Προβολή Τραγουδιού
Οι συμβουλές της πεθεράς |
ΠοντιακάΣτιχουργοί: Γιώργος Κεσίδης
Συνθέτες: Γιώργος Κεσίδης
Καλλιτέχνες: Γιώργος Κεσίδης
Έλεγεν η πεθερά το γέρον ατ’ς σα κρυφά Το κορίτσ’ όντες θ’ αντρίζ’ όλα̤ ντο λες θα νουνίζ’ Τον άντραν ατ’ς θ’ αγαπά, τον πεθερόν θα τιμά την πεθερά θα στυμνών’ τ’ οφρύδ’ν ατ’ς να μη τσ̌ιλών’ Το μάχ̌’ θα κρατεί καλά να μη λέει μας παλαλά Τ’ αντραδέλφι͜α τ’ς θα σαεύ’ να μη λέει ’κι γιαραεύ’ κι όντες θα χ̌εροφιλεί τη γην πάντα θα τερεί Η νύφε αραία-αραία πρέπ’ να καλατσ̌εύ’ βαρέα Η νύφ’ όλι͜α θα νουνίζ’ θα γελάει κι όντες σπογγίζ’ Το σ̌κοινίν πάντα σ’ ωμία θα πάει κι έρ’ται σα κεπία Κι όταν έρ’ται αποβραδής θα λέγ’ν’ έρθεν ενωρίς Κι όντες το σ̌ελέκ’ θέκ’ κα’ θα λέγ’ν’ ατην «έλα αδά» Θ’ αρχινά να πλύν’ ποδάρι͜α κι αμὰν θα σκαλών’ σ’ ορτάρι͜α Άντρας ατ’ς απέσ’ εμπαίν’ τερεί γιάνι͜α και δι͜αβαίν’ Η νύφ’ επαρενεγκάστεν ους το μεσανύχτ’ ’κ’ εκάτσεν Όλτς φογάται, όλτς τρομάζ’ καν’νάν ’κι θέλ’ να νεγκάζ’ μουρμουρίζ’ λαφρά-λαφρά και λέει ατο φανερά ’Πουσ̌μανεύ’ ντο έντρισεν και τ’ οσπίτ’ ντο ένοιξεν ’χάσεν την υπομονήν και σον ύπνον τον βαθύν τα παιδία σειραδι͜άζ’ ατουκά ’κι λογαρι͜άζ’ κι ατή παίρ’ α̤τα απάν’ κέσ’ έν’ ο κόσμος τ’ ατεινές Ατώρα όλι͜α επελλάγαν άνθρωποι και κόσμοι ελλάγαν Ατωριζ’νοί οι νυφάδες έχ’νε -ν- αΐκα πελι͜άδες Εχωρίγουν πλάν καικά κι ας σα πεθερ’κά μακρά Όλα̤ ευτάει ατα η μόδα οπίσ’ ’κι απομέν’ χειρόν να σ̌ασ̌εύ’ς και να τερείς ’δέν να λες πα ’κ’ επορείς Όλ’ εγέμ’νες έναν γέλος λες και τη κοσμί’ το τέλος ’φορέσταν μίνι και μάξι κι όλι͜α εγέντανε εντάξει
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αδά | εδώ | ||
| αΐκα | τέτοια/ες | ||
| αμὰν | αμέσως, ευθύς, μονομιάς | hemen/hemān | |
| αντραδέλφι͜α | κουνιάδοι/ες της νύφης | ||
| αντρίζ’ | παντρεύει, παντρεύεται | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποβραδής | απ’ το βράδυ, κατά το βράδυ, βραδιάτικα | ||
| απομέν’ | απομένει | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατα | αυτά | ||
| ατεινές | αυτηνής | ||
| ατουκά | εδώ κοντά | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| βαρέα | βαριά, συχνά, πολύ | ||
| γέλος | γέλιο, περίγελος | ||
| γιάνι͜α | στο πλάι, δίπλα, πλαγιαστά, λοξά | yana | |
| γιαραεύ’ | χρησιμεύω/ει | yaramak | |
| ’δέν | τίποτα | ||
| δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
| εγέντανε | έγιναν | ||
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| ελλάγαν | άλλαξαν | ||
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| έν’ | είναι | ||
| ένοιξεν | άνοιξε | ||
| έντρισεν | παντρεύτηκε, βρήκε άντρα (για γυναίκα) | ||
| επορείς | μπορείς | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| έχ’νε | έχουνε | ||
| θέκ’ | θέτω/ει, τοποθετώ/εί, βάζω/ει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| καλατσ̌εύ’ | μιλάω/ει, συνομιλώ/ει, συζητώ/άει | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
| καν’νάν | κανέναν | ||
| κεπία | (ον.) κήποι, (αιτ.) κήπους | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοσμί’ | κόσμου | ||
| κρατεί | κρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει | ||
| λέγ’ν’ | λένε | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μεσανύχτ’ | μεσάνυχτα | ||
| νεγκάζ’ | κουράζω/ει | ||
| νουνίζ’ | σκέφτεται | ||
| νυφάδες | νύφες | ||
| νύφε | νύφη | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| όλτς | όλους | ||
| όντες | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ορτάρι͜α | μάλλινες κάλτσες | ἀορτήρ | |
| οσπίτ’ | σπίτι | hospitium<hospes | |
| ους | ως, μέχρι | ||
| οφρύδ’ν | φρύδι | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
| πεθερ’κά | πεθερικά | ||
| πελι͜άδες | βάσανα, σκοτούρες | bela | |
| πλάν | πλάι, πλαϊνό/ παρακείμενο μέρος, παραπέρα | ||
| πλύν’ | πλένω/ει | ||
| ποδάρι͜α | πόδια | ||
| πρέπ’ | ταιριάζει/ω | ||
| σαεύ’ | υπολογίζω/ει, εκτιμώ/άει, λογαριάζω/ει | saymak | |
| σ̌ασ̌εύ’ς | σαστίζεις, τα έχεις χαμένα | şaşmak | |
| σ̌ελέκ’ | φορτίο ξύλων ή χόρτων που φέρεται στη ράχη ανθρώπου | şelek<շալակ (shalag)=πλάτη, ράχη, μτφ. φορτίο | |
| σκαλών’ | αρχινώ/ά, ξεκινώ/άει, εκκινώ/εί ένα έργο/δουλειά | ||
| σπογγίζ’ | σκουπίζω/ει | ||
| στυμνών’ | συγκλείει τα χείλη με χάρη, (για νεόνυμφη) δεν μιλάει κατά το έθιμο με τα πεθερικά για κπ χρονικό διάστημα, αντιμάχεται κπ και σταματάει να του μιλάει, σκυθρωπιάζει, κατσουφιάζει | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| τερείς | κοιτάς | ||
| τρομάζ’ | τρέμει | ||
| τσ̌ιλών’ | σκυθρωπιάζει, συνοφρυώνεται (φρύδια) | ||
| φογάται | φοβάται | ||
| ’χάσεν | έχασε | ||
| ωμία | ώμοι |
