Κεφάλαιο 1

-Σοφία, ρίζα μ’, είπεν ση θεγατέραν ατ’ς, δόμα την εβζάν. Ακεί σο χωνοκέφαλον, σου τουβαρί’ το τολαπόπον κέσ’ εθαρρώ εσέγκα το τουβραδί’. Ας άφτω το λαμπόπον κι εσύ φέρεν απέσ’ έναν επ’ εγείνα τα ξερά τα κουτουζόπα, ας σο ξεραντέρ’ αφκά, ας βάλουμε απάν’. Ο χωνός εμουν επεβόρρωσεν κι απόψ’, άμον ντ’ ομοι͜άζ’, θ’ αγιαζλαεύ’ και τα κουτσ̌ικόπα πα ερρίγασαν, βά’ εμέν τη μαύ’σσαν! Τ’ απάν’ ατουν εκοσσαρίασεν. Πριχού σύρ’ ο ήλιον, εγείνα -γουρπάν’ ατουν- εκουσ̌τι͜άγαν απάν’ ι-μ’ κι εγόμωσαν τα ποδαρόπα τουν σο χωνόν. Αγούτα τα κανναβόπα πα ’κ’ εφέκανε με να ’γβάλ’ ας ση μέσεν.

Κι η Κερεκή η Κοντάβα, εβδομήντα χρόνια ας σ’ επήγεν νύφεν σου Κοντού κι ογδόντα έξ’ χρονών ατώρα γραία, άμον οξέας κεβτέν, διπλωμέντσα απάν’ σο παρακαμίν ση θεγατερός ατ’ς τση Σοφίας τσ’ Αλευράβας, εκουκουρώθεν και πάει κι έρ’ται απάν’ σο λανάρ’, ευτάει καϊρι͜άτ’ να τελέν’ τα κανναβόπα τ’ επέμ’ναν ατεν.

Η Σοφία ντ’ εσέβεν απέσ’ και ντ’ εξέβεν έναν έτον. Τη μάναν ατ’ς πα έκ’σεν και ’κ’ έκ’σεν.

Ας σου Θεού τον πιρνόν κιάν’, έξ’-απέσ’, άμον κουραγμένον οφίδ’ γυροκλώσ̌κεται.

Δεκαέξ’ χρονών κορίτσ’, κρύον νερόν, άμον χαμούχταν έτον όταν επέρεν τον Αλευράν κι ατώρα ’γέντον πενήντα δύο χρονών γυναίκα και ξαν δύο νυφάδες εξ̌ίαζεν.

Τα κυρικά τ’ς ας σ’ Αδολή είχαν οσπίτ’ σο Στάμαν μερέαν, σου Καμπανά, πέραν καικά ση Ζάβεραν, σου Δάβαρ’ καρσ̌ί. Τα πεθερ’κά τ’ς πα απ’ αδά πέραν μερέαν, ση Ζάβεραν καρσ̌ί-καρσ̌ιά -το ποτάμ’ εχώριζεν ατ’ς ας σα κυρικά τ’ς- είχαν τρί’ οσπίτι͜α: έναν σο χωρίον σου Δαβάρ’, έναν απάν’ σα Μαλούλας, αφκά καικά σον Κάστρο̤ν κι έναν ση Μέζιρεν, σου Μαλεζάντωμαν.

Άντρας ατ’ς, σάγκι συνέλ’κος ατ’ς -δύο χρόνια ’δεβαίν’νεν ατεν κι ακόμαν τσ̌εχέλτς παιδάς όνταν επέρεν ατον, οχτώ χρονών ορφανός εσέβεν σα χαμαιλέτας του Τσάν’ κι ολίγον-ολίγον έμαθεν την τέχνην κι εδώκεν όνεμαν· για τ’ εγείνο εκόλλτσαν ατον κι «Αλευρά». Ας σ’ εγνώρτσεν ατον πα, πολλά χρόνια σα χαμαιλέτας εδούλευεν· έναν ημέραν σ’ οσπίτ’ ’κ’ εστάθεν.

Η πεθερά τ’ς πα, η Μουράτ’-κουζη η σ’χωρεμέντσα, χ̌έρα γυναίκα κι ανήμπορος, δεκαοχτώ χρόνια ντ’ έζησεν με τ’ «αχ!» και με το «βαχ!», ας σ’ εποίκεν ατεν νύφεν, οχτώ μήνας, τα χ̌ειμων’κούς, σα κρεβάτι͜α άπορος εκείτον ας σ’ ανεμικά κι ας σα κρυολογέματα. Επράεσαν απάν’ ατ’ς.

Η Σοφία, η μαύ’σσα, εχρονογύριζεν και, μαναχ̌έσσα άν’, μαναχ̌έσσα κα’, καθησία ντό έτον ’κ’ έξερεν. Εσκοτείνευεν κι εμερών’νεν ο Θεός κι εγείνε ας σο χωράφ’ σο τσ̌αΐρ’ κι ας σο χωρίον σον παρχάρ’ και σ’ αχ̌ορώνια και σα μαντρία και σα ζα και σα μουσ̌κάρι͜α, το γομάρ’ σ’ ωμία και το μωρόν σην εγκάλιαν. Άγουρος ατ’ς σα χαμαιλέτας και σα χτισίματα τση χώρας κι απ’ αδά μερέαν η χανέ θ’ εκλώσκουτον - αγλί ντ’ εζήν’νεν κι αγλί ντ’ εσύρ’νεν, η κουρεμέντσα. Ας σ’ εποίκεν νύφεν ατώρα υστερνά, έλεγεν πέκια ανοί͜ει κι εγείν’ ομμάτι͜α έναν ξάι· ὰμα, χα, εσύ πα· κάποτε ντ’ εποίν’νεν τη μετάνοι͜αν, εγείνο π’ ατώρα ’νέσπαλεν.

Ατώρα πα, χ̌ειμων’κόντς βακούτ’ και τα ημέρας μικρά, ας σου Θεού τον πιρνόν κιάν’ με τα ζα επολέμανεν. Σο κιντίν απάν’ εξέγκεν να ηλι͜άσκουν έναν ξάι, ούσνα πακλαεύ’ το μαντρίν. Επ’ εκεί επήγεν επότ’σεν ατα σο Χολαγενέσ’ το πεγάδ’, έγκεν απ’ έναν-έναν εδεξέβεν κι εχτέντσεν ατα, δεκατέσσερα κιφάλια ζα· κι ούσνα βάλ’ απέσ’, φάζ’ κι ισάζει ατα, το ποδάρ’ πα ’κόπεν. Έρθεν σ’ οσπίτ’, λάμπαν μη θ’ ετέρ’νεν; Ετάλεψεν επέρεν τ’ αλμεχτέρ’ κι επήγεν να σύρ’ την Καλαντάραν - μοζίκαν είχ̌εν ατεν εγείνο το χρόνον.

Η νύφε πα με τη μικρέσσαν την αντραδέλφ’σσαν ατ’ς άντζ̌ακ έρθαν ας σα ξύλα, ας σου Καλκάν’ τ’ ορμάν’ κιάν’, επεγομαρίασαν κι εστοίβαξαν τα ζογρίδι͜α ση στοιβαδέαν και ’ληματαρι͜άζ’νε τα σ̌κοινία τουν.

Η γραία άλλο σάπρην ’κ’ εποίκεν:

-Θέ μ’, να ’λιάς με! Αγούτ’ η καρή πασ̌τάν εσ̌ασ̌ίρεψεν, ενέσπαλεν όλια τα μερέας! εμουρμούρ’σεν.

Εφέκεν το λανάριγμαν η καημέντσα κι εσ’κώθεν ελιαευτά-ελιαευτά εύρεν τ’ εβζάδες, έψ̌εν τη φώσ’, εθέκεν κα’ κι εσ̌κέπασεν τα κουτσ̌ίκια -τση νύφες έσαν τα κουτσ̌ικόπα: τεσσάρων χρονών τ’ αγουρόπον, ο Λαμπίκον και δύο χρονών το κορτσόπον, Ελενίτσα- κι ατέ εξέβεν κούκουρα-κούκουρα, επήγεν επέρεν έναν κουτούζ’ ας σο ξεραντέρ’ αφκά, έγκεν κι εσέγκεν απάν’, έκχ̌’σεν κι έναν δύο κουθουρόπα ολόγερα κι έψ̌εν τ’ άψιμον.

Τα μαυρομμάτι͜α σο χαλκοτσούκ’ ξαν ερχίνεσαν να κοχλακίζ’νε κι εγείνε, ώσνα θ’ ετελείωνεν τα κανναβόπα τ’ επέμ’ναν, άλλ’ πα επεδούλτσαν κι ετοπλαεύταν σο χωνόν ολόγερα: η Σοφία· το κορτσόπον ατ’ς η Σωτηρίτσα, τ’ υστερνοπαίδ’ν ατ’ς, εννέα χρονών κι εκλώστεν σα δέκα· κι η νύφε͜ ατ’ς η Χρυσή. Τα τρανύτερα τα παιδία τ’ς, Αλέξης κι ο Γιωρίκας, έσαν σην Τραπεζούνταν σο σκολείον κι όλιον ο τρανόν Αναστά͜ης, υπαντρεμένον, εγέντον χρόνος ας σ’ έφυγεν ση Ρουσίαν, σεπεπί τ’ ασκερλούκ’.

Η γραία η Κοντάβα πα άντζ̌ακ ετελείωσεν το λανάριγμαν κι εσέγκεν σο σακούλ’ τα σκουλόπα ντ’ εποίκεν κι έδεσεν μετ’ έναν κανναβόπον τη γούλαν εθε.

-Σοφία, ρίζα μ’, λέει, τα μωρά ερρίγασαν κι εγένταν αδακά γιασίρ’ μετ’ εμέν. Άμον ντ’ ερχίνεσαν να τσινίζ’νε, εδώκα ’τα σο χ̌έρ’ν ατουν δύο τσιρόπα κι εκοίμ’σα ’τα. Απόψ’, Καλαντόβραδα, πολλά κρύο̤ς θα γίνεται. Ο Χριστουγεννάρ’ς θα ’φτάει τ’ ατέτι͜α τ’, να καλοδέχκεται τον Καλαντάρ’ και πάει σο καλόν ατ’. Ε, να βάι εμάς τσ’ άκλερους! Ντ’ ολήγορα δι͜αβαίν’νε τα χρόνια! Άμον μήλα κυλίουνταν και πάγ’νε! Ας τερούμε εμείς πα πότε κυλίγουμες! Εθαρρώ ακόμαν οψέ έτον και πότ’ εδέβεν ο χρόνος και ’κ’ εγροίκ’σαμ’ ατο! Πιρνά-πιρνά, πουλί μ’, σύννυχτα, εσύ αν ’κ’ επορείς να πας, ας πάει ο Γιάννες κατηβαίν’ σο ποτάμ’ παίρ’ το καλαντόνερον. Χρόνος εγβαίν’ και χρόνος εμπαίν’ κι ο κόσμος καλοχρονίζ’.

