Προβολή Τραγουδιού
Ο πατέρας |

Στιχουργοί: Κώστας Αμανατίδης
Συνθέτες: Λευτέρης Καμενίδης
Καλλιτέχνες: Λευτέρης Καμενίδης, Μπάμπης Σιδηρόπουλος
Πατέρα, για το ημερ’κόν κλώσ̌κεσαι αραεύεις Με καρδιοχτύπιν ση ζωήν με τον Χάρον παλεύεις Ο πατέρας ση ζωήν έν’ το στήριγμαν, η ψ̌η μ’ Έν’ το φως απέσ’ σ’ ομμάτι͜α μ’, ση καρδία μ’ τα μουράτι͜α μ’ Τα παιδία σ’ και τη γαρή σ’ νουνί͜εις να πεσλι͜αεύεις Και σο γλυκόν τ’ εγκαλιόπο σ’, πατέρα μας χλεραίνεις¹ Ο πατέρας ση ζωήν έν’ το στήριγμαν, η ψ̌η μ’ Έν’ το φως απέσ’ σ’ ομμάτι͜α μ’, ση καρδία μ’ τα μουράτι͜α μ’ Κάθαν ημέρα απέσ’ σ’ αγιάζ’ την ψ̌η σ’ πώς πουγαλεύεις; Και το βράδον σο παρακάθ’ γλυκέα καλατσ̌εύεις Ο πατέρας ση ζωήν έν’ το στήριγμαν, η ψ̌η μ’ Έν’ το φως απέσ’ σ’ ομμάτι͜α μ’, ση καρδία μ’ τα μουράτι͜α μ’ Ν’ αηλί εσέν τον άχαρον, τη καμονής το μαύρον Τα παιδία σ’ για να τρανύντς εμπαίντς κι εβγαίντς ’ς σο τάφον Ο πατέρας ση ζωήν έν’ το στήριγμαν, η ψ̌η μ’ Έν’ το φως απέσ’ σ’ ομμάτι͜α μ’, ση καρδία μ’ τα μουράτι͜α μ’
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
αγιάζ’ | αγιάζι, διαπεραστικός κρύος αέρας και υγρασία | ayaz | |
αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
απέσ’ | μέσα | ||
βράδον | βράδυ | ||
γαρή | σύζυγος, γυναίκα | karı | |
γλυκέα | (επιρρ.) γλυκά | ||
εβγαίντς | βγαίνεις | ||
εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
εμπαίντς | μπαίνεις | ||
έν’ | είναι | ||
ημερ’κόν | μεροκάματο | ||
κάθαν | κάθε | ||
καλατσ̌εύεις | μιλάς, συνομιλείς, συζητάς | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
καμονής | καημού | ||
κλώσ̌κεσαι | γυρίζεις, επιστρέφεις | ||
μουράτι͜α | επιθυμίες, πόθοι | murat/murād | |
ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
νουνί͜εις | σκέφτεσαι | ||
ομμάτι͜α | μάτια | ||
παιδία | παιδιά | ||
παρακάθ’ | συνάθροιση, ολονυχτία | ||
πεσλι͜αεύεις | παρέχεις τροφή, ανατρέφεις, μεγαλώνεις, παχαίνεις κπ/κτ | ||
πουγαλεύεις | κάνεις κπ/κτ να «σκάσει», να βαρεθεί | bunalmak | |
’ς | (ας) από | ||
τρανύντς | μεγαλώνεις, αναθρέφεις | τρανόω-ῶ | |
χλεραίνεις | θερμαίνεσαι | ||
ψ̌η | ψυχή |
¹ Η όλη φράση «πατέρα μας χλεραίνεις» είναι αδόκιμη καθότι στην ποντιακή ο τύπος χλεραίνω σημαίνει «θερμαίνομαι» και όχι «θερμαίνω», ενώ η σύνταξη είναι εκ της νέας ελληνικής είτε ως «πατέρα μας» (ποντιακή: πατέρα μουν) είτε ως «μας χλεραίνεις» (ποντιακή: χλερύντς μας).