Προβολή Τραγουδιού
Μάγδας Καπανά |
Καλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης
Σα χ̌ίλια εννιακόσια και σα είκοσι έναν σα στράτας απάν’ κέσ’ έκχ̌’σαν το σαντέτ’κον το αίμαν Τα έξ’ χωρία μάζεψαν έγκαν σοι Πισ̌τοφάντων και το βίον ελάλεσαν και έγκαν σοι Γλιτσ̌ι͜άντων Πρώτην φοράν εξόρτσανε τα έξ’ χωρία μίαν και ύστερα σοι Πισ̌τοφάντς ........... Ο λαός εμουρδούλιζεν ση Κρωμί’ τα ραχ̌ία κι επεχωρίεν εκαικά μάνα ας σα παιδία Κι όνταν έγκαν εμάς ση Κρώμ’, σο Κάν είπαν θα πάτε Εκεί θα τελείται η κρίσ’ θα τερούν ντό θα ’φτάτε Ση Κιμισ̌χανάς τα χωρία εκεί εμάς θα εφήν’ναν Αφορισμέν’ οι τσ̌ετέδες τιδέν να μη εποίν’ναν Ατότες έρθεν διαταγήν ας σην Κιμισ̌χανάν Τοι Σαντέτας ’τοπλάεψαν αφκά σο Ταλταπάν Εσέγκαν εμάς σην σειρι͜άν και από δύο-δύο Ερχίνεσαν γιαγμαλαεύ’ν τ’ εμέτερον το βίον Αρ’ ατότες εγροίκ’σαμε ντο πάμε εξορίαν, ντο έχομε εινός μηνού εμείς οδοιπορίαν Σο Ερζερούμ και σο Χουνούζ είπαν εμάς θα πάτε Σ’ ατά τα δύο τ’ έρημα κατοικίαν θα ’φτάτε Έκιτι οσπιτόπα μουν και έρημα πουτσ̌ι͜άχα, εμείς μουχατσ̌ίρ’ λάσκουμες απέσ’ κέσ’ σα σοάχα Αχ! ντ’ εγέντανε οι Σαντέτ’, τ’ εμόν οι γειτονάδες; Ατείν’ ταφία ’γόμωσαν σ’ Ερζερουμί’ τ’ οβάδες Ατόσ’ αρθώπ’ επέθαναν, όλ’ ας σην αρρωστίαν χωρίς ποπάν, χωρίς ψάλτι͜αν και χωρίς κοινωνίαν Κι ο Χατζ̌ηπαναγιωτίδης πρώτος εμπροϊστός Πολλά καλά εποίκεν τοι Σαντέτας ατός και άλλα θα εποίν’νεν αφώτιστος η Τουρκία ατόν για να εφήν’νεν Εσέγκεν ατον σο παπόρ’ και έστειλεν σην Πόλ’ και τ’ οπισινόν το λαόν εφέκεν ορφανόν
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
απάν’ | πάνω | ||
απέσ’ | μέσα | ||
ατά | αυτά | ||
ατείν’ | αυτοί | ||
ατός | αυτός | ||
ατότες | τότε | ||
αφκά | κάτω | ||
αφορισμέν’ | αφορισμένοι/ες | ||
βίον | το βιος, το σύνολο των ζωντανών που έχει στην ιδιοκτησία του κάποιος, η περιουσία κάποιου | ||
εγέντανε | έγιναν | ||
έγκαν | έφεραν | ||
εγροίκ’σαμε | καταλάβαμε | ||
εινός | ενός | ||
εκαικά | εκεί πέρα | ||
έκιτι | έκφραση αναπόλησης που υποδηλώνει νοσταλγία για κάτι παρελθοντικό | hey gidi | |
έκχ̌’σαν | εξέχυσαν, έχυσαν, εξέβαλαν | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
ελάλεσαν | έβγαλαν λαλιά, κάλεσαν, αποκάλεσαν, προσκάλεσαν, οδήγησαν | ||
εμέτερον | δικός/ή/ό μου | ἡμέτερος | |
εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
εμουρδούλιζεν | γρύλλιζε υπόκωφα, έλεγε κάτι ασαφώς | ||
έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
επέθαναν | πέθαναν | ||
εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
εποίν’ναν | έκαναν, έφτιαχναν | ποιέω-ῶ | |
εποίν’νεν | έκανε, έφτιαχνε | ποιέω-ῶ | |
έρθεν | ήρθε | ||
ερχίνεσαν | άρχισαν | ||
εσέγκαν | μπήκαν | ||
εσέγκεν | έβαλε, εισήγαγε | ||
εφέκεν | άφησε | ||
εφήν’ναν | άφηναν | ||
εφήν’νεν | άφηνε | ||
έχομε | έχουμε | ||
κέσ’ | εκεί μέσα, προς τα εκεί | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
Κιμισ̌χανάν | Αργυρούπολη του Πόντου | Gümüşhane | |
κρωμί’ | Κρώμνης | ||
λάσκουμες | περιφερόμαστε, τριγυρίζουμε, περιπλανιόμαστε | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
μίαν | μια φορά | ||
μουν | μας | ||
μουχατσ̌ίρ’ | (αιτ. εν.) πρόσφυγα, μετανάστη, (πληθ.) πρόσφυγες, μετανάστες | muhacir/muhācir | |
οβάδες | πεδιάδες | ova | |
όλ’ | όλοι/α | ||
όνταν | όταν | ||
οσπιτόπα | σπιτάκια | hospitium<hospes | |
παιδία | παιδιά | ||
παπόρ’ | βαπόρι, καράβι | vapore | |
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
ποπάν | παπά | ||
πουτσ̌ι͜άχα | άκρες, γωνιές, τόποι | bucak | |
ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
Σαντέτ’ | οι έχοντες καταγωγή από την Σάντα | ||
σοάχα | σοκάκια, στενά δρομάκια ανάμεσα σε κτίσματα | sokak/zuḳāḳ | |
σοι | στους/στις, τους/τις | ||
στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
τελείται | (αμτβ.) τελειώνει, εξαντλείται, μτφ. πεθαίνει | ||
τερούν | κοιτούν | ||
τιδέν | τίποτα | ||
τοι | τους/τις | ||
’τοπλάεψαν | (ετοπλάεψαν) μάζεψαν, συγκέντρωσαν | toplamak | |
τσ̌ετέδες | συμμορίτες, άτακτες ομάδες οπλισμένων μουσουλμάνων υπότροπων κατάδικων | çete<četa | |
’φτάτε | (ευτάτε) κάνετε, φτιάχνετε | εὐθειάζω | |
χωρία | χωριά |