, ὰμα σ’ εγείνεν ’κ’ έδειξεν ατο· κι απάν’ σ’ έναν το νούνιγμαν έρθεν τ’ άλλο.

Ας σο βράδον κιάν’, ας σ’ εδώκαν το λόγον ατουν, η Σ̌αλακίνα εστόχ̌εψεν τη Σωνίτσαν, άλλο ο πρόσωπος ατ’ς ’κ’ εχάραξεν· και νέ καλόν, νέ κακόν για τσοι Τσανάντας, το στόμαν ατ’ς ’κ’ ένοιξεν. Τη Γιαννίναν μαναχόν με τ’ απίδι͜α τ’ς ’κ’ ενέσπαλεν· κι έναν πα, όνταν έκλαψεν ατέ ντο θ’ αποχωρίγουνταν, έκλαψεν κι εγείνε. Γιάμ’ αγούτε ανεψ̌ι͜ά τ’ς ’κ’ επεγνεύτεν τον Κωσταντίνον; Κι οτότε ντό θα μαυρογίν’νταν είνας πα κι άλλε πα;

Ας σ’ άλλο το μέρος η Σωνίτσα πα άλλο ύπνος σ’ ομμάτι͜α τ’ς ’κ’ έρθεν. Εφέκεν ατεν ο φόβον ας σ’ όνερον ντο είδεν κι επίασεν ατεν η συλλόγιση και το παράπονον.

Τη θείαν ατ’ς τη Μαρούλαν, μάναν εγνώρτσεν ατεν κι άμον μάνα εγάπανεν ατεν· καμίαν σο λόγον ατ’ς λόγον ’κ’ έλεγεν. Για τ’ εγείνο οσήμερον πα σον ψαλάφι͜ον ατ’ς αντίλογον να δί’ ατεν ’κ’ επόρεσεν, ὰμα έναν βάρος εκάτσεν σην καρδίαν ατ’ς κι όσον ντ’ επέγ’νεν ετρανύν’νεν.

Εγέντον δεκαεφτά χρονών κορίτσ’ κι η θεία τ’ς τιδέν καμίαν για τ’ άντριγμαν ατ’ς ’κ’ έγγεψεν ατεν. Έρθαν ατώρα αναχάπαρα εψαλάφεσαν ατεν να παίρ’ τον Κωσταντίνον του Τσάν’. Η θεία τ’ς δίχως να ’ρωτά ’τεν -είδες ατον; ’κ’ είδες ατον; θέλτς ατον; ’κι θέλτς ατον;- ερχίνεσεν να κουρφίζει͜ ατον, εξέγκεν ατον σον ουρανόν! Γιατί να χ̌αίρεται͜ ατο ατόσον πολλά ντο έστειλεν να ψαλαφά ’τεν ο Κωσταντίνον; Ατέ σοούντα είδεν ατον μίαν σον παρχάρ’ -και ντό καλλίον έτον ξάι να μη είχ̌εν ιδι͜άναι͜ ατον- η θεία τ’ς, ο Θεός εξέρ’, αν είδεν ατον καμίαν. Και γιατί να παρακαλεί ατεν να παίρει͜ ατον; Και ντό έρθεν ατεν κι ερχίνεσεν ας σ’ ανθρώπ’ς κι επήγεν ους το Θεόν να ’φχαριστά Τον για το κουσμέτ’ ντο έστειλεν την ανεψ̌ι͜άν ατ’ς; Η Σωνίτσα όσον ντ’ εσυλλογίσκουτον ατα, κι άλλο πλέιον επικρι͜άσκουτον ας ση θείαν ατ’ς κι ο Κωσταντίνον εγέντον Tαβάρα σην καρδίαν ατ’ς ώσνα ’μέρωσεν ο Θεός.