Προβολή Τραγουδιού
Δίστιχα της αγάπης |
Καλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης
Αβούτο τ’ εμόν το πισ̌τόφ’ ας σον κώλον γομούται Κι εμέν ντο παίρ’ το κορτσόπον καμίαν ’κι κομπούται Αγάπην που ’κ’ εγάπεσεν, φιλίαν που ’κ’ εποίκεν χαϊβάν’ έρθεν κι επέρασεν, γαλαπαλούχ’ εποίκεν Αδά σον κατακέφαλον λιθάρι͜α θα κυλίζω κι ατού σα λεγνά τα μὲσα σ’ τα χ̌έρι͜α μ’ θα τυλίζω Α’έρη μ’ κι Αε-Θόδωρε μ’ με τ’ άσπρον τ’ αλογόπον έπαρ’ και δέβα κρέμ’σο με σ’ αγάπης τ’ εγκαλόπον Αέτσ’ έν’, ρίζα μ’ και πουλί μ’, αέτσ’ άμον ντο λέγω Την ώραν ντο ’κ’ ελέπω σε κάθουμαι κα’ και κλαίω Ακείνα τ’ άστρι͜α τ’ ουρανού νά ’σαν λεφτοκαρόπα Θα ’βάλλ’να τα σην τσ̌έπι͜α μου θα ’κόμπωνα κορτσόπα Ανάθεμα, ανάθεμα, ανάθεμα το σόι σ’ Έκαψεν και -ν- εμάντσεν με το τσ̌ιλβι͜αλίν το πόι σ’ Ανάθεμα, ανάθεμα, άλλο ’κ’ είδα αΐκον Το κρεβατόπο μ’ εύκαιρον, το μαξιλάρ’ γαρίπ’κον Ανάθεμα, ανάθεμα και διπλαναθεμά σε Τ’ ομμάτι͜α μ’ αραεύ’νε σε, κι η ψ̌η μ’ αροθυμά σε Ανάθεμα, ανάθεμα τη λύρας ι-σ’ τ’ ωτία Ευτάγ’νε με και λάσκουμαι μεσανυχτί’ σκοτία Ανάθεμα, ανάθεμα, το πέραν κιάν’ τ’ αλάτι͜α Εκείνα πα εγροικούν ατο ντο ’κ’ επέρα μουράτι͜α Ανάθεμα και τα μακρά, όθεν ’κι πάει λαλίαν Έκαψεν και εχάσε με τ’ εγάπ’ς αροθυμία Ανάθεμα τη γενεά σ’, αλάι μαλάι το σόι σ’ Έκαψεν και -ν- εμάντσεν με το τσ̌ιλβι͜αλίν το πόι σ’ Ανάθεμα τη μάνα σου και την αφορισμέντσαν ’Κ’ εφέκε με να ’λέπω σε μίαν αναλλαγμέντσαν Ανάθεμα τη μάνα σου την τσούναν την εβραίισσαν ’Κ’ εφέκε με να χ̌αίρουμαι και μετ’ εσέν την νέισαν Ανάθεμα σε, νε κουτσ̌ή, ε! τσ̌ι͜ακλαρομματία Ας σα τσ̌ι͜ακλάρι͜α τ’ ομμάτι͜α σ’ εκάεν η καρδία μ’ Ανάθεμα το χωρίο σ’, άναυα τα εικόνας Εγώ εθάρρ’να τ’ εμόν έσ’ κι εσύ έσ’νε τη χώρας Άνοιξον το ταφόπο μου τρία-τέσσερα πήχεις, κούντα και κρέμ’σο με απέσ’ να βλαστημώ την τύχη σ’ Απάν’ σην ποδαρέα σου, αρνί μ’, θα πάω χάμαι Άλλο αέτσ’ αν θα ’φτάς με, ατώρα δέβα κι άμε Απ’ αδά κιάν’ ντ’ εράευες; Πλάν κιάν’ κατ’ εδεβαίνες; Έρθες κι εδέβες, είδα σε κι άλλ’ ας σο νου μ’ ’κ’ εξέβες Απουρατάν ασ̌ιαγά, τρέχ̌’ ολίγον νερόπον Έπαρ’ με, κόρ’, έπαρ’ με, είμαι καλόν παιδόπον Απόψ’ η νύχτα ’δίπλασεν κι ο φέγγον επιάστεν¹ Τη παραδεισί μ’ το πουλίν σα ξένα εβραδι͜άστεν Αρνί μ’, όνταν ’κ’ εγάπανες, αρνί μ’, όνταν ’κ’ εθέλ’νες σον πολυέλαιον αφκά μετ’ εμέναν ντ’ επέγ’νες; Αρνί μ’, τρώγω την καρδι͜ά μου πώς έχασες την υεία σ’; Ποίος θα σύρ’ την καμονή σ’ και την αροθυμία σ’; Αρνί μ’, το δαχτυλίδι σου και το χαλκωματένεν ατό ογώ ’κι αλλάζ’ ατο σ’ έναν μαλαματένεν Αρνόπο μ’, όνταν πας σ’ ορμάν’ κι ευτάς το σ̌α̤λι͜ακόπο σ’ τα δεντρά ’κι ορωτούνε σε πού έν’ τ’ άλλο τ’ εσ̌όπο σ’; Ας είχα χ̌ίλια πρόατα και πεντακόσ̌ι͜α αρνία κι ας είχα την τρυγόνα μου ση Σαντάς τα ραχ̌ία Άσπρα φορείς, άσπρα αναλλά͜εις, άσπρον η φορεσία σ’ Άσπρα τσ̌ιτσ̌άκια ’κχ̌ύουνταν ας σην πορπατησία σ’ Ατό τ’ εσόν ο πρόσωπον, ατά τ’ εσά τ’ ομμάτι͜α τογραεύ’νε την καρδι͜ά μου κι ευτάγ’ν ατο κομμάτι͜α Αφκά σο πεγάδ’ έστεκες, τη σειρι͜ά σ’ ενεμένες Έρθα κι εδέβα επ’ εκέσ’ εμέν επυκνοτέρ’νες Αφκά σο σπαλερόπο σου ντό είν’ ατά ντο κείνταν Κιμισ̌χανάς μηλόπα είν’, εμέν κι εσέν κανείνταν Βέχω, βέχω, ξεροβέχω, κείμα κα’ τ’ αρνόπο μ’ ’κ’ έχω Κι ας σα πολλά τα δά̤κρυ͜α μου το μαξιλάρι μ’ βρέχω Γιά μάισσα μάνα ’ποίκε σε, γιά μαϊσσωμένον είσαι Σα μέρι͜α τ’ ανεγνώριμα πώς ινανεύ’ς και κείσαι; Για χτέντσον τα μαλλόπα σου και δος ατα πιτσ̌ίμ’ -ι Τύλτσον ατα ση γούλα μου, σύρον κι έπαρ’ την ψ̌η μ’ -ι Εγ’ αγαπώ σε κι έρχουμαι κι εσύ παραμερί͜εις με Ντόσιλεγον καρδόπον έ͜εις, σίτι͜α γελώ κλαινί͜εις με Έλα-έλα μικρίτσικον, έλα μη τυρι͜αννί͜εις με Εγάπ’ είχα κι εχάσ’ ατεν και με την αμελεία μ’ Σα ξένα χ̌έρι͜α ελέπ’ ατεν και τρώγω την καρδία μ’ Εγάπ’ θέλει καλόν τι͜αρτίπ’ και παλληκάρ’ καρδίαν να επορεί και ταγιανεύ’ τα νύχτας ση σκοτίαν Εγώ γράμματα ’κ’ έμαθα και δά̤σκαλος εκάτσα Τα έμορφα τα κορτσόπα το σεβταλούχ’ εμάτσα Εγώ είμαι τη μάνας ι-μ’ το λαλαχ̌άρ’ τ’ αρνόπον Ση κρεβατί’ σ’ το γιάν’ καικά ποίσον κι εμένα τόπον Εγώ είμαι Σαντάς παιδίν σην δείσαν μαθεμένον Σ’ έναν έμορφον κόρασ̌ον είμαι σουμαδεμένον Εγώ εσέν εγάπεσα κι εσύ εμέν ’κ’ εθέλ’νες Εγώ εποίν’να παλαλά κι εσύ σεΐρ’ ετέρ’νες Εγώ το ρακίν ’κ’ έπινα αέτσ’ καλά-καλά -ι Εσέβεν σο κιφαλόπο μ’ κι ευτάγω παλαλά -ι Είδα τ’ ομμάτι͜α σ’, είδα ’τα, είδα ’τα δα̤κρωμένα Φοούμαι γιάμ’ εντώκε σε η μάνα σ’ για τ’ εμέναν Εκάα, μάνα, εκάα, εκάα κι εμανία Είδα το σ̌κυλοκούταβον και ξαν ετυρα̤ννία Έκαψες το καρδόπο μου, ’ποίκες ατο μανέαν Τον ήλεν αίμαν να ελέπ’ς, την γην σκοτεινασέαν Έλα, αρνί μ’, έλα, πουλί μ’, έλα μη τυρα̤ννί͜εις με Σην αγκάλια μ’ ετράνυνες κι ατώρα ’κ’ εγνωρί͜εις με Έλα, η ψ̌η μ’ ολίγον έν’ εβγαίν’ κι άλλο ’κ’ ευρήκ’ς με Έλα, κάθκα σα γόνατα μ’, ας πλέκω τα μαλλία σ’ Αποκουμπι͜άγ’, ε! σ̌κύλ’ κουτάβ’, ας φαίνετ’ η καρδία σ’ Έλα, κόρη, σα ήμαρτα, ποίσον τρία μετάνοιας Σύρον άν’ τ’ αβραχ̌ιόνας ι-σ’ κι έπαρ’ με σην αγκάλια σ’ Έλα τ’ εμόν τσ̌εχέλαινα, έλα τ’ εμόν παλάλα Άνοιξον τα χ̌ερόπα σου κι έπαρ’ με σην αγκάλια σ’ Εμέν η μάνα μ’ είπε με, «Έλα, ογλούμ, Γιωρίκα, Θα βλάφτς εσύ τα κορτσόπα, μη τραγωδείς γαρίπ’κα!» Εμέν η μάνα μ’ είπε με, «Γουρπάν’ ατού σα κάλλια σ’! Τα περιστέρι͜α κελαηδούν σ’ έρημον την αγκάλια σ’!» Έναν και μαναχόν είσαι και τίναν θα κανείσαι; Αν φιλώ σε μαραίνεσαι, αν δάκ’νω σε τελείσαι Έναν κορτσόπον αγαπώ, τ’ όνεμαν ατ’ς Ελπίδα Όλεν τον κόσμον εκλώστα κι άμον ατέναν ’κ’ είδα