Προβολή Τραγουδιού
Συλλογή Τσ̌ι͜ατσ̌ι͜ά | Το θέρος |
Ιστορία και Λαογραφία της ΣαντάςΚαλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης
Λελεύω ’γώ και τη Σαντά με τα ψηλά ραχ̌ία απέραντα τ’ ορμάνι͜α ’θε, νερά πολλά και κρύα Πολλά αν έχ̌’ και τη Σαντά καπάνι͜α και παΐρι͜α άλλ’ ατόσα πα ’βρίουνταν ομάλια και τσ̌αΐρι͜α Οι νυφάδες αχπάσκουνταν, τα κορίτσ̌ι͜α κουίζ’νε, τα μερτικά τουν σα ψηλά θα πάγ’νε να θερίζ’νε Άσπρον τσ̌ι͜αμπάρ’ σ̌κεπάουνταν τα τέκια κρεμαμένα και σο κιφάλ’ ολόερα τα τσ̌άμι͜ας τυλιγμένα Σπαλέρι͜α έχ’νε κόκκινα τα κόφλι͜α τουν σ̌κεπάζ’νε και τα καρδίας τ’ έρημα σεβτάν ντο ’κι χορτάζ’νε Φορούν και τσόχας μάλλινα συρμένα τα μανίκια, φοτάδας μαυροκόκκινα δεμένα με κασίκια Η κερεντή και το καγάν’ αδά κι ακεί σ̌υρίζ’νε, πράσινα ραχ̌ι͜οχόρταρα τσόρι͜α, τσόρι͜α κρεμίζ’νε Άλλ’ χαϊρεύκουν κι άλλ’ τραβωδούν μακρά ας σοι παιδάντας και τραβωδούν για τ’ εκείνους και για τοι ξενιτι͜άντας Σ’ ολημέρα τοπλαεύκουν σα κρύα τα πεγάδι͜α, να βάλ’ν απέσ’ και χουμουρούν νόστιμα παξιμάδι͜α Σα πεγαδομμάτι͜α ολόερα γίν’ντανε παρχανάδας, άλλ’ λέγ’νε κοτσοκέφαλα και άλλ’ γαρσ̌ιλαμάδας Ατά όνταν κρούγ’νε σο νου μ’, πάω να τσ̌ιλντουρεύω Ανάθεμα την ξενιτει͜άν και τη Σαντά λελεύω Σαντά, Σαντά, λελεύω σε, και τ’ εμόν η πατρίδα Πολλά μέρι͜α εκλώστα ’γώ, τα κάλλι͜α σ’ πουθέν ’κ’ είδα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αδά | εδώ | ||
| ακεί | εκεί | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ατά | αυτά | ||
| αχπάσκουνταν | αναχωρούν, φεύγουν, κινούν για | ||
| γίν’ντανε | γίνονται | ||
| εκλώστα | γύρισα, επέστρεψα | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έχ̌’ | έχει | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| ’θε | του/της | ||
| θερίζ’νε | θερίζουν | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καγάν’ | δρεπάνι | ||
| κάλλι͜α | κάλλη | ||
| καπάνι͜α | οι μπάσες τονικότητες ενός μουσικού οργάνου | ||
| καρδίας | (τη, γεν.) καρδιάς, (τα, ονομ. πληθ.) καρδιές | ||
| κασίκια | δέματα ποδιάς υφασμένα | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιφάλ’ | κεφάλι | ||
| κουίζ’νε | φωνάζουν, λαλούνε, καλούνε κπ ονομαστικά | ||
| κρεμαμένα | κρεμασμένα | ||
| κρεμίζ’νε | γκρεμίζουν, ρίχνουν κάποιον | ||
| κρούγ’νε | χτυπούνε | κρούω | |
| λέγ’νε | λένε | ||
| λελεύω | χαίρομαι | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μέρι͜α | μέρη | ||
| νυφάδες | νύφες | ||
| ολόερα | ολόγυρα | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| όνταν | όταν | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| πάγ’νε | πηγαίνουν, έφυγαν, πάνε | ||
| παιδάντας | παιδιά αγόρια | ||
| παΐρι͜α | πλαγιές βουνού, κατωφέρειες | bayır | |
| παρχανάδας | καραβάνια, καταλύματα καραβανιού, μτφ. οι παρέες | barhana/bār + ḫāne | |
| πεγάδι͜α | βρύσες | ||
| πεγαδομμάτι͜α | πηγές νερού | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πουθέν | πουθενά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σεβτάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σ̌κεπάζ’νε | σκεπάζουν | ||
| σ̌κεπάουνταν | σκεπάζονται | ||
| σοι | στους/στις, τους/τις | ||
| σπαλέρι͜α | μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | spalliera | |
| σ̌υρίζ’νε | σφυρίζουν | σῦριγξ | |
| συρμένα | τραβηγμένα | ||
| τέκια | στριφώματα | etek | |
| τοι | τους/τις | ||
| τοπλαεύκουν | μαζεύονται, συγκεντρώνονται | toplamak | |
| τουν | τους | ||
| τσ̌αΐρι͜α | λιβάδια | çayır | |
| χορτάζ’νε | χορτάζουν |
Εδώ στην Ελλάδα έχει γράψει αρκετά ποιήματα ό Π. Τσ̌ι͜ατσ̌ι͜άς, που αν και γεννήθηκε στη Ρωσία και δεν ξέρει καθόλου τη Σαντά, όμως έγραψε αρκετά παραστατικά. (Στάθης Αθανασιάδης)
