Προβολή Τραγουδιού
Συλλογή Τσ̌ι͜ατσ̌ι͜ά | Η τρυγόνα |
Ιστορία και Λαογραφία της ΣαντάςΚαλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης
Ακεί πέραν σ’ ορμανόπον έναν έμορφον νυφόπον με τα μάγ’λα άμον μήλα έστεκεν κι εποίν’νεν ξύλα Τα ξύλα τ’ς έσαν οξέας κι άντρας ατ’ς έτον μυξέας Έτον και πολλά οκνέας και πάρα πολλά γουλέας Εκαμάτιζεν εκείνεν και ατός τιδέν ’κ’ εποίν’νεν Σιφτι͜άν γαβουρμάν επαίρ’νεν και ωβά να ευρήκ’ ετέρ’νεν Έτρωεν μαντζούραν στύπον κι αρτούκ ερρούζ’νεν σον ύπνον Η γαρή απέσ’ σ’ ορμάν’ με τα ξύλα έχ̌’ τι͜αβγάν’ Σίτ’ εκλάδευεν τα ξύλα κι εσύρ’νεν πλάν’ μέρ’ τα φύλλα λύκος μακρά εγουρνέθεν και ατέ εκαρδοκόπεν Την κρωπήν σο χ̌έρ’ εκράτ’νεν και ολόερα ετέρ’νεν Εφορτώθεν τα ξυλόπα τ’ς κι έτρεξεν να πάει σ’ οσπίτ’ν ατ’ς Και σίτ’ επέγ’νεν σην στράταν έναν-έναν ρούζ’ν και χάν’νταν τα ξύλα ας σο σ̌ι͜αλάκ’ν ατ’ς ξάι ’κι φαίν’ντανε σ’ ομμάτι͜α τ’ς Χωρίς να βγαίν’ η λαλία τ’ς και με το σ̌κοινίν σ’ ωμία τ’ς εύκαιρος και τινιαγμέντσα έρθεν η ευλοημέντσα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| ακεί | εκεί | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρτούκ | πλέον, πια, υπόλειμμα | artık | |
| ατέ | αυτή | ||
| ατός | αυτός | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| γαβουρμάν | καβουρμά (=κρέας που μαγειρεύεται και ψήνεται στο δικό του λίπος, στη συνέχεια τρώγεται ή καταψύχεται και αποθηκεύεται) | kavurma | |
| γαρή | σύζυγος, γυναίκα | karı | |
| εγουρνέθεν | ούρλιαξε | ||
| εκείνεν | εκείνη | ||
| εκράτ’νεν | κρατούσε | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| επαίρ’νεν | έπαιρνε | ||
| επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
| εποίν’νεν | έκανε, έφτιαχνε | ποιέω-ῶ | |
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερρούζ’νεν | έπεφτε | ||
| έσαν | ήταν | ||
| εσύρ’νεν | έσερνε, τραβούσε, έριχνε | ||
| ετέρ’νεν | κοιτούσε | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτρωεν | έτρωγε | ||
| ευλοημέντσα | ευλογημένη | ||
| ευρήκ’ | βρίσκω/ει | ||
| εφορτώθεν | φορτώθηκε | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κρωπήν | (η) δρέπανο | κρώπιον | |
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| μάγ’λα | μάγουλα | magulum | |
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μαντζούραν | γιαούρτι | macun | |
| μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
| μυξέας | μυξιάρης | ||
| νυφόπον | νυφούλα | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ολόερα | ολόγυρα | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| οξέας | οξιές | ||
| ορμάν’ | δάσος | orman | |
| ορμανόπον | δασάκι | orman | |
| οσπίτ’ν | σπίτι | hospitium<hospes | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σιφτι͜άν | πρώτα, αρχικά | siftah/istiftāḥ | |
| στύπον | ξινό, στυφό | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| φαίν’ντανε | φαίνονται | ||
| χ̌έρ’ | χέρι | ||
| χάν’νταν | χάνονται, διώχνονται | ||
| ωβά | αβγά | ||
| ωμία | ώμοι |
Εδώ στην Ελλάδα έχει γράψει αρκετά ποιήματα ό Π. Τσ̌ι͜ατσ̌ι͜άς, που αν και γεννήθηκε στη Ρωσία και δεν ξέρει καθόλου τη Σαντά, όμως έγραψε αρκετά παραστατικά. (Στάθης Αθανασιάδης)