Έναν κορτσόπον αγαπώ, τ’ όνεμαν ατ’ς Κερέκη Ατέν αν ’κι θα παίρ’ ατεν, καλόν να μη ελέπει! Έναν κορίτσ’ εγάπεσα απέσ’ σην γειτονία κι η μάνα τ’ς ’καταρέθε με, ’κι ρούζ’ με κοινωνίαν Ε! ουρανέ, παράκλητε, κατέβ’ αφκά και κρίσον Εμέν και την τρυγόνα μου σ’ έναν μέρος για ποίσον Επέθανεν τ’ αρνόπο μου σην κόλασην επήεν ’Κι κλαίω ντο επέθανεν, κλαίω ντ’ εκολατίεν Επέταξεν το χ̌ελιδόν κι επίασεν την μύαν Μικρός έμ’ και ’κ’ εγροίκανα, θα ’φίλ’να σε αλλομίαν Την τραβωδίαν ντο είπες για πέ’ ατ’ αλλομίαν Επήεν η κόρ’ σο νερόν, επήεν και π’ επήεν; Φοούμ’ ερρούξεν σο ποτάμ’ κι άμον σ̌ι͜ακιάρ’ ελύεν Εκλίστεν κα’ να παίρ’ νερόν, ερρούξεν κι εφουρκίεν Έρθεν, αρνόπο μ’, η Λαμπρή, τα καλά τα ημέρας Θα φορούν και σ̌κεπάουνταν τα κορίτσ̌ι͜α τη χώρας Εσέναν ποίος έπλασεν ’κ’ είχ̌εν άλλο δουλείαν και ’κ’ έτυχεν να σ̌ασ̌ιρεύ’ ατο το κοντύλ’ μίαν;
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
αβούτο | αυτό | ||
αβραχ̌ιόνας | βραχίονες, μπράτσα | βραχίων | |
αδά | εδώ | ||
αέτσ’ | έτσι | ||
αΐκον | τέτοιο/α | ||
αλάι μαλάι | όλo/α μαζί, εξολοκλήρου | alay malay | |
αλάτι͜α | έλατα | ||
αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
άμε | (προστ.) σύρε, πήγαινε | ||
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
άν’ | άνω, πάνω, άνωθεν | ||
αναλλά͜εις | φοράς τα καλά/γιορτινά σου ρούχα | ||
άναυα | εκτός (από) | άνευ | |
ανεγνώριμα | μη γνώριμα, άγνωστα, ξένα | ||
άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
απάν’ | πάνω | ||
απέσ’ | μέσα | ||
αποκουμπι͜άγ’ | (προστ.) ξεκουμπώσου | ||
αραεύ’νε | ψάχνουν, αναζητούν, γυρεύουν | aramak | |
αρνόπο | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
αρνόπον | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
αροθυμά | νοσταλγεί | ||
αροθυμία | νοσταλγία | ||
άστρι͜α | άστρα | ||
ατά | αυτά | ||
ατα | αυτά | ||
ατέν | αυτήν | ||
ατεν | αυτήν | ||
ατέναν | αυτήν | ||
ατού | εκεί (σε τόπο ή σημείο που βρίσκεται σε κάποιο απόσταση) | ||
ατ’ς | αυτής, της | ||
ατώρα | τώρα | ||
αφκά | κάτω | ||
βέχω | βήχω | ||
γαρίπ’κα | ξένα, μοναχικά, φτωχά, ανήμπορα | garip/ġarīb | |
γαρίπ’κον | ξένο, μοναχικό, φτωχό, ανήμπορο | garip/ġarīb | |
γενεά | γενιά | ||
γιά | είτε, ή | ya/yā | |
γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
γιάν’ | πλάι, πλευρά | yan | |
γομούται | γεμίζει, βουρκώνει, κομπιάζει | ||
γούλα | λαιμός | gula | |
γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
δα̤κρωμένα | δακρυσμένα | ||
δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
δείσαν | ομίχλη | δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά | |
’δίπλασεν | διπλασιάστηκε, διπλασίασε | ||
δος | δώσε | ||
δουλείαν | δουλειά | ||
έ͜εις | έχεις | ||
εβγαίν’ | βγαίνει | ||
εβραδι͜άστεν | βραδιάστηκε | ||
εγάπ’ | αγάπη | ||
εγάπανες | αγαπούσες | ||
εγάπεσα | αγάπησα | ||
εγάπεσεν | αγάπησε | ||
εγάπ’ς | αγάπης | ||
εγκαλόπον | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
εγνωρί͜εις | γνωρίζεις | ||
εγροίκανα | καταλάβαινα | ||
εγροικούν | καταλαβαίνουν | ||
εδέβα | (για τόπο) πέρασα, διέσχισα (για χρόνο) πέρασα | διαβαίνω | |
εδέβες | πέρασες, έφυγες, διάβηκες | διαβαίνω | |
εθάρρ’να | θαρρούσα, πίστευα, νόμιζα | ||
εθέλ’νες | ήθελες | ||
εικόνας | (ονομ. πληθ., τα) εικόνες | ||
είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
εκάεν | κάηκε | ||
εκάτσα | κάθισα | ||
εκέσ’ | εκεί | ||
εκλίστεν | έκλινε, έσκυψε | ||
εκλώστα | γύρισα, επέστρεψα | ||
εκολατίεν | κολάστηκε | ||
ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
ελέπει | βλέπει | ||
ελέπ’ς | βλέπεις | ||
ελέπω | βλέπω | ||
ελύεν | λύθηκε, έλιωσε | ||
έμ’ | ήμουν | ||
εμανία | μαύρισα/μουντζουρώθηκα από την καπνιά, καταστράφηκα, κατακάηκα μέχρι καπνιάς | ||
εμάντσεν | μαύρισε/μουντζούρωσε από την καπνιά, κατέστρεψε, κατέκαψε μέχρι καπνιάς | ||
εμάτσα | έμαθα κτ σε κπ, δίδαξα | μαθίζω | |
εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
έμορφα | όμορφα | ||
έμορφον | όμορφο | ||
έν’ | είναι | ||
ενεμένες | περίμενες, ανέμενες | ||
εντώκε | χτύπησε | ||
εξέβες | βγήκες | ||
έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
επέγ’νες | πήγαινες | ||
επέθανεν | πέθανε | ||
επέρα | πήρα | ||
επέταξεν | πέταξε | ||
επήεν | πήγε | ||
επίασεν | πιάστηκε | ||
επιάστεν | πιάστηκε | ||
εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
εποίν’να | έκανα, έφτιαχνα | ποιέω-ῶ | |
επορεί | μπορεί | ||
επυκνοτέρ’νες | συχνοκοιτούσες | ||
εράευες | έψαχνες, αναζητούσες, γύρευες | aramak | |
έρθα | ήρθα | ||
έρθεν | ήρθε | ||
έρθες | ήρθες | ||
ερρούξεν | έπεσε | ||
έρχουμαι | έρχομαι | ||
έσ’ | ήσουν | ||
εσά | δικά σου/σας | ||
εσέβεν | μπήκε | ||
έσ’νε | ήσουν | ||
εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
εσ̌όπο | (υποκορ.) ταίρι, έτερο ήμισυ, σύντροφος | eş + -όπον | |
ετέρ’νες | κοιτούσες | ||
ετράνυνες | μεγάλωσες | ||
εύκαιρον | (ουδ.) άδειο, αδειανό, (αρσ.) ανόητο, κουφιοκέφαλο | ||
ευρήκ’ς | βρίσκεις | ||
ευτάγ’νε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
ευτάγω | κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
εφέκε | άφησε | ||
εφουρκίεν | πνίγηκε | ||
ήλεν | ήλιος/ήλιο | ||
ήμαρτα | ήμαρτον, δηλωτικό μετάνοιας, από τον αόριστο β΄ του αρχαίου ρήματος ἁμαρτάνω (αμάρτησα), έκφ. έλα σα ήμαρτα=μετανόησε | ||
ινανεύ’ς | πιστεύεις, εμπιστεύεσαι | inanmak | |
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κα’ | κάτω | ||
κάθκα | (προστ.) κάθισε | ||
καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
κάλλια | κάλλη | ||
καμίαν | ποτέ | ||
καμονή | καημός | ||
κανείνταν | φτάνουν, είναι αρκετά | ||
κανείσαι | αρκείς, είσαι αρκετός/ή | ||
καρδόπο | καρδούλα | ||
καρδόπον | καρδούλα | ||
κατ’ | γιατί/γιατί δεν | ||
κατακέφαλον | κατηφόρα, μτφ. πονηρό άνθρωπο | ||
’καταρέθε | (εκαταρέθε) καταράστηκε | ||
κείνταν | κείτονται, ξαπλώνουν | ||
κείσαι | κείτεσαι, ξαπλώνεις | ||
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
κιφαλόπο | κεφαλάκι | ||
κλαινί͜εις | κάνεις κάποιον να κλάψει, στενοχωρείς | ||
κομπούται | ξεγελιέται, εξαπατάται, μτφ. σαγηνεύεται | κομβόω | |
’κόμπωνα | (εκόμπωνα) ξεγελούσα, εξαπατούσα, μτφ. σαγήνευα | κομβόω | |
κόρασ̌ον | κορίτσι | ||
κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
κούντα | (προστ.) σπρώξε | ||
κουτσ̌ή | κόρη | ||
κρεβατί’ | κρεβατιού | ||
κρεβατόπο | κρεβατάκι | ||
κρέμ’σο | (προστ.) γκρέμισε | ||
κρίσον | (προστ.) κρίνε | ||
κυλίζω | κυλάω | ||
’κχ̌ύουνταν | εκχύνονται, χύνονται, εκρέουν | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
λαλαχ̌άρ’ | χαϊδεμένο, παραχαϊδεμένο | ||
λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
λάσκουμαι | περιφέρομαι, τριγυρίζω, περιπλανώμαι | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
λεγνά | λιγνά | ||
’λέπω | (ελέπω) βλέπω | ||
λιθάρι͜α | λιθάρια, πέτρες | ||
μαθεμένον | μαθημένη/ο | ||
μάισσα | μάγισσα | ||
μαϊσσωμένον | μαγεμένο | ||
μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
μαλαματένεν | μαλαματένια/ο, από χρυσάφι | μάλαγμα<μαλακός | |
μαλλόπα | μαλλάκια | ||
μαναχόν | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
μανέαν | καπνιά, μαυρισμένος/η/ο από καπνιά | ||
μέρι͜α | μέρη | ||
μὲσα | (τα) η μέση | ||
μεσανυχτί’ | την ώρα του μεσονυχτίου | ||
μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
μηλόπα | μηλαράκια | ||
μίαν | μια φορά | ||
μουράτι͜α | επιθυμίες, πόθοι | murat/murād | |
μύαν | μύγα | μυῖα | |
νερόπον | νεράκι | ||
ντόσιλεγον | τί λογής; | ||
νύχτας | (ον.πληθ.,τα) νύχτες | ||
ξαν | πάλι, ξανά | ||
ξεροβέχω | ξεροβήχω | ||
όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
όλεν | όλη/ο, ολόκληρη/ο | ||
ολίγον | λίγο | ||
ομμάτι͜α | μάτια | ||
όνεμαν | όνομα | ||
όνταν | όταν | ||
ορμάν’ | δάσος | orman | |
ορωτούνε | ρωτούν | ||
πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
παιδόπον | παιδάκι | ||
παίρ’ | παίρνω/ει | ||
παλάλα | τρελή | ||
παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
Παράκλητε | προσωνυμία του Iησού Xριστού και του Aγίου Πνεύματος στην K. Διαθήκη | παράκλητος=συνήγορος | |
