αβούτειν’ | αυτοί | | |
αγούρ’ | νέοι άνδρες | | |
αγούρτς | νέους άνδρες, εφήβους | | |
αδά | εδώ | | |
αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
απάν’ | πάνω | | |
απέσ’ | μέσα | | |
ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | | |
ατέ | αυτή | | |
ατείν’ | αυτοί | | |
ατεινέτερον | δικό τους | | |
ατού | εκεί (σε τόπο ή σημείο που βρίσκεται σε κάποιο απόσταση) | | |
ατουν | τους | | |
ατ’ς | αυτής, της | | |
ατώρα | τώρα | | |
αφήν’νε | αφήνουν | | |
αφήνομε | αφήνουμε | | |
αφκά | κάτω | | |
’βρήκ’νε | (ευρήκ’νε) βρίσκουν | | |
γιαζίν | πεδιάδα, εξοχή, ύπαιθρος | yazı | |
γίν’ντανε | γίνονται | | |
γομών’ | γεμίζω/ει | | |
γουρταρέψτεν | (προστ.) σώστε, διασώστε | kurtarmak | |
δεβάζ’νε | διαβάζουν, περνούν, πηγαίνουν κπ/κτ κάπου | | |
’δέκαν | έδωσαν | | |
δι͜ακρωμέν’ | δακρυσμένοι | | |
δύ’ | δύο | | |
εβάλλ’ναν | έβαζαν | | |
έγκαν | έφεραν | | |
έγκανε | έφεραν | | |
εγόμωσαν | γέμισαν | | |
εδέβαμε | (για τόπο) περάσαμε, διασχίσαμε, (για χρόνο) περάσαμε | διαβαίνω | |
εδέκανε | έδωσαν | | |
εδέκεν | έδωσε | | |
εθάρρεσεν | εθάρρησε, πίστεψε, νόμισε | | |
είν’ | (για πληθ.) είναι | | |
έκλαιεν | έκλαιγε | | |
εκλώσκουσαν | γυρνούσαν, επέστρεφαν | | |
εκρεμίεν | γκρεμίστηκε | | |
εκρέμ’σαν | γκρέμισαν, έριξαν κατά γης | | |
εκχ̌ύαν | εκχύθηκαν, χύθηκαν, εξέρρευσαν | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
ελάλεσαν | έβγαλαν λαλιά, κάλεσαν, αποκάλεσαν, προσκάλεσαν, οδήγησαν | | |
ελάλεσανε | έβγαλαν λαλιά, κάλεσαν, αποκάλεσαν, προσκάλεσαν, οδήγησαν | | |
έλεεν | έλεγε | | |
εμουν | μας | | |
εντώκεν | χτύπησε | | |
εξέγκαν | έβγαλαν | | |
εξέγκανε | έβγαλαν | | |
επέθαναν | πέθαναν | | |
επεκαικά | από εκεί πέρα | | |
επέραν | πήραν | | |
επλερώθεν | πληρώθηκε, εκπληρώθηκε | | |
εποίκανε | έκαναν, έφτιαξαν | ποιέω-ῶ | |
εποίν’νανε | έκαναν, έφτιαχναν | ποιέω-ῶ | |
εράευεν | έψαχνε, αναζητούσε | aramak | |
έρθανε | ήρθαν | | |
έρχουνταν | έρχονται | | |
έσαν | ήταν | | |
έσανε | ήταν | | |
εσάρεψεν | τύλιξε, περικύκλωσε, άρεσε | sarmak | |
εσέγκαν | μπήκαν | | |
εσέγκανε | έβαλαν | | |
εσ’κώθαμε | σηκωθήκαμε | | |
έσπαζαν | έσφαζαν | | |
εστάθεν | στάθηκε, σταμάτησε | | |
εσύρ’ναν | έσερναν, τραβούσαν, έριχναν | | |
εταγουτεύτεν | σκορπίστηκε, διασκορπίστηκε | dağıtmak | |
εταράγαν | ταράχθηκαν, ανακατεύτηκαν, αναμίχθηκαν | ταράσσω | |
ετέρ’νανε | κοιτούσαν | | |
έτον | ήταν | | |
ετοπλαεύταν | μαζεύτηκαν, συγκεντρώθηκαν | toplamak | |
ετοπλάεψαν | μάζεψαν, συγκέντρωσαν | toplamak | |
ετσάκωσαν | έσπασαν | | |
ευτάγ’νε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
ευτάμε | κάνουμε, φτιάχνουμε | εὐθειάζω | |
ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
εφέκαν | αφήσαν | | |
εφέκανε | άφησαν | | |