-Μάνα, εσύ π’ ατώρα μη τυρι͜αννί͜εις την ψ̌η μ’! λέει κι η Σοφία. Εύρες κι εσύ τσ’ ανθρώπ’ς ι-σ’! Νέ ο Γιάννες, νέ η Γιαννίνα! Εμείς, τα Φώτα π’ αδακά έν’, παίρουμ’ ας σο Μέγαν τον Αγεσμόν και φωτίζουμε τα χωράφι͜α πα, τα ζα κι όλι͜α τα μερέας πα. Ατώρα σα ποτάμι͜α κέσ’, νύχτα βακούτ’, δουλείαν ’κ’ έχουμε.

-Ε, Σοφία, πουλί μ’! λέει η γραία. Ο Θεός, γουρπάν’ ατ’, να φωτίζ’ τα στράτας ι-σ’ κι εύκαιρον πόδαν να μη πατείς, εσύ και τα παιδία σ’! Ο Μέγαν Αγεσμόν πα του Χριστού ο λουτρός έν’, ποδεδίζω τη χάρην ατ’! Τ’ ουρανού τ’ Αγε-Φως! Έναν κι έναν με την Κοινωνίαν έν’! Ὰμα μετ’ έναν τσ̌ιτσ̌άκ’ άνοιξη ’κ’ έρ’ται. Το καλαντόνερον πα του σπιτί’ το τεμέλ’ έν’! Ας σα ουράνια κι ους τα τράμερα τση γης κι ους τση θάλασσας τον πέλαγον, ολοχρονία κλώσ̌κεται, ψ̌ήα κρέν’ και ψ̌ήα ανασταίν’, με τα τσ̌ιτσ̌άκια ανοί͜ει και με τα πουλία κηλαηδεί! Του κοσμί’ το προζύμ’ έν’, ποδεδίζ’ ατον ο Θεός! Όλια με του Θεού τ’ ισ̌μάρ’ γίν’νταν και με του Θεού τ’ ισ̌μάρ’ βζήουνταν, γιαβρούμ! είπεν κι ενεστέναξεν. Έικιτι κόσμος άκλερον! Να είχ’ ατώρα τη νέτεν ντο είχα ’τότε! Άγρι͜α μεσάνυχτα κι ο κόσμος να ’κλώσκουτον τ’ απάν’-αφκά, εγώ θ’ επέγ’να ’παίρ’να το καλαντόνερον! Θίγως τ’ εγείνο, Κάλαντα ’κ’ εποίν’να!

Κι επ’ εκεί έπλωσεν το χ̌έρ’ν ατ’ς, έναν αγουρι͜ακόν χ̌έρ’, στουδι͜άτ’κον και βαρύν, εμπροκούντεσεν το κουτουζόπον σο χωνόν, ενεστέναξεν αλλομίαν κι εσταύρωσεν την καρδίαν ατ’ς:

-Ποδεδίζω τον Παντοδύναμον!

-Ντ’ έξερω ’γώ; είπεν η Σοφία. Οπέρ’σ’ πα επότ’σα κι εκαλαντίασα τα ζα με το καλαντόνερον και ξαν η Καλαντάρα μ’ επέμ’νεν μοζίκα! Εγώ ’δέν ’κ’ εγροικώ. Κι επ’ εκεί, τερείς σον ήλιον κιάν’, χαντυλλι͜άγουνταν τ’ ομμάτι͜α σ’ και τρέχ’νε τα δάκρυ͜α, τερείς ση νηγήν καικά, φυσά έναν ανεμοκαλή και γομούνταν χοχόλια! Ντό να ’φτάς και να έν’ καλόν; Ο Θεός έπλασε μας κι επ’ εκεί εκλώστεν ενέσπαλεν το πλάσμαν ατ’! Πασ̌τάν έσ’κωσεν το χ̌έρ’ ας σον κόσμον. Εποίκεν ικρι͜άχ’ τσ’ ανθρώπ’ς και ντ’ ευτάγ’νε ’κι ξέρ’νε. Για τ’ εγείνο λέγω, ν’ αγλί ντ’ εποίν’ναμε και ν’ αγλί και ντό θα ’φτάμε!

-Ναι, πουλί μ’! λέει κι η γραία. Άβουλα του Θεού φύλλον ’κι λαΐσ̌κεται. Ήντι͜αν έγραφεν σο κιφάλ’ν εμούν θά ’ρ’ται και δι͜αβαίν’, ὰμα ας σον Θεόν τ’ ομούτ’ ’κι κόφκεται. Ο Θεός τον άνθρωπον τηνάν έπλασεν κι εδώκεν την ευλάβειαν σην καρδίαν ατ’, καμίαν ’κι ανασπάλλει͜ ατον. Ντό τρως την καρδία σ’ και κολατί͜εις την ψ̌η σ’; Με το φεσατλούκ’ τον ηαυτόν εμουν βλάφτουμε. Εμείς ’κι θά χαλάνουμε και καλοχτίζουμε τον κόσμον. Το σωστόν, άνθρωπον, έναν τη μετάνοι͜αν ατ’ ντ’ εποίκεν κι επουσ̌μάνεψεν. Παρέ, ούσνα έρ’ται κι ο Γιάννες, ας σ’κούμες ευτάμε κι εμείς την προσευχ̌ήν εμουν κι επ’ εκεί με το λαφρόν την καρδίαν να δέχκουμες τη νεοχρονίαν.

Κι επήγεν να σ’κούται. Η νύφε και το κορτσόπον έτρεξαν κι εσέβαν σα κολτούκια τ’ς κι εσ’κώθεν στέρι͜α-στέρι͜α, ετίνιαξαν έμπρ’-οπίσ’ το λιπατόπον και τ’ εμπροστάλ’ν ατ’ς, ίσαξεν κι εγείνε το λετσ̌εκόπον σο κιφάλ’ν ατ’ς κι ετυπώθεν έναν ξάι. Κι επ’ εκεί έκ’σεν η νύφε με το μαστραπόπον νερόν, ένιψεν τα χ̌έρι͜α τ’ς κι εδέβεν έμπρου κέσ’.

Σου φουρνί’ την καμάραν απ’ αδά κι απ’ ακεί έσαν τα δύο φλανόπα. Σ’ έναν εκείτον το προζύμ’ με το κουφόπον εθε και σ’ άλλο η καντήλα, έναν καθιστόν καντηλόπον, το τσαλιμένεν το θυμι͜αντόπον κι έναν παλιόν μανωμένον εικονόπον. Επήγεν επέρεν την καντήλαν, ίσαξεν το φαλλάρ’ν εθε εγείνε με τα χ̌έρι͜α τ’ς, έρθωσεν το φιτίλ’ν εθε κι έγκεν το κορτσόπον την εβζάν κι έψ̌εν ατο.

Επ’ εκεί επέρεν δύο ταρούλια κανναβόπα, εσπόγγ’σεν τα δάχτυλα τ’ς κι έσυρεν τ’ αποσπόγγια σ’ άψιμον, επέρεν τσιλιδόπα ας σο χωνόν, εσέγκεν σο θυμι͜αντόν κι ολίγον θυμίαμαν απάν’, εθυμίασεν κι εθέκεν ατο σην καντήλαν κέσ’. Όλια ’ποίκεν κι επ’ εκεί έρθεν έρθωσεν όσον επόρ’νεν την κεβτέν ατ’ς έμπρι͜α σου φουρνί’ την καμάραν, σην Ανατολήν απάν’· κι οπίσ’ ατ’ς κιάν’ εστάθαν απ’ αδά κι απ’ ακεί η νύφε και το κορτσόπον.

Η Σοφία σο θεμελίον κέσ’ ερμάτωνεν το τρανόν το πινιάκ’: τσίρι͜α, λεφτοκαρόπα, καρυδόπα, χ̌ειμωνάπι͜α, πορτοκάλια, χουρμαδόπα, τσ̌αμίντζ̌ι͜α, ιντζ̌ίρι͜α, ήντι͜αν είχ̌εν και ήντι͜αν ’κ’ είχ̌εν, κοκκία, άλας· κι όλιον απάν’ εσέγκεν το τριγών’ και, άμον ντ’ εστάθαν η γραία και τα κορίτσ̌ι͜α σο μετανοίασμαν, έρθεν κι εγείνε εστάθεν ση μέσεν όλιον οπίσ’.

Η γραία έσ’κωσεν οτότε τ’ ομμάτι͜α τ’ς ση φεγγίτεν κιάν’, εποίκεν το σταυρόν ατ’ς κι άλλ’ πα μετ’ εγείνεν, εντώκεν μίαν λαφράν τη μούσταν ατ’ς σην καρδίαν ατ’ς κι ερχίνεσεν να μουρμουρίζ’:

-Κύριε ’λέησον... Άγιος ο Θεός... Δεύτε προσκυνήσωμεν... Πιστεύω εις έναν Θεόν... Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ... Γουρπάν’ ι-σ’, Θέ, παρακαλώ σε, ο δι͜άβολον τιρτεύ’ με και βλαστημώ. Θέ, να μη ακούς ατο. Θέ, να μη γράφ’ς ατο. Τ’ εσόν πλάσμαν είμαι, τ’ εσόν χώμαν είμαι. Παρακαλώ σε! Αγέρ’ ογλήγορε, πολυπρόφταστε! Παναγία πολυέλεε, πολυεύσπλαχνε! Σ’ εσάς ελπίδα, ας σον δι͜άβολον γουρταρωμονήν κι ας σην κακήν την ώραν... Αγέννε Πρόδρομε, Αγέννε Χρυσόστομε, Αγέννε Θεολόγο, καλοιμάγι͜οι, καλλιστράγι͜οι, που στέκετε περίγυρα και κρατείτε τον κόσμον! Σ’ εσάς ελπίδα, παρακαλώ σας, ποίστεν ιμτάτ’, ας σον δι͜άβολον γουρταρωμονήν... Θέ μ’ πολυέλεε! Παρακαλώ σε! Είμαι αγράμματος, είμαι ανεγροίκιστος... Άμον ντο δί͜εις τη νύχτα σ’ το σκοτεινόν και παίρτς την ημέρα σ’ το καθαρόν, να καθαρί͜εις με, σον Γιορδανοπόταμον να περνί͜εις με και να πλερώντς με ση Βασιλείαν των Ουρανών...

Είπεν, είπεν, μίαν κι απ’ αλλομίαν, εκάν έναν κάρτον εβάσταξεν. Κι επ’ εκεί εσέγκεν όλια τα δυνάμεις ατ’ς και, σίτα τα χ̌είλια τ’ς επέγ’ναν κι έρχουσαν, εποίκεν τρία βαθέα γονατοκλισίας, ερθώθεν αλλομίαν, εποίκεν τρία τρανά μετάνοι͜ας απάν’ σην τελείωσην, εκλίστεν σα ζεβρι͜ά μερέαν, έφτυσεν τρία φοράς το δι͜άβολον κι εκλώστεν ας σα δεξ̌ι͜ά επέρεν και τσ’ άλλτς να κάθουν κα’.

Το κουρόπον εκάεν ους τ’ ημψόν κι έκχ̌’σεν τσιλίδ’. Η γραία είδεν ατο κι ημέρωσεν ο πρόσωπος ατ’ς. Η νύφε εκαλοθέκεν το μιντερόπον τση γραίας σο παρακαμίν κέσ’ κι εγείνε ’πέρεν να ’φτάει του χ̌ερί’ ατ’ς. Κανείς ’κ’ εστόχ̌εψεν ατεν ντ’ επέρεν σα χ̌έρι͜α τ’ς να πλέκ’ τ’ ορτάρ’.