παραμερί͜εις | παραμερίζεις | ||
πέ’ | (προστ.) πες | ||
πεγάδ’ | βρύση | ||
πισ̌τόφ’ | πιστόλι | piştov<пищов | |
πιτσ̌ίμ’ | μορφή, όψη/πρόσωπο, σχέδιο, στυλ/τρόπος, κομψότητα | biçim | |
πλάν | πλάι, πλαϊνό/ παρακείμενο μέρος, παραπέρα | ||
πόι | ύψος, μπόι | boy | |
’ποίκε | (εποίκε) έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
’ποίκες | (εποίκες) έκανες, έφτιαξες | ποιέω-ῶ | |
ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
πορπατησία | περπατησιά, περπάτημα | ||
ποτάμ’ | ποτάμι | ||
πρόατα | πρόβατα | ||
ρακίν | αλκοολούχο ποτό που παράγεται από τη ζύμωση φρούτων ή στεμφύλων φρούτων | rakı/ˁaraḳī | |
ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
ρούζ’ | πέφτει, ρίχνει | ||
σ̌α̤λι͜ακόπο | φορτίο ξύλων ή χόρτων που φέρεται στη ράχη ανθρώπου | şelek | |
’σαν | (νασάν) χαρά σε | ||
σ̌ασ̌ιρεύ’ | σαστίζει, τα έχει χαμένα | şaşırmak | |
σεΐρ’ | θέαμα πρόσφορο για διασκέδαση (τερώ σεΐρ: κοιτώ κάτι παραμένοντας αμέτοχος) | seyir/seyr | |
σίτι͜α | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
σ̌κεπάουνταν | σκεπάζονται | ||
σκοτία | σκοτάδι | ||
σκοτίαν | σκοτάδι | ||
σ̌κύλ’ | (γεν.) σκύλου | ||
σουμαδεμένον | αρραβωνιασμένο/η | ||
σπαλερόπο | μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | ||
σύρ’ | σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει | ||
σύρον | (προστ.) σύρε, τράβα, ρίξε | ||
ταγιανεύ’ | αντέχει, βαστάει, υπομένει | dayanmak | |
ταφόπο | (υποκορ.) τάφος | ||
τελείσαι | τελειώνεις, εξαντλείσαι | ||
τίναν | ποιον/α | ||
τογραεύ’νε | κομματιάζουν | doğramak | |
τραγωδείς | τραγουδάς | ||
τρέχ̌’ | τρέχει | ||
τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
τσ̌έπι͜α | τσέπη | cep/ceyb | |
τσ̌εχέλαινα | άπειρη, ανώριμη, άβγαλτη | cehil/cehl | |
τσ̌ιλβι͜αλίν | δελεαστικό, προκλητικό | cilveli | |
τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
τσούναν | σκύλα | κύων→κύαινα | |
τυλίζω | τυλίγω | ||
τύλτσον | (προστ.) τύλιξε | ||
τυρα̤ννί͜εις | τυραννάς, ταλαιπωρείς | ||
τυρι͜αννί͜εις | τυραννάς, ταλαιπωρείς | ||
υεία | υγεία | ||
φέγγον | φεγγάρι | ||
’φίλ’να | (εφίλ’να) φιλούσα | ||
φοούμ’ | φοβάμαι | ||
φοούμαι | φοβάμαι | ||
φορεσία | φορεσιά, ένδυση | ||
’φτάς | (ευτάς) κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
χ̌αίρουμαι | χαίρομαι | ||
χ̌ερόπα | χεράκια | ||
χαϊβάν’ | ζώο, μτφ. ανεγκέφαλος, ανάλγητος άνθρωπος | hayvan/ḥayvān | |
χαλκωματένεν | από χαλκό, χάλκινο | ||
χάμαι | χάνομαι, μτφ. πεθαίνω | ||
χτέντσον | (προστ.) χτένισε | ||
χώρας | ξένος/η/ο/οι γενικά, οι/το/τα μη οικείο/α, ξενιτειάς | ||
ψ̌η | ψυχή | ||
ωτία | αυτιά |
¹ ο φέγγον επιάστεν: το φεγγάρι υπέστη έκλειψη