εχάθαν | χάθηκαν | | |
εχαϊκούρευεν | έβγαζε κραυγή, φώναζε | haykırmak | |
εχπαράγανε | τρόμαξαν, ξαφνιάστηκαν | | |
εχπάσταμε | αναχωρήσαμε, κινήσαμε για | | |
εψαλάφανεν | ζητούσε, αιτούνταν | | |
ζεβρι͜ά | αριστερά | | |
ζουλούμ’ | κακό, κτηνωδία, θηριωδία, φρικαλεότητα | zulüm/ẓulm | |
ημ’σοί | μισοί | | |
ημ’σούς | μισούς | | |
Θέ | (κλητ.) Θεέ | | |
ιεύ’ | ταιριάζει | uymak | |
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κα’ | κάτω | | |
καντήλας | (τη, γεν. ενικ.) καντήλας, (τα, ονομ. πληθ.) καντήλες | | |
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
Κιμισ̌χανάν | Αργυρούπολη του Πόντου | Gümüşhane | |
κιφάλι | κεφάλι | | |
’λί | αλί, αλίμονο | | |
μαζεμέντς | μαζεμένους | | |
μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | | |
μαχαλάν | γειτονιά | mahalle/maḥalle | |
μιχτάρ’ | (ον. πληθ.) κοινοτάρχες, (γεν. εν.) κοινοτάρχη | muhtar/muḫtār | |
μουαγιανιάν | έλεγχος, εξέταση | muayene/muʿāyene | |
μουν | μας | | |
μουράτι͜α | επιθυμίες, πόθοι | murat/murād | |
μωρόπα | μωράκια, παιδάκια | | |
ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
νερόπον | νεράκι | | |
νυφάδας | νύφες | | |
όλ’ | όλοι/α | | |
όλεν | όλη/ο, ολόκληρη/ο | | |
όλια | όλα | | |
όλτς | όλους | | |
ομμάτι͜α | μάτια | | |
όνταν | όταν | | |
ορμάνι͜α | δάση | orman | |
ορμίν | ρυάκι, ρεματιά | | |
πα | πάλι, επίσης, ακόμα | | |
παιδάντ’ | παιδιά αγόρια | | |
παιδία | παιδιά | | |
παίρ’ | παίρνω/ει | | |
’πέσ’ | (απέσ’) μέσα | | |
πλεθύν’νε | πληθαίνουν, αυξάνονται | | |
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | | |
πρόφτασον | (προστ.) πρόφτασε | | |
Σάββαν | Σάββατο | Shabbat | |
Σαντέτ’ | οι έχοντες καταγωγή από την Σάντα | | |
σεΐρ’ | θέαμα πρόσφορο για διασκέδαση (τερώ σεΐρ: κοιτώ κάτι παραμένοντας αμέτοχος) | seyir/seyr | |
σ̌ι͜ασ̌εύ’νε | σαστίζουν, τα έχουν χαμένα | şaşmak | |
σοι | στους/στις, τους/τις | | |
σπάξτεν | (προστ.) σφάξτε | | |
σπέλεν | σπηλιά | | |
στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | | |
ταφόπα | (υποκορ.) τάφοι | | |
τερούμε | κοιτάμε | | |
τι͜ασλίμ | παράδοση, υποβολή | teslim/teslīm | |
τοι | τους/τις | | |
τουν | τους | | |
τουρκάντ’ | Τούρκοι | | |
τσ̌ετέδες | συμμορίτες, άτακτες ομάδες οπλισμένων μουσουλμάνων υπότροπων κατάδικων | çete<četa | |
τυρι͜αννισίαν | τυράννια, ταλαιπωρία | | |
’φτάγ’ | (ευτάγω) κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
’φτάμε | κάνουμε, φτιάχνουμε | εὐθειάζω | |
χ̌ι͜οράδας | χήρες | | |
χα! | να!, ορίστε!, ιδού! | | |
χαλάζ’ | χαλάζι | | |
χάν’νε | χάνουν, παύουν να έχουν, διώχνουν | | |
χαπάρ’ | χαμπάρι, είδηση, μαντάτο | haber/ḫaber | |
χαταλόπα | μικρά μωρά/παιδιά | ἀταλός | |
χτήνι͜α | αγελάδες | | |
χωρία | χωριά | | |
ψαλαφούνε | ζητούν, αιτούνται | | |