Το κορτσόπον πα έγκεν την καλομάναν εθε το γιαστουκόπον, εκάτσεν σο γιάν’ ατ’ς καικά, εκουπίγεν σην εγκάλιαν ατ’ς και τερεί ατεν απέσ’ σ’ ομμάτι͜α.

-Μάνα, λέει η Σοφία, κιά παρέ ας έτρωγαμε κιόλα την ντο είν’ ζεστά τα σταμπόλια. Με το μιντζόπον έμορφα είν’.  Άμον σ̌εκέρι͜α εγένταν, τ’ άχαρα.
-Ρίζα μ’, κιά ντ’ έξερω ’γώ; λέει κι η γραία. Έλεγα ν’ αναμένουμε και τον Γιάννεν. Σ’ αΐκα ημέρας το τραπέζ’ δίχως τον οικοκύρ’ του σπιτί’, άμον καρίπ’κον κι ορφανόν, ’κ’ έν’ ογουρλίν και σον Θεόν πα βαρύν έν’.
-Εύραμ’ ατο και μετ’ εσέν, μάνα, λέει κι η Σοφία, ας λέγω σε! Εγώ τ’ εξέρω, τον Γιάννε σ’ αν αναμένουμε, του χρόν’ πα ’κι θά τρώγουμε! Τεά εγείνος πα πότε είπεν, μίαν π’ ας πάγω με το βακούτ’ σ’ οσπίτι μ’ κι επέμ’νεν κι ατώρα; Τσ’ εξέρ’ με τίναν επιάστεν ατώρα κι ετάπεψεν σην παίγνιαν και πασ̌τάν ντ’ εγεννέθεν σον κόσμον πα ’νέσπαλεν; Αρ’ αναμέστε͜ ατον. Εγώ μη ’κι θέλω;

Το κορτσόπον χάλιαμ τερεί τη γραίαν αποφκά κιάν’ πώς καλατσ̌εύ’ κι άμον ντ’ ετούλωσαν όλ’, ετέρεσεν μίαν τη νύφεν, μίαν τη μάναν εθε κι εκλώστεν σην καλομάναν εθε:

-Ποδεδίζω σε, καλομάνα! Πέ’ μας, πώς επέγ’νες επέρ’νες το καλαντόνερον; Πέ’ μας ατο, καλομανίτσα, ποδεδίζω σε! Αχά, όλ’ παρακαλούμε σε!

-Ναι, το γιαβρόπο μ’, ναι, το ριζόπο μ’, ναι! είπεν γλυκέα η γραία. Θα λέγω σας ατο, ὰμα εσύ, πουλί μ’, ακόμαν μικρέσσα είσαι, ’κι πράττ’ ν’ ακούς ατο, γουρπάν’ σ’ ομματόπα σ’ να γίνετ’ η καλομάνα σ’! κι εκλίστεν εγκαλιάστεν κι εφίλεσεν ατ’ απέσ’ σο κατσίν.

Η νύφε πα άντζ̌ακ ερνάχ̌εψεν έναν ζευγάρ’ πλουμιστά ορτάρι͜α κι οληγορεί να πλέκει͜ ατα. Καλαντόφωτα έρχουν, πέκια κάπ’ γίν’νταν λιαζίμ. Έσπιγγ’σεν με το ζεβρέν τη βούραν ατ’ς το κουβάρ’ το ράμμαν με τα τσουπία σο σπαρέλ’ν ατ’ς κιάν’ και με το δεξ̌έν σο σκαμνόπον ατ’ς, εσ’κώθεν έτρεξεν απ’ αδά μερέαν, εκάτσεν γιαν-γιανά ανάμεσα σην πεθεράν ατ’ς και ση γραίαν κι ερχίνεσεν ξαν μάνι-μάνι το πλέξιμον -τα δάχτυλα τ’ς άμον δαυλιμίτρι͜ας πάγ’νε κι έρχουνταν. Τ’ ευκεμένον, πολλά καματερόν και πετσ̌ερουκλίν νυφαδόπον έτον.

-Ρίζα μ’, Χρυσή, αρ’ άφ’ς εσύ πα το πλέξιμο σ’. Μ’ εσέβες σον έξεργον και τιρτεύ’ς τον δι͜άβολον! Πολεμάς να ’γβάλ’ς τ’ ομμάτι͜α σ’! Ο κόσμος ’κ’ εδέβεν! λέει η Σοφία ση νύφεν ατ’ς.

Και μετ’ έναν λεγνόν αποκαμόπον λαφρά ετάραξεν τα τσιλίδι͜α. Εγείνα τ’ ευλογημένα πα επεθράκωσαν, επέρεν ατ’ς κι η χουλιασέα κι όλ’ εποίκαν ατό χάζ’.

Αναχάπαρα, φιιιζζζζ!, έναν ψιλόν σιλίκ’ άμον οφιδί’ σ̌ύριγμαν έρθεν ας σο δρανίν καικά κι εγιαϊλεύτεν σα ξεβέρια του σπιτί’.

-Έσπιγγ’σεν τ’ αγιάζ’! είπεν η Σοφία. Ελέπ’ς ντ’ ευτάει οξ̌ικέσ’;

Το λόγον ατ’ς ’κ’ επρόφτασεν να τελέν’: αγούουουουο!, έναν άγρι͜ον γουρνετόν έρθεν από βαθέα ας σου Ταρατσά τ’ ορμίν καικά -όλοι͜ ατουν εκράτεσαν την ανάσμαν ατουν κι ενετριχ̌ίασαν.

-Αχά, εγώ εθαρρείς ελάλ’νε με! Βάι π’ έπλασε με! ετυρι͜αννίγεν η Σοφία. Μεσανύχτς γίνεται και στέκ’ κι αγούτος ο καλοχάρετον πουδέν ’κ’ έν’! Μάγξουζ θα ρούζ’ απάν’ ατ’ ο λύκον! Έφαγεν την ψ̌η μ’ ατός ο άνθρωπον, ταχά! Έναν ’κ’ έν’ και δύο ’κ’ έν’. Αγούτο ας σ’ εγνώρτσα τον κιάν’ ατό έν’. Ναι, να δοξάζω σε, Θέ, ντό κακόν εποίκα τεά κι εποίκες με τσ̌ανκέσ̌’ σον κόσμον και ’κι παίρτς την ψ̌η μ’, να γουρταρεύκουμαι; Κι αρ’ αγούτο τ’ αδακέσ’, ας σου Ζιμπούρ’ το παΐρ’ έπαρ’, ους του Χριστού το λιθάρ’, ίλιαμ αδακά σην κούλιπαν το γεφυρόπον και του Μήτονος το σελέν’, ισίζ’κα, παράχτρατα ας σο σ̌ονλίκ’, αφορισμένα λυκοτόπι͜α είν’ το χ̌ειμώναν. Νέ καλτί κι αν έν’ χ̌ιόν’ δύο πιθαμάς άμον τ’ ατωρ’νόν! Έξ’ και μακρά, εγώ καμίαν ’κ’ έρθα ρι͜άστι͜α, ὰμα πολλά φοράς έκ’σα την πεθερά μ’ την σ’χωρεμέντσαν κι ιστόριζεν ατα το Γιάννεν κι εποίν’νεν ατον νασαχάτ’, να μη παραβραδι͜άσ̌κεται χ̌ειμων’κόν καιρόν και να ωρι͜άγεται ας σοι μονόλυκους. Πολλά φοβεροί και χαΐν’κα τσ̌αναβάρι͜α είν’! έλεγεν.

-Μ’ είσαι παλάλα, ναί πουτση! Ας σο λύκον πα ντό να φογάσαι; είπεν η γραία κι εχαμογέλασεν. Ο λύκον άνθρωπον ’κ’ ιλισ̌εύ’. Χά είνας σ̌κύλος έτον, χά ο λύκον! Το μαντρίν μαναχόν ας έ͜εις καρακωμένον έξ’-απέσ’. Ο λύκον σον άνθρωπον τεγμέ ’κι ταλεύ’. Αέτσ’ μ’ εθαρρείς, πολλά γιλγούντς έν’. Κρά’ και τσ̌ακάντζον το στουράκ’ απ’ οπίσ’ ι-σ’, πέ’ το «Πιστεύω εις έναν Θεόν» και δέβα, ξάι οπίσ’ μη τερείς. Δι͜άβολος πα ’κι γιανασ̌εύ’ σε. Με του Θεού τ’ όνεμαν, ο Γιάννες σοι λύκ’ς ’κι φαγίεται.

Η μάνα τ’ς εκαλάτσ̌ευεν κι η Σοφία επέμ’νεν ο νους ατ’ς οξ̌ικέσ’.

Σιφτέν κάτ’ άμον λαχουσ̌ήν κι επ’ εκεί ποδαρέας και χ̌ιονί’ γρούτσιγμαν έρθεν σ’ ωτίν ατ’ς κι ούσνα θ’ εκαλεφουκράτον πάτ-πούτ σην αυλήν και το κορωνίδ’ τση πόρτας, κραγκ-κραγκ-κραγκ, εχόρεψεν.

-Ανοίξτε!

Η Σοφία χαμάν ελάγγεψεν σην πόρταν.

-Ναι πρε, συ είσαι;

-Άνοιξον και λέγω σε ποίος είμαι!

Η Σοφία εγνώρτσεν τη λαλίαν ατ’, χαμάν εντώκεν κι ένοιξεν κι Αλευράς ερρούξεν απέσ’, τα χ̌ιόνια ους τα μὲσα τ’, το φέσ’ν ατ’, τα γένια τ’, όλια αλευρωμένα, μετ’ έναν καΐσ̌’ σο χ̌έρ’.

Αλευράβα απ’ οπίσ’ ατ’ εσπάλτσεν κι εκαράκωσεν την πόρταν κι έσυρεν τη σύρτεν. Η νύφε και το κορτσόπον ετίνιαξαν τα χ̌ιόνια από ’πάν’ ατ’ κι εκάτσεν σο χωνόν καικά, να ’γβάλλ’νε τα τσ̌αρούχ̌ι͜α τ’.

Αρ’ άμον ντο είδεν, ο ζαβαλής, την πόρταν καρακωμένον οτότε επέρεν νεφέσ’ κι έρθεν η ψ̌η σα καλάθι͜α τ’, εκαλησπέρτσεν τ’ οσπίτ’ν ατ’ κι εγριλεύτεν ας σα γέλ’τα:

-Ολάν, ’μώ την πίστη σ’ και το τσ̌αναβάρ’ σ’. Αΐκον αρσουζλούκ’ πα γίνεται; Ας καλτί θ’ επαθάν’ναμε τον κασ̌καρίκον απέσ’ σην πόρταν εμουν!

Αλευράβα, άλλο να τουρουλεύ’ ’κ’ επόρεσεν, επέρεν ατον κι εστάθεν:

-Που ’κι τερεί όνταν κάθεται, θαμάεται όταν σ’κούται! Ὰμα συ αΐκος είσαι, άνθρωπον ’κι ακούς. Ήντι͜αν κι αν λέγω σε, δεβά͜εις ατο σου κωφού. Χά είνας σ̌κύλος ύλαξεν, χά εγώ! Μεσανύχτς εγέντον κι εσύ αποψιζ’νόν βραδήν, άμον οικοκύρ’ς, νέ άνθρωπον λογαρι͜άεις, νέ οσπίτ’ νουνί͜εις. Καλά ντ’ εφέκε σε κι ερρούξες σ’ οσπίτ’ αδά σο βακούτ’. Ο λύκον τσ̌αναβάρ’-αποτσ̌αναβάρ’, απ’ εσέν ινσαφλής εξέβεν!

-Ντό λύκος; Οι λύκ’ ’κι λες; λέει Αλευράς.

-Χαΐρ-χαπέρ’, Γιάννε, ρίζα μ’! Ντ’ έπαθες, βάι εμέν, ντ’ ετσ̌άτεψες αποψιζ’νόν βραδήν; λέει κι η γραία.

-Ετσ̌άτεψα πα και θ’ επετσ̌ατεύανε με πα, ὰμα ξαν ο Θεός ελέασεν! έκλωσεν ατο ση μασχαρείαν Αλευράς. Με την βραδήν απάν’-αφκά, λέει εκατήβαν τ’ αλεσίας ντ’ έκχ̌’σα ’πάν’, εστάλτσα τα λιθάρι͜α κι ενϊετλιανεύτα να κλειδώνω τη χαμαιλέτεν και δι͜αβαίνω πλάν. Απόθεν από δι͜αβόλ’ εσειραδι͜άγαν κι εκρεμίγαν απέσ’ ο Ποπαγοργόρ’ς ο Γιωρίκας, ο Πουγάρ’ς, ο Σουτάρ’ς, ο Παρασ̌κευάς, ο Τεμιρτσ̌ής, ο Κεϊσόγλης ο Γιάννες, όλιον τ’ εσνάφ’, εγώ έρθα κι επέμ’να! «Εξέρτς ντό έν’;» λέγ’νε με. «Είπαμε τ’ Αλευρά οτά ατώρα ζεστόν έν’ ακόμαν. Ούσνα βραδύν’ καλά, πάμε παίζουμε έναν χαρτίν, απόψ’ Καλαντόβραδα, τερούνε την τύχην ατουν ανθρώπ’». «Να λελεύω σας, παιδία, εγώ μακρά ρούζω, αργώς ν’ απομένω ’κ’ επορώ και σ’ οσπίτ’ αναμέν’νε με, ας αφήνουμ’ ατ’ αύριον!» λέγ’ ατ’ς. «Γιοκ, ακόμαν τα κοσσάρας ’κ’ εκάτσαν!» λέγ’νε. «Ντ’ οληγορείς, τσ̌άνουμ; Σ̌εκέρ’ σουγιά τούσ̌μετί για; Φέγγος έν’ κιόλα, την ώραν ντο θέλτς, έναν λάγγεμαν επήγες σ’ οσπίτ’. Έναν ογίν’ θα παίζουμε και τερεί καθαείς την τύχην ατ’». Τ’ έναν ογή εγέντον δύο, τα δύο τρία κι εδέβεν η ώρα και ’κ’ εγροίκ’σαμ’ ατο. Αρ’ άμον ντ’ εταγουτεύταμε, άλλ’ όλοι͜ ατουν σουμά έσαν, ώσνα πίν’ν’ τον τσίχαρον ατουν επήγαν και σ’ οσπίτι͜α τουν. Εγώ πα εσέβα μαναχός σο βασιλιακόν σο δρόμον κι εντώκα την κότσ’. Ας σην αραστάν κι κάθεν το χ̌ιόν’ ους το γόνατον κι ο δρόμον τσουπωμένον, ση μέσεν κιάν’ μαναχόν έν’ ανοιχτόν η κοπή, είνας άνθρωπος εχωρεί και δι͜αβαίν’ ὰμα φέγγος άμον ημέρα κι ισίζ-πισίζ, τ’ ορταλούκ’ εγρίντζωσεν ας σον κρύο̤ν, εσέβα σην κοπήν και τρέχω. Άμον ντ’ εδέβα τον Απεντέκωτον ση μέσες το ρακάν’, ίσα αφκά σον Καστρι͜όκωλον, επίασε μ’ έναν σαντζ̌ήν, παρέξ’ την τιμή σ’, κι εχτράτ’σα άνθεν χ̌ερού να λύνω ζωνάρ’. Όνταν εκλώστα να ’μπαίνω ση στράταν, τερώ εμπροστά μ’, δέκ’ ατίμι͜α απέσ’ σην κοπήν, άμον γάιδι͜αρος κάθεται ο λύκον. «’Μώ την πίστ’ν ατ’!» λέγω. «Ατώρ’ αγούτον ντό να ’φτάς ατον;». Εκλίστα κα’ ’βουρι͜άστα κι έσυρ’ απάν’ ατ’ χ̌ιόν’· ας σον τόπον ατ’ ’κ’ ελατάρτσεν. «Έ͜εϊ, αγούτος τα νϊέτι͜α τ’ νϊέτι͜α ’κ’ είν’!» είπα ’γώ εμέν. «Θα νεγκάζ’ μας! Πρέπ’ να ’βρήκω έναν τσ̌αρέν!». Ατώρα οπίσ’ κλώσιμον ’κι γίνεται και να γίνεται πα ντο φαϊτι͜άν ευτάει; Χά έμπρου επήγες, χά οπίσ’· εγείνος ντο θα ’φτάει θα ’φτάει. Στουράκ’ σο χ̌έρι μ’ ’κ’ έχω, να μη σοϊλιατεύ’ ατον ξάι. Τα λιθάρι͜α ’δέν ’κ’ ευτάγ’νε, περισσόν ερεθίζ’ν ατον· ὰμα, να έν’ πα, πού ν’ αχταλεύ’ς ατώρα σο χ̌ιόν’ κι ευρήκ’ς και λιθάρι͜α; Ενούντσα, ντό να ’φτάω; Έλυσα ξαν το καΐσ̌ι μ’, εγυρόκλωσα το μίαν σον αέραν και -ει’ το όνομα Κυρίου!- εγομώθα απάν’ ατ’. Ατός, αφορισμένον, σιφτέν, ξάι εκέσ’ ’κ’ ετέρεσεν κι επ’ εκεί, άμον ντ’ εσίμωσα έναν ξάι, εσ’κώθεν αργώς-αργώς εκλώστεν οπίσ’, εσέβεν σην κοπήν, επέρεν έναν γιαβάσ̌’κον λίγκ’ έμπρι͜α μ’ κέσ’ κι εγώ απ’ οπίσ’ ατ’. Αέτσ’-αέτσ’, έγκα τον αδ’ απάν’ καικά σο γεφυρόπον, σου Ταρατσά τ’ ορμίν. ’Μώ την πίστ’ν ατουν! Το γεφύρ’ άμον ντ’ εδέβα, τερώ, εγένταν δύο! Εθαρρείς εσ̌κίγεν η νηγή κι εξέγκεν ατον απάν’! Απόθεν επλάστεν κι ατός σον άλλον καικά και ’κ’ επρόφτασα να ’λέπ’ ατον, εγώ τιδέν ’κ’ εγροικώ, κάρτασ̌’! Κρούγ’νε ωμίν είνας με τον άλλον κι εκάτσαν απέσ’ ση μέσεν και τερούνε με.

-Αρ’ ατός έτον, γουρπάν’ -τ- σ’, π’ εγουρνέθεν απράναν, λέει η Σοφία. Επέρεν τη μύραν κι ενεμέν’νε σε ατουκά. Εσύ πα έγκες ατον τ’ αρκατάσ̌’ν ατ’. Εγώ για τ’ εγείνο, άμον ντο έκ’σα το γουρνετόν, εκαρδι͜οκόπα και τ’ απάν’ ι-μ’ εμερμηκίασεν.

-Νέισα, λέει Αλευράς, ετέρεσα άλλο μινκίν ’κ’ έν’ -Κύριε ημών Ιησού Χριστέ!-, έρθα, έρθα κι εγώ απάν’ ατουν κι άμον ντο έρθα καρσ̌ί σην κεσμέν το στρατόπον το κλώσ̌κεται τίκια σ’ οσπίτ’ καικά, μίαν ελάισα το καΐσ̌ι μ’ κι ελάγγεψα κι εκρεμίγα σ’ οσπίτ’ απάν’ καικά. Σο καγκελόπον το κλώσ̌κεται απάν’ κέσ’ σο ξεραντέρ’ όνταν ευρέθα, ευτάω αέτσ’ να τερώ και ντό τερείς; Τ’ αφορισμένον το ποί’μαν, στέκ’νε οπίσ’ ι-μ’ κιάν’, καρμαντζ̌ιωμέν’ είνας σον άλλον, τσ̌ακλίζ’νε τα δόντι͜α και ταράζ’νε το χ̌ιόν’ με τ’ ουράδι͜α τουν. Τα γόνατα μ’ εκόπαν κι η καρδία μ’ ελάχτ’σεν! Έναν λάισμαν του καϊσ̌ί’ και ξαν ελάγγεψα. Πώς ευρέθα απέσ’ σην πόρταν εγώ πα ’κι ξέρω! Χαμάν εσ’κώθα να τερώ ολόγερα ντ’ έγενταν κι εμακρυγουλίασα κι ας σου ξεραντερί’ την κεσ̌έν κέσ’ τερώ, έσ̌κισαν το χ̌ιόν’ ας σο σαρπίν απάν’ κέσ’, εδέβαν του Ζερζελού το τσ̌ιμενόπον, εκρεμίγαν σ’ ορμίν κι εχάθαν σου Χ̌ιλή τ’ αλωνόπον μερέαν.

-Ο Χριστόν κι η Παναγία εκράτεσανε σε και πάντα να κρατούνε σε, γιαβρούμ! Εγώ πότε θ’ αποθάνω μαναχόν ’κι ξέρω. Εγώ ’κ’ είπα σε, Σοφία, ο Γιάννες ’ς σοι λύκ’ς ’κι φαγίεται; λέει η γραία.

Κι η Σοφία δί͜ει τ’ αντίλογον:

-Κι εγώ πα λέγω: το λαγήν’ πολλά φοράς πάει σο νερόν ὰμα, μίαν απολαβίεται!

Ὰμα ο Γιάννες π’ αφκά ’κι απομέν’, ξαν επέρεν σο μαϊτάπ’ τη δουλείαν:

-Κι αμ ’κι λες, λέει ση Σοφίαν, όλια τα τσουκάλια ντ’ εχτίγουσαν σον κόσμον να μη ετσακούσαν καμίαν, ο τσουκαλάς π’ άχαρον θ’ επεμέν’νεν χωρίς δουλείαν!

Ο πετεινόν ακόμαν ’κ’ εκούιξεν. Η νύφε έγκεν το λεγέν’ κι έπλυσεν τα ποδάρι͜α του πεθερού ατ’ς κι επ’ εκεί έστρωσεν το κρεβάτ’ν ατ’ σο χωνόν καρσ̌ί κι εποίκεν όλια τα κάθηκα. Εγείνος πα ενίφτεν κι εσ’κώθεν εποίκεν την προσευχήν ατ’. Σ’ έναν της ώρας η Σοφία πα έσ’κωσεν κι εφόρ’σεν τα κουτσ̌ίκια κι ετοίμασεν το τραπέζ’ να τρώγ’νε. Όλοι͜ ατουν εκάτσαν είνας είνας ολόγερα κι Αλευράς, τ’ ανεψ̌ι͜όπα τ’ ακόμα ετσιρυπνίγουσαν, επέρεν σην εγκάλιαν ατ’ εξ̌άεψεν ατα. Κι επ’ εκεί:

Η μασ̌ίνα ’ντες πορπατεί και τα ραχ̌ία σείουν!,

είπεν ατα έναν τραγωδόπον μετ’ έναν παλιόν καϊτεδόπον, έκοψεν και το ψωμίν, εποίκαν όλ’ το σταυρόν ατουν κι ερχίνεσαν να τρώγ’νε.

Τα σταμπόλια ακόμαν εκαφούριζαν, τ’ ευλογημένα. Το μιντζίν πα, έναν παρχαρί’ τυρομίντζ’, άμον κερίν εσκουτούλιζεν τ’ άχαρον κι απάν’ καικά τση Καλαντάρας τση μοζίκας τη μαντζίραν, έφαγαν κι ετελείωσαν κι η νόσταση επέμ’νεν σο στόμαν ατουν.

Επεγί επαρακάθεψαν ας σ’ έφαγαν κι υστερνά πα. Είπαν, πέκια έρχουν και τα μωμογέρι͜α, ὰμα πουδέν ’κ’ εφάνθαν εγείνο τη βραδήν.

Η Σοφία επήγεν εξέγκεν ας σο πουλούλ’ κι έγκεν με το γυαλένεν το πινιάκ’ κάποσα πα στυπάπι͜α με το ζωμίν, έφαγαν κι εφεραχλανεύταν - Αλευράς πολλά εγάπανεν ατα.

Αλλομίαν, κουκουρίιικουουουουουουου!, εδώκεν τ’ εσ̌αρέτ’ ας σο μαντρίν ο πετεινόν.

-Λελεύω το λαλόπο σ’! εποίκεν κλαιχτά η γραία η Κοντάβα.

-Μεσανύχτς! είπεν Αλευράς. Αρχ̌ήν του χρόν’ κι αρχ̌ήν τα Κάλαντα! Καληχρονία κι ο Θεός να ευλογίζ’!

Έτρεξεν χαμάν το κορτσόπον η Σωτηρίτσα σο θεμελίον έγκεν το καλαντοκούρ’, έναν ζογρόν καρυδί’ εσ̌κουνόπον και -επήγεν η κακοχρονία κι έρθεν η καλοχρονία!- εκαλαντίασεν τον κύρ’ν ατ’ς κι εφίλεσεν το χ̌έρ’ν ατ’.

-Με την ευκήν του Θεού, να ζεις και να τρανύντς και προκομμέντσα, το κορίτσι μ’! Αρ’ γι’ ας τερούμ’ η τύχη σ’ πα ντό έν’; λέει Αλευράς κι έσυρεν έξ’ τη φούνταν ατ’, εχάλασεν το χ̌έρ’ν’ ατ’ κι εξέγκεν εδώκεν ατεν έναν τσ̌ίλικον κοροσ̌όπον παχτσ̌ούσ̌’.

Η Σωτηρίτσα εκαλοφίλεσεν του κυρού ατ’ς το χ̌έρ’, επέρεν το κοροσ̌όπον κι εχαμοπέταξεν. Εσέγκεν κι εκορδυλίασεν ατο σου λετσ̌εκί’ ατ’ς το τέκ’ κι έτρεξεν έγκεν την ανεμίδαν του παιδαντίων. Μετ’ εγείνο επέγ’ναν τα παιδία κάθαν Κάλαντα έψαλλ’ναν σ’ οσπίτι͜α.

-Πατέρα, λέει ατον, κούρεψον την ανεμίδαν.Πιρνά θα παίρω τον Λαμπίκον εμουν και πάμε ψάλλουμε τ’ «Άγιος Βασίλης έρχεται»!

-Ντό είπες, ντό είπες; εχπαράγεν ατο ’γείνος. Γιοκ, ρίζα μ’, γιοκ, πουλί μ’, μη καλατσ̌εύ’ς παλαλίτσας! Πού θα παίρτς και πας μωρόν παιδίν ατώρα αδά σα χ̌ιόνια και σον κρύο̤ν; Εσύ εσέν μη τερείς, εσύ τρανέσσα είσαι, ρίζα μ’. Ο Λαμπίκον ακόμαν μικρός έν’ και να ψάλλ’ πα ’κ’ εγροικά. Ας τρανύν’ κι εγώ του χρόν’ θα ’φτά’ ατον έναν έμορφον ανεμίδαν και πάει ψάλλ’, λελεύ’ ατον εγώ!

-Πάππον, εγώ ατώλα πα ’κθέλω και πθάλλω! Εμάτ’ε μ’ η Σωτήλα! -μικρέσσα έτον ακόμαν και «θεία» ’κ’ έλεγαν ατεν τα μωρά- ετσ̌ίαξεν ο Λαμπίκον.

Όλιον τ’ οσπίτ’ εθαρρείς εγομώθεν σ̌ερπέτ’ με τη λαλίαν του Λαμπίκονος.

Όλ’ εχοσ̌λανεύταν με το χαβεσλούκ’ του παιδί’ κι η νύφε πα, κάτ’ς αν εστοχάστεν ατεν, έναν γλυκέα εχαμογέλασεν -εγείνο την ώραν ο Θεός όλιον τον κόσμον εγείνεν εχάρτσεν.

-Γουρπάν’ σο τσ̌ιτσ̌ακόπο μ’! εμουμούρ’σεν η γραία κι έσ’κωσεν ας σην εγκάλιαν ατ’ς εφίλεσεν κι έστειλεν ατον σον πάππον ατ’.

-Για έλ’ ας τερώ, για έλ’ ας ελέπω τ’ εμέτερον τ’ αγουρόπον, τ’ εμέτερον το πετειναρόπον! είπεν Αλευράς κι ένοιξεν τα χ̌έρι͜α τ’ κι ο Λαμπίκον ερρούξεν σην εγκάλιαν ατ’. Τεμέκ έχουμε το παιδίν εμουν κι έμαθεν και ψάλλ’ κι εμείς ακόμαν ’κι ξέρουμ’ ατο! Αρ’ για πέ’, ρίζα μ’, για ψάλλον, ας ακούομε, λελεύ’ ατον εγώ!

Κι ο Λαμπίκον ερχίνεσεν:

Άγιοθ Βαθίληθε έχεταιαι ααπό την Καιαιαθαλείαν,
βαθτά εικόνα και χατίι, χάατι και κααλαμάλι
Το καλαμάλι έγλαφε καίαι το χατίιν ομίλει...
Και ειθ έτη πολλά!

-Πράβο, πράβο, το παλληκαρόπο μ’! Του χρόν’ θα πας και σο σκολείον και θα μαθάντς και γράμματα! είπεν κι εποίκεν την συμφωνίαν Αλευράς με τον ανεψ̌ι͜όν ατ’.

Κι επ’ εκεί επέρεν εκάτσεν ατον σο γόνατον ατ’ απάν’, εφίλεσεν κι εδώκεν κι εγείνον το παχτσ̌ούσ̌’ν ατ’, έναν άσπρον κοροσ̌όπον.

Ο Λαμπίκον, άμον ντ’ εφίλεσεν ατον ο πάππος ατ’, με το ζεβρέν το χ̌ερόπον ατ’ εβουρι͜άστεν σπιτχτά τη γενειάδαν ατ’, να μη επορεί και φιλεί ατον μίαν κι άλλο κι εκλώστεν ’ς σ’ άλλο τη μερέαν και τερεί σο δεξ̌έν το χ̌έρ’ν ατ’ απέσ’ το κοροσ̌όπον ντ’ εδώκεν ατον.

-Και σίνος θα πάτε ψάλετε; λέει τη Σωτηρίτσαν ο κύρ’ς ατ’ς. Το χ̌ιόν’ ατώρα πολλά έν’, νε ρίζα μ’, και τ’ οσπίτι͜α μακρά. Πώς θα πορπατείτε;

-Άμον ντο παίρ’ καλά ο ήλιον, πατέρα, και γίνεται χουλιασέγια, θα πάμε πρώτα ση θεία μ’ ση Τσ̌ϊανίνας κι επ’ εκεί ση Ζιγκανίνας, ση Σαλματωνίνας, ση Μητίνας και ση Γεριτσίνας. Σ’ άλλα τ’ οσπίτι͜α ’κι θά παμε, φογούμε τα σ̌κυλία! Όθεν κέσ’ έν’ πολλά χ̌ιόν’, θα φορτούμαι το Λαμπίκον και δεβάζ’ ατον. Πιρνά σα τικιάνια κέσ’ θα ’λέπουμε και τα μωμογέρι͜α.

-Νε πουτσή, και ντ’ έξερ’ς ντο θα ’γβαίν’νε πιρνά μωμογέρι͜α;

-Η μάνα μ’ λέει, πατέρα, ας σου ’κ’ εξέβαν απόψ’ να λάσκουν, ζαέρ αύριον θα γυρίζ’νε. Ημπορεί να τοπλαεύκουν ασ’ όλια τα χωρία, να πάγ’νε και σ’ Αγε-Βασιλεί’ το τερνέκ’ σην Κρένασαν. Να έξερες ντό πολλοί είν’, πατέρα! Έν’ του Σαλματών’ Απόστολον, έν’ του Λαπάρ’ ο Μήτον, του Κοκόζ’ Αναστά͜ης, του Κορών’ ο Γιάννες, είν’ τση Μάλας οι παιδάντ’ και κι άλλ’ πολλοί! Εσιμαρλάεψαν κι επέραν μουντζούνας ας σην Τραπεζούνταν και είπαν πολλά έμορφα μωμογέρι͜α θα ’φτάγ’νε οφέτος.

Ο κύρ’ς ατ’ς εδιόρθωσεν την ανεμίδαν κι εσέγκεν απέσ’ σ’ αρδάχτ’ν εθε το πορτοκάλ’ κι ετοίμασεν ατο κι η Σωτηρίτσα η γλώσσα τ’ς άμον ψαλίδ’ ακόμαν έλεγεν.

-Για τέρεν την κατέργαρον, όλια πα εξέρ’! λέει ο κύρ’ς ατ’ς κι εδώκεν ατεν την ανεμίδαν.

Η Σωτηρίτσα επέρεν την ανεμίδαν εδώκεν ατο τη νύφεν κι ατέ μετ’ έναν ταρνακότσ’ χορολαγγευτά έτρεξεν, κάπ’ είχ̌εν πλουμιστά χαρτόπα σο τολάπ’ κέσ’, έγκεν και με το ψαλίδ’ έκοψαν ατα με τη νύφεν στενά σ̌ερητόπα, ενουσκαλάεψαν κι εποίκαν λογής-λογής πλουμία, αστρι͜όπα, περπεντουλόπα κι εστόλτσαν απ’ ολόγερα την ανεμίδαν, εποίκαν ατο έναν φωταχτέραν, νύφεν καμαρωμέντσαν.

Ο Λαμπίκον, άμον ντο είδεν ατο, εξέβεν ας σην εγκάλιαν του πάππι’ ατ’ κι ελάγγεψεν άμον τσ̌ιχρίτες, επήγεν επέρεν ατο ας σα χ̌έρι͜α τουν, έσ’κωσεν άν’ κι ετέρεσεν ατο καλά κι επ’ εκεί, άμον ντο σ̌ορνεύκεται (χ̌αιρνεύκεται) το μουσκαρόπον, εποίκεν μετ’ εγείνο έναν τριλάγγεμαν απέσ’ σο μεσοχάμ’ κι εγόμωσεν τ’ οσπίτ’ γέλ’τα και λαλίας -όλ’ εθαμάγαν με τη χαράν του Λαμπίκονος.

Η μικρέσσα Ελενίτσα πα, σην εγκάλιαν τσ’ Αλευράβας, άμον ντ’ είδεν όλτς να γελούν, επάτεσεν κι εγέλασεν κι εγείνε η γουρζουλόσπαχτος και, άμον ντου κρούει η πεταλίτρι͜α τα φτερόπα τ’ς, εντώκεν τα τσ̌άπας ατ’ς:

-Μάνα, α, α! Ο Λαμπίκον!

Ατού απάν’ αναχάπαρα όλ’ ετούλωσαν -λαλίας, σ̌υρίγματα, κωδωνίγματα, γολγονίγματα, εγομώθεν τ’ οξ̌ικέσ’ έναν χαλαλοήν, ο κόσμος εγαργάσ̌εψεν.

-Ιιιιιι -χι -χιιιιι! Τίγκι-τίγκι-τίγκ! Τίγκι-τίγκι-τίγκ! Άλαργα!

Κι η κεμεντζ̌έ κρούει την καρσ̌ιλαμάν κι έρ’ται.

-’Μώ τον παλέν ατουν! Αγούτειν’ ατώρα έρχουν! είπεν η Σοφία.

-Μάνα! ετσ̌ίαξεν η Σωτηρίτσα ας σον φόβον ατ’ς.

-Τα μωμογέρι͜α είν’, μη αχπαράεσ’νε! λέει η Σοφία. Επάρ’τε τα μωρά σην εγκάλιαν εσουν, λέει τη νύφεν, κι ας σον τόπον εσουν μη σ’κούσ’νε. Εγείν’ θα ’φτάγ’νε τα τσ̌ιμπίσ̌ι͜α τουν και πάγ’νε δι͜αβαίν’νε. Τ’ εμέτερα παιδία είν’, ντό φογάσ’νε;

Κι εγείν’ επήγεν σην πόρταν.

Ο δι͜άβολον του μωμογερίων -τράγκα-τρούγκα, τράγκα-τρούγκ!- έχπασεν τα πόρτας και τα κωδώνια και τα παίγνιας, χεμ κεμεντζ̌έ, χεμ αγγείον, εχάλασαν τον κόσμον!

-Ποίος έσ’νε; ερώτεσεν μίαν από ’πέσ’ η Σοφία.

Ο δι͜άβολον εχτύπεσεν το κελέκ’ν ατ’ κι έκραξεν άμον κόσ̌ος.

-Εμείς είμες, θεία, τα μωμογέρι͜α, ανοίξτε μας! εκαλάτσ̌εψεν είνας ατουν.

Η Σοφία εγνώρτσεν ατον ας ση λαλίαν ατ’.

-Απόστολον του Σαλματών’ έν’, εκλώστεν είπεν σ’ οσπιτι͜ανούς.

-Άνοιξον ας έρχουν! λέει κι Αλευράς.

Κι η Σοφία έσυρεν τη σύρτεν, επεκλείδωσεν και τη σάγκαν κι ένοιξεν την πόρταν.

Με την κρι͜αούν και με τα χ̌ιόνια ’ντάμαν, ανθρώπ’, δι͜αβόλ’, όλ’ με τα μουντζούνας, τσ̌αναβάρι͜α, χαϊβάνια, φενέρι͜α, κωδώνια, τσ̌αλκούγια, ερρούξαν απέσ’, έναν καραντζόι, μετρεσίαν ’κ’ επαίρ’ναν!

Η Σοφία εκαλοκλείδωσεν την πόρταν. Ο Λαμπίκον έτρεξεν κι εγομώθεν σην εγκάλιαν του πάππι’ ατ’ και τ’ ομμάτι͜α τ’ επέμ’ναν σον δι͜άβολον. Ώσνα θ’ εμπαίν’ναν απέσ’ άλλ’, ο δι͜άβολον όλια τα κεσ̌έδες και τα παρατούρας του σπιτί’ εσυνεσέβεν.

Άμον ντ’ εσέβαν απέσ’ όλ’, ο τρανόν ο μωμόγερος ατουν εφύσεσεν το ποροζάν’ν ατ’, τα παίγνιας εκόπαν κι όλ’ πα ’τούλωσαν.

-Ύειαν κι ευλογίαν και καλοχρονία σ’ οσπίτ’ν εσουν! ευκέθεν ο τρανόν ο μωμόγερον.

-Ιιχι-χι-χι! κάτ’ς εχιχίντζεν ας σο ζεβρέν την πόρταν μερέαν.

-Πτφού σε, τρισκατάρατε! εταζιρλιάεψεν ατον ο μωμόγερον.

Κι έρθεν έμπρου με το ραβδίν ατ’, έναν ραβδίν επ’ εγείνον κι άλλο μακρύν· έναν πλουμιστόν αντερίν με τα φαρδέα τα μανίκια φορεμένος από ’πάν’ ους κα’, κόκκινον λεγνόν ζωνάρ’ ζωσμένος, γερανέο̤ν, σιβρίν κιουλιάχ’ άμον χωνίν με τ’ άσπρα τ’ άστρι͜α απάν’ σ̌κεπαγμένος, έναν αρμάθ’ απιδότσιρα πισταύρι͜α με το ποροζάν’ ση γούλαν ατ’ κρεμαγμένα και μετ’ έναν μουντζούναν κόκκινον με τ’ άσπρα τα γένια, μικρά ομμάτι͜α και χοντρόν άμον ποστάν’ μυτίν σον πρόσωπον ατ’.

-Καλώς τον ευλογημένον! είπεν Αλευράς. Τ’ όνεμα σ’ χάρ’σο με! Ποίος είσαι, απόθεν έρχ̌εσαι και πού πας;

Ο μωμόγερον έβεξεν κι εγέλασεν χοντρά-χοντρά και μετ’ έναν πασλανεμένον λαλίαν μουθουγκιχτά εδώκεν το τσ̌οάπ’:

Ποίος είμαι; Κανείς ’κ’ είμαι!
Σου κοσμί’ την τσ̌άρχαν κείμαι!
Όθεν έρχουμ’ εκεί πάγω
κι ήντι͜αν έν’ γραφτόν ευτάω!
Τ’ όνεμα μ’ π’ αν θέλτς να παίρτς,
αδελφό μ’ έτον Οπέρ’σ’!
Έρθα ’γώ κι ακούω «Οφέτος»
κι έχω ημέρας με το μέτρος!

-Απόψ’ αδελφό μ’ επέθανεν κι εστάθα ’γώ σον οδόν ατ’. Λάσκουμαι με τ’ αλὰι μ’ και γράφτω τ’ οσπίτι͜α, εγείνον να σ’χωρούν και μετ’ εμέν να χ̌αίρουν όσον επορούν. Ποίος ας σ’ οσπιτι͜ανούς εσουν έν’ όλον ο τρανόν;

-Η μάνα, η καλομάνα κι η λυκοκαλομάνα μουν! είπεν Αλευράς κι ετέρεσεν τη γραίαν.

Ο μωμόγερον ένοιξεν την πιθαμήν ατ’ απάν’ σ’ αρμάθ’ τα τσίρι͜α ντ’ εκρεμάουσαν ση γούλαν ατ’ κι ερχίνεσεν να πιθαμι͜άζ’ και μετρά αποφκά κιάν’:

-Δέκα, είκοσ’, τριάντα..., εβδομήντα! κι εκλώστεν ετέρεσεν τη γραίαν.

Η γραία ’κ’ ελάλεσεν.

-Ογδόντα! είπεν εγείνος με την πιθαμήν ατ’ και ξαν εκαλοτέρεσεν τη γραίαν.

-Και έξ’, ογδόντα έξ’! είπεν οτότες η γραία και μετ’ έναν τσατσόπον ετάραξεν τα σαχτάρι͜α.

-Και με τ’ οφετιζ’νόν ογδόντα εφτά! είπεν ο μωμόγερον. Εκατόν να ’φτάς ατα, μάνα! Κι αρκοκαλομάνα να ’λέπ’ς και χ̌αίρεσαι τ’ εσ̌κούνια σ’! Ο Θεός να ευλογίζ’ τση Ματσούκας το νερόν!

-Να είσ’νε πολύχρονοι, ογλούμ! ευκέθεν κι η γραία. Εγώ απ’ ετώρα ντο θα ζω τα χρόνια, όσον τα τσίρι͜α το μετράς πα αξίαν ’κ’ έχ’νε. Εσείν’ που είσ’νε νέοι, να ζείτε και χ̌αίρεσ’νε τα μουράτι͜α σουν και να κερδαίνετε τον κόσμον πα και τση Ματσούκας την ύειαν πα!

-Ιχι-χι! εποίκεν ο δι͜άβολον.

-Πτφού σε, τρισκατάρατε! εβάρκιξεν ο μωμόγερον.

-Ε, ’κι θα κάθεσ’νε κι έναν ξάι κι αναπαίεσ’νε και λέτε μας και τ’ αλάιν εσουν, ποίος και ποίος είσ’νε; λέει ο Γιάννες σον μωμόγερον κι έδειξεν ατον το σκαμνίν.

-Εμείς, λέει κι εγείνος, οφέτος πορπατούμε και του χρόν’ κάθουμες κι αναπαίουμες! Ατώρα ελεπέστε και τ’ αλὰι μ’! λέει κι έπαιξεν το ποροζάν’ν ατ’.

Είνας κοντοπίθαρος έρθεν εμπροστά. Αποφκά κιάν’ αν ερχίνανες ατον: κουντούρας σα ποδάρι͜α τ’, μαύρα τοζλούκια, γερανέο̤ν καραβονένεν σ̌αλβάρ’, πλουμιστόν ταραπουλούσ’ ζωνάρ’ σα μὲσα τ’, γερανέο̤ν τσόχαν κοντέσ’ και μαύρον γελέκ’, φέσ’ με το πισκίλ’ σο κιφάλ’, το καλαμάρ’ σο ζωνάρ’ και το μολυβοκόντυλον σ’ ωτίν κέσ’· σον πρόσωπον ατ’ πα έναν εσμέρ’κον μουντζούναν με το λεγνόν το πουίκ’ κι αραία, μαύρα τα γενόπα τ’· έναν τρανόν τεφτέρ’ πα σην αμασχάλιαν ατ’.

-Ο Ροκοτσούπ’ς ο Κωσταντίνον, ο γραμματικός ι-μ’! είπεν ο μωμόγερον σ’ οσπιτι͜ανούς. Στά και γράψον! εδιέταξεν ατον. Έναν τον ηαυτό σ’ κι έναν το κοντύλι σ’! Ας έρ’ται ατώρα έτερος! είπεν.

Ο γραμματικόν έσ’κωσεν το χ̌έρ’, εδώκεν σελιάμ’ κι εσύρθεν σο γιάν’.

Ο κοτσ̌αμάνον με την κοτσ̌άκαρην ατ’ έρθαν εμπροστά. Ο γέρον, κουκουρωτός με το ραβδίν και το τεζπίχ’ σο χ̌έρ’, έναν κόκκινον κουκούλ’ σο κιφάλ’ και μαύρον γιαζμάν ολόγερα, τσοχοσ̌άλβαρα και μαύρον σ̌αλένεν κοτσ̌ίκ’ φορεμένος, άσπρα τοζλούκια και τσ̌αρούχ̌ι͜α σα ποδάρι͜α τ’, με τ’ άσπρα τα καλαπαλούκια τα γένια ση μουντζούναν ατ’. Η γραία πα με το λιπατόπον και τ’ εμπροσταλόπον ατ’ς, τσ̌αρούχ̌ι͜α σα ποδάρι͜α τ’ς, τσόχαν, σπαρέλ’, κασίκ’, λετσ̌έκ’, όλια γεροντι͜ακά, ρόκα κι αρδάχτ’ σα χ̌έρι͜α τ’ς και μουντζούνα μετ’ έναν τσιπρωμένον μυτίν σον πρόσωπον.

-Ο Δικούρ’ς ο Παναγέτες με την Δικουρίναν ατ’, αζάς ι-μ’, πούγιρ πακαλούμ! Γράψον δύο κι άλλο, γραμματικέ! ξαν είπεν ο μωμόγερον.

Ο γέρον κι η γραία εκαλησπέρτσαν τσ’ οσπιτι͜ανούς με τ’ ισ̌μάρ’ κι εσύρθαν σην πάνταν, σον γραμματικόν καικά.

-Ας έρ’ται κι ο τελίκανλης με τη νύφεν! εκούιξεν ο μωμόγερον.

Είνας παιδάς ψηλός και κισπετλής, το πόι φυτόν απέσ’ σα μαύρα τα ζίπκας, με τα τσ̌άπουλας σα ποδάρι͜α τ’ και το σιλιαχλούκ’ και την κάμαν σα μὲσα τ’, μαύρον η κουκούλα τ’ με τα χάρτσ̌ι͜α, η μουντζούνα ιλει͜όν και γιαπουσ̌μαλίν σον πρόσωπον ατ’ κι έναν πουίκ’, περισπωμένη με το κοντύλ’ γραμμένον!

Η νύφε πα σο γιάν’ν ατ’, ψηλέσσα, λεγνοπίαστος κι άμον δαχτυλιδόπον, με τα νυφικά τ’ς: κεζίν ρούχον, κουτνίν σπαρέλ’, κουμπολέτσ̌εκον με τα κάπαραδες και τα ζινίχ̌ι͜α ολόγερα, άσπρ’ ορτάρι͜α με τα κουντούρας, φοτάν, ζωνάρ’, λώμαν, όλια μεταξένια κι ασ’ όλων τ’ έμορφον η μουντζούνα σον πρόσωπον ατ’ς, άμον ασπροκέρασον!

-Ο Τσ̌ινάκ’ς ο Γοργόρ’ς ο παλληκάρ’ς εμουν κι η γυναίκα τ’ Ανθούσα! εδώκεν ξαν τ’ όνεμαν ατουν ο μωμόγερον.

Ο τελίκανλης με τ’ ισ̌μάρ’ εκαλησπέρτσεν κι η νύφε ερχίνεσεν ας σον οικοκύρ’ και τ’ ουλονών τ’ οσπιτι͜ανίων τα χ̌έρι͜α εδεξέβεν κι εφίλεσεν. Ατόσον κι έμορφος έτον, τα μωρά πα παστ̌άν ’κ’ εγρέθαν ατεν και ’κ’ εξενεύταν.

-Δύο κι εφτά χ̌εροφιλέματα τση νύφες, εννέα γράψον, γραμματικέ! είπεν ξαν ο μωμόγερον. Κι επ’ εκεί: ο κούμπαρον κι η κουμπάρ’σσα, ο τσ̌αλκουτσ̌ής κι ο τουλουμτζ̌ής, άρκον κι αρκουδάς, ο γάιδι͜αρον κι ο γαϊδιράς, ο γιατρόν κι ο Μαμωνάς, γράψον κι άλλα δέκα· κι έντεκα ο Καλαντάρ’ς! κι εφύσεσεν το ποροζάν’ν ατ’.

Άρκον χαμάν έφαγεν έναν στουρακέαν ας σον αρκουδάν, εμουρδούλτσεν κι εσ’κώθεν ολόρθα με το ζιντζ̌ίρ’ σα ρωθώνια τ’, εκρέμασεν τα τάτι͜α τ’ και χορεύ’. Ο γάιδι͜αρον πα έφαγεν έναν τιρτμέν ας σον γαϊδιράν, έσυρεν έναν κωλέαν κι ογκάρτσεν.

Αλλομίαν η κοτσ̌άκαρη, εχπαράγεν ατο τεά, ελιγώθεν κι ερρούξεν· εκούιξεν ο κοτσ̌αμάνον κι έτρεξεν ο γιατρόν με τα ματογυάλια, εδώκεν ατεν έναν χάπ’, επίασεν το τσιπρωμένον το μυτίν ατ’ς κι επελίγωσεν ατεν.

Κι επ’ εκεί εκούρεψαν το χορόν: ο τελίκανλης με τη νύφεν, ο κούμπαρον κι η κουμπάρ’σσα -κι εχόρεψαν τ’ ομάλ’, το τίκ’, το κοδεσπενιακόν, το διπάτ’, την τρυγόναν, την τιτρεμέν, την καρσ̌ιλαμάν, το κετσ̌έκ’, μίαν με τ’ αγγείον, μίαν με την κεμεντζ̌έν, όλια τα χορόντας εποίκαν.

Αλλομίαν:

-Ιι-χι-χι! ξαν εποίκεν κι ο δι͜άβολον κάποθεν από ψηλά.

Ας σον τραπεζαίο̤ν κι απάν’, σου σπιτί’ την κουμουλιάδαν, έτον σταλιχωμένον ξερόν το πετσίν τσ’ Απρίλας τηνάν έσπαξαν το μοθόπωρον. Ο δι͜άβολον με τα κέρατα και με τ’ ουράδ’, μαύρον κούδαν η μουντζούνα τ’, τ’ ομμάτι͜α τ’ και τα δόντι͜α τσ̌ακλίζ’νε το κελέκ’ ση γούλαν, τα γολγόνια έμπρ’-οπίσ’ γολγονίζ’νε κι ατός με τα κάντζ̌ι͜ας ατ’ κρούει και καρκαρίζ’ το πετσίν..

Άμον ντ’ ετελείωσαν τα χορόντας κι εστάθαν ξαν τα παίγνιας, ελάγγεψεν αφκά ας σον τραπεζαίο̤ν και κάποθεν εύρεν τ’ οικοκύρ’ τα τσ̌αρούχ̌ι͜α, εσέγκεν ατα σα δύο κάντζ̌ι͜ας ατ’, κρατεί ατα και χορεύ’ έμπρι͜α τ’ κιάν’.

Ο Λαμπίκον μάγξουζ θ’ εφογούτον τον δι͜άβολον, αν ’κ’ έτον σην εγκάλιαν του πάππι’ ατ’. Ο δι͜άβολον εχόρεψεν, εχόρεψεν κι επ’ εκεί έσ’κωσεν τα τσ̌αρούχ̌ι͜α με τα ραφίδι͜α τουν κρεμαγμένα άμον παντέρας ψηλά κι εχάθεν σο τριλάγγεμαν.

Αλευράς, αγνόν και κάπως πέτ’κον έρθεν ατον, εκούιξεν τον μωμόγερον να εξηγίζει͜ ατον του δι͜αβόλ’ τα τριλαγγέματα με τα τσ̌αρούχ̌ι͜α τ’.

-Νασάν εγείνον που κάθεται και τα τσ̌αρούχ̌ια τ’ πορπατούν σον αέραν! Η κατσ̌ά τ’ πα θα παίρ’ αέραν! λέει κι ατός κι εδιέταξεν το γραμματικόν να ’γβάλ’ τη λογαρίαν.

Χαμάν ένοιξεν κι εγείνος το τεφτέρ’, εσέγκεν τα ματογυάλια κι ερχίνεσεν να δεβάζ’:

Δύο και δύο, τέσσερα κι εννέα δεκατρία
κι άλλα πέντε ζευγάρι͜α απάν’ γίν’ντανε είκοσ’ τρία
και έναν είκοσ’ τέσσερα κορόσ̌ι͜α ογουρλία.
Με την ευκή σ’, πασ̌ά-Γιάννε, ευτάει η λογαρία!

-Τα τέσσερα απόψ’ του τραπεζί’ κι η μετσ̌ιτιέ, τεμίζ’ παράν, τ’ εμέτερον· αέτσ’ λέει ο μωμόγερον!

Ο μωμόγερον έστεκεν εκειάν’, το μυτίν ατ’ κοτσ̌ά ποστάν’, εποίν’νεν τον Αλευράν εσ̌κιάν: έσ’κωσεν το χ̌έρ’ν ατ’ κι έσπιγγ’σεν την ελαίαν ντο είχ̌εν σο μάγουλον τση μουντζούνας ατ’. Κρικ! εκουράγεν κι εκρεμάγεν το μυτίν ατ’ κι από ’πέσ’ ελάγγεψεν οξ̌ωκά είνας πετεινίτσο κι εκούιξεν: κουκουϊκουου!

-Ευτυχές το νέον έτος! είπεν ο μωμόγερον κι έσ’κωσεν το μυτίν ατ’ κι εσέγκεν ατο σον τόπον εθε.

Εσ’κώθεν οτότε Αλευράς έγκεν κι εκέρασεν ατ’ς ρακίν κι Αλευράβαν τα καλαντι͜ακά. Εξέγκαν κι εγείν’ τα μουντζούνας ατουν κι εφανερώθαν. Όλοι͜ ατουν του χωρί’ παιδία, ευκέθαν την καλοχρονία σ’ οσπιτι͜ανούς, έπιαν το ρακίν ατουν κι εποίκαν σο ποδάρ’ απάν’ έναν καλόν μουχαπετόπον.

Αλευράς κι οσπιτι͜ανοί ατ’ κι ασ’ όλιον πλέο̤ν η γραία, πολλά ευχαριστέθαν ας σα παιδία εγείνο το βράδον, εδώκαν ατ’ς και το παχτσ̌ουσ̌’ν ατουν και, ξαν με την παίγνιαν έμπρου κέσ’, εδέβαν πλάν ατσ̌ελέα. Ως το μέρωμαν έπρεπεν να προφτάν’ν’ και κρούγ’νε όλιον το χωρίον -τον πιρνόν όλια τα μωμογέρι͜α έντεκα χωρίων: τση Ζάβερας, του Φαργανάντων, του Μελιανάντων, του Τσ̌αχαρι͜άντων, του Σταματί’, τση Κουνάκαλης και του Γιαννάντων, τση Ποντίλας και του Γιαννακάντων, τση Κρένασας και τ’ Αδολή θ’ έρχουσαν κι ενταμούσαν σ’ Αγε-Βασιλεί’ το τερνέκ’ σην Κρένασαν.

Αρ’ ας σ’ εδέβαν πλάν τα μωμογέρι͜α, έγκεν κι η Σοφία το τρανόν το πινιάκ’ με τα καλαντι͜ακά κι ο οικοκύρτς εβουρι͜άστεν λεφτοκάρυ͜α κι ετσ̌άντσεν σο στέβος κιάν’: τα πολλά, κρα-κρα, κρα-κρα, εστάθαν απάν’ καικά σον τραπεζαίο̤ν. Το τριγών’ η Σοφία εφέκεν ατο σο τραπέζ’, πιρνά-πιρνά να βάλ’ σ’ οσπίτ’ τον Περιστέρ’ και τσακώνει͜ ατο σο κέρατον ατ’ και τ’ άλας να φάζ’ τα χτήνια. Του ποπά το τριγών’ έσ’κωσεν ατο σο τολάπ’, να δί͜ει ατο κεί τα Φώτα, όντα θά ’ρ’ται φωτίζ’.

Κι επ’ εκεί έρθεν κι η σειρά τση πίτας. Ακόμαν κουσ̌λούκ’ς έτον, όνταν εκατήβασεν η Σοφία ας σ’ άψιμον το μεσοχάλκ’ με το πλυμίν τση Καλαντάρας κι αέτσ’ άμον ντο έτον ξαμμένον το πλακίν, είπεν: ας ευτάω και την καλαντόπιταν, άλλο πότε θα ’βρήκω αραλούκ’ και για τ’ εγείνο; Κάπ’ είχ̌εν καλά τσουπαδικά αλεύρι͜α, ετάραξεν απέσ’ κι ολίγα φούρνικα, έβρασεν νερόν κι εχάσ̌εψεν ατα κι εποίκεν το ζυμάρ’. Κι επ’ εκεί εσυντώκεν τ’ αποκάμι͜α σ’ έναν μερέαν, ένοιξεν τα σαχτάρι͜α ολόγερα σο χωνόν, εσπόγγ’σεν το πλακίν κι εποίκεν ατο αϊνι͜άν. Άμον ντ’ ετσ̌άντσεν τ’ αλεύρι͜α, το πλακίν ξαμμένον, εγείνα εμουχάντσαν κι εγόμωσαν τ’ οσπίτ’ σκουτούλαν. Αρ’ ούσνα θ’ ετοίμαζεν το χωνόν, το ζυμάρ’ πα επεκρέθεν, ετσάκωσεν κι ετάραξεν σο ζυμάρ’ τέσσερα πα ωβά μετ’ έναν στακάν’ μέλ’ κι έναν καλόν χουλι͜αρέαν κερασινέσ’ βούτορον, εσέγκεν απέσ’ και την παράν, έναν ρούσικον δέκα καπικών, κι εκούπ’σεν ατο με το ξυλένεν το πινιάκ’ σο πλακίν απάν’ -εγέντον έναν έμορφον στρογγυλόν κολόθ’, ο μάστορας πα ’κ’ επόρ’νεν να χτίζει͜ ατο αΐκον! Εσταύρωσεν ατο οτότε από ’πάν’, είχ̌εν και τα καστανόφυλλα έτοιμα αναλυγμένα, εσ̌κέπασεν ατο καλά μετ’ εγείνα κι εκουμουλίασεν απάν’ το σαχτάρ’ κι επ’ εκεί τα τσιλίδι͜α και τ’ αποκάμι͜α. Σ’ έναν-ενάμ’ψ’ ώραν εγείνο έρθεν κι εψέθεν, εγέντον κάστανον, τ’ ευλογημένον, εξέγκεν κι έσ’κωσεν ατο σο τολάπ’.

-Αρ’ ατώρα, αν θέλετεν, ας κόφτουμε και την πίταν! Έναν καλαντόπιταν εποίκα, η μάνα τρώ͜ει και το παιδίν ’κι δί͜ει! είπεν η Σοφία.

Κι εσ’κώθεν επήγεν έγκεν ατο σο τραπέζ’ κι Αλευράς εμέτρεσεν κι έκοψεν ατο: εφτά σον παρόν και τρείοι οι παιδάντ’, που ’κ’ είν’ αδά, δέκα κι έναν εικόνα, έντεκα μοιρι͜άδι͜α. Αλευράς, μαθεμένος ας σα παρτσ̌άδας του μυλαρί’, τ’ ομμάτ’ν ατ’ εζύγιαζεν το περκέλ’ και το χ̌έρ’ν ατ’ όθεν θ’ εντούν’νεν, μίαν εντούν’νεν ατο, εχάραξεν κι έκοψεν την πίταν ίσα έντεκα κομμάτι͜α - σην τερι͜αζήν να ’θέκ’νες ατα, τ’ έναν τ’ άλλο ’κ’ εκόμπωναν.

Επ’ εκεί επέρεν η Σοφία με τη σειράν εδώκεν καθαείναν το μερτικόν ατ’ κι η Σωτηρίτσα κι ο Λαμπίκον ερρούξαν και τσακών’νε ας σην άκραν κέσ’ και τσιρμουλίζ’νε, αραεύ’νε την παράν.

-Ρίζα μ’, λέει ατ’ς η Σοφία, ναφιλέν μη θρυμμουλίζετε και χάνετε το ψωμίν, η παρά αδαπέσ’ ίσως να έν’· άμον κάτ’ ελέπω!

Κι επέρεν άν’ τσ’ εικόνας το κομμάτ’. Ας σ’ έναν τη μερέαν, σο κατωκέρετσον σιμά, σ’ απολάδ’ απέσ’, εγυάλτσεν τση παράς άκρα.

-Εγέντον ατώρα τρία χρόνια τ’ έν’ τ’ άλλ’ απάν’, σην εικόναν εγβαίν’ η παρά, ποδεδίζω τη χάρην εθε! λέει η Σοφία.

-Ας έν’ για τσ’ όλτς εμουν βοήθεια κι ευλογία του σπιτί’, γουρπάν’ -τ- σ’, Παναγία! είπεν κι η γραία κι εποίκεν το σταυρόν ατ’ς.

-Ελέπ’ς; είπεν κι ο Γιάννες. Κάποτε τεά θ’ εποίν’να ’το έναν τολαπόπον με τα κανάτι͜α, να μη τοζούται και μανούται ατού σο φλανόπον κέσ’ κι αχά, καμίαν ’κι συφτάνω, ντ’ έξερω! Εξέρετε ντό παλιόν εικόναν έν’ ατό; Ημπορεί να έν’ τρακόσ̌ι͜α χρονών και τετρακόσ̌ι͜α πα πέ’, τσινιβιζτέν-καλμα. Ο κύρη μ’ πα κι ο πάππο μ’ πα αρ’ αέτσ’ εύραν ατο, έλεγεν η μάνα μ’ η σ’χωρεμέντσα. Τσ’ εξέρ’, ημπορεί να έν’ κι αντίκαν κι εμείς ’κι ξέρουμ’ ατο!

Αρ’ επ’ ετότες ετοπλάεψεν η Σοφία τα κομμάτι͜α τ’ επέμ’ναν τση πίτας, τ’ άλλα τα μεϊβεδικά πα εδώκεν όλτς κι εκάτσεν κα’ κι εγείνε να γλουπίζ’ έναν πορτοκαλόπον για τα μωρά.

Η νύφε και το κορτσόπον επέραν δύο λαλλατσόπα ας σο θεμελίον κέσ’ κι απάν’ σ’ έναν πλακόπον ετσάκωσαν τον κόσμον καρύδι͜α και λεφτοκάρυ͜α κι εγόμωσαν έναν πλιτσόπον καντζία.

Αλευράς εδοκίμασεν απ’ έναν τσίταν ασ’ όλια κι επ’ εκεί εγιασλάνεψεν σο κρεβάτ’ν ατ’ κιάν’ εδώκεν τα πλάκας ατ’ σ’ άψιμον καρσ̌ί κι εξέγκεν την καπνοσακούλαν ατ’, να τυλίζ’ έναν τσίχαρον.

Η γραία πα -βάι π’ είχ̌ε σε, γραία!- καθιστά σο κρεβατόπον ατ’ς απάν’, σο παρακαμίν καικά, κουκουλωμέντσα με το σ̌αλόπον σ’ ωμία τ’ς, εσυχρι͜άγεν απάν’ σ’ άψιμον, εσυνταύλισεν τα δαυλόπα με το κουρόπον κι έτριψεν κι έπλωσεν να χουλέν’ τ’ απαλάμι͜ας ατ’ς.

-Ρίζα μ’, Γιάννε, λέει, εμείς το καλαντόνερον σ’ εσέν εφέκαμ’ ατο, γουρπάν’ -τ- σ’! Σύννυχτα θα σ’κούσαι πας σο ποτάμ’ να παίρτς ατο, μη ανασπάλτς!

Κι επ’ εκεί επέρεν δύο χουρμαδόπα κι ευκέθεν ατ’ς:
-Του Θεού τα ευλογίας να γομών’νε τ’ οσπίτ’ν εσουν! Όλια τ’ αγαθά ο Θεός να βρέχ̌’ κι εσείν να χορτάζετε! Ευλογημένον να έν’ ο χρόνος τ’ εμπαίνουμε!

-Να είσαι καλά, μάνα! λέει ο Γιάννες. Ας σ’ όλιον το καλλίον ευλογία υεία κι η ζωή τ’ ανθρώπ’ έν’. Εσύ να ζεις και να έχουμε σε πάντα, τεμέλ’ του σπιτί’! Νέμουτλι κι εμείς πα να έρχουμες σ’ εσά τα χρόνια! Ατώρα ντο έρθαμε τον καιρόν, τα χρόνια π’ αλλάγαν και τα ευλογίας πα ’κόπαν ας σον κόσμον. Εγώ το χατίρι σ’ να χαλάνω ’κ’ επορώ. Για τ’ εσέν σο ποτάμ’ ’κ’ έν’, ση θάλασσαν π’ αν λες με, πάγω! Μερι͜άμ ήντι͜αν κι αν έν’, το καλαντόνερον πα ’κι ανασπάλτς!

-Ας σο στόμα σ’ και σου Θεού τ’ ωτίν, ρίζα μ’! ξαν λέει η γραία. Εμείς πα πασ̌κεί ντο κάτ’ εγροίκ’σαμε ας ση ζωήν ντ’ έζησαμε! Ὰμα να έχ̌’ καθαείς την καρδίαν ατ’ ραχάτ’, λέγω, τ’ ατέτι͜α τ’ επέμ’νανε μας ας σοι παλαιούς εμουν ας κρατούμ’ ατα όσον ζούμε, σοούντα σον Θεόν να μη απομένουμε χρεμέν’! Γιόκσα απ’ εμέν όλια ’δέβαν, πουλί μ’! κι ενεστέναξεν.