Την Κυρεϊλή ’προξένευαν κάπου μακρά σα ξένα, σα ξένα τ’ ανεγνώριμα μακρά σην Ρωμανίαν κι η μάνα τ’ς ατέν έλεεν σουμά σην γειτονίαν -Είσαι μικρή και φλίεσαι και πας μακρά και κλαις -ι κι ο κύρτς ατ’ς ο χ̌ιλιάκλερον σ’ έναν ζεγκίν οσπίτι· τ’ αδέλφι͜α, τα καλαδέλφι͜α τ’ς σ’ εφτά ραχ̌ία οπίσ’ -ι κι ο Κωσταντίνον ο καλόν, ο καλοΚωσταντίνον εκείνεν επροξένεψεν πιδεβαστά σα ξένα Ερή κλαίει και φλίεται: -Ογώ μακρά ’κι πάγω· ’δελφού χαράν αν γίνεται εμέν τσί στυχαρι͜άζ’ με; Κι αν αποθάν’ η μάνα μου, εμέν ποίος καλεί με; Ο Κωσταντίνον όμοσεν σ’ άγια και σα βαγγέλια, επέρεν όρκον κι όμνυσμαν, λυσιμονήν ’κ’ επέρεν Κυρού πίκραν αν γίνεται, εγώ εσέν θα φέρω, ’δελφού χαράν αν γίνεται διαλαλετής θ’ εβγαίνω, κι εσέν αν ’κι θα φέρω σε το χώμαν να μη τρώ͜ει με Έρθεν ο χρόνος δίσεχτον και μήνας οργισμένα, ούλ’ εντάμαν επέθαναν, ούλ’ εντάμαν εθάφαν Κλαίει η μάνα τους εφτά, κλαίει τον Κωσταντίνον π’ επέρεν όρκον κι όμοσμαν κι επήεν ομνυσμένος Ο Κωσταντίνον ο καλόν αφκά η γης ’κ’ επέμ’νεν ατόν η γη ’κ’ εδέχτηκεν κι ατόν καπούλ’ ’κ’ ευτάει Α’έρτς δί’ ατον τ’ άλογον, η Παναγιά την σέλαν, ο Ποιητής δί’ την πνοήν κι ατός λαγγεύ’ και σ’κούται Επήεν κι εταγιανεύτεν ση Κυρεϊλής την πόρταν· κι ατέ έλουζεν το νήπιον και σο κουνίν εβάλλ’νεν -Άνοιξ’, αδελφή μ’, άνοιξον, έρθεν ο Κωσταντίνον! -Οπίσ’, Χάρε, οπίσ’, Χάρε, εμέναν ’κι κομπώνεις, ο αδελφό μ’ επέθανεν, ο αδελφό μ’ εθάφεν -Άνοιξ’, αδελφή μ’, άνοιξον, ο Κωσταντίνον έρθεν! Χα! το μαντίλ’ ντ’ επλούμιζες σον φέγγον και σην νύχταν -Καλώς, καλώς τον αδελφό μ’, καλώς κι απόθεν έρθες; και για χαράν αν έρχεσαι χρυσά ας αναλλάζω κι από λύπης αν έρχεσαι ας εμπαίνω σα μαύρα -Για άφ’ς, για άφ’ς, καλαδελφή μ’, άμον ντο είσαι χάιτε! -Και ντ’ έπαθες, νε αδελφέ μ’ κι εκούφαναν τ’ ομμάτι͜α σ’; -Τ’ ομμάτι͜α μου εκούφαναν από την αγρυπνίαν -Και ντ’ έπαθες, νε αδελφέ μ’ κι εζ̌άγκωσαν τα δόντι͜α σ’; -Τα δόντι͜α μου εζ̌άγκωσαν ας σην αναφαΐαν -Και ντ’ έπαθες, νε αδελφέ μ’ και -ν- έλλαξεν το χρώμα σ’; -Το χρώμα μου πα έλλαξεν ας σην αναπλυσίαν -Ας τρώγομε κι ας πίνομε, ας κείμες και κοιμούμες, ας πλύσκουμες κι αθίσκουμες κι αέτσ’ ας σ’κούμες πάμε -Για σους, για σους, καλαδελφή, σίτ’ είμες, χάιτε ας πάμε Έμπρου κέσ’ πάει το λείμψανον κι άλλ’ απ’ οπίσ’ η κόρη -Για τέρ’, αδελφέ, ντό λέγ’νε τ’ ουρανού τα πουλόπα! -Ατά μικρά και παλαλά, ’κι ξέρ’ν να κελαηδούνε Επήγαν κι εταγιανεύταν και σ’ Α’ερί’ την πόρταν Δί’ τον Α’έρην τ’ άλογον, την Παναγιάν την σέλαν, τον Ποιητήν δί’ την πνοήν κι εκείνος εξιπνόισεν -Έλα, μάνα μ’, για άνοιξον έρθεν η Κυρεϊλή σου -Οπίσ, Χάρε, οπίσ’, Χάρε, εμέναν ’κι κομπώνεις, η Κυρεϊλή μ’ αλάλετος κι αμίλετον πουλόπον -Έλα, μάνα, για άνοιξον, ’γώ είμ’, η Κυρεϊλή σου, Χα! τα μαλλιά ντ’ εχτένιζες καταντικρύ σον φέγγον
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| Α’ερί’ | αϊ-Γιώργη | ||
| Α’έρτς | αϊ-Γιώργης | ||
| αέτσ’ | έτσι | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αναφαΐαν | αφαγία | ||
| ανεγνώριμα | μη γνώριμα, άγνωστα, ξένα | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αποθάν’ | πεθαίνει | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατέ | αυτή | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| ατός | αυτός | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βαγγέλια | ευαγγέλια | ||
| δί’ | δίνει | ||
| εβάλλ’νεν | έβαζε | ||
| εζ̌άγκωσαν | σκούριασαν, μτφ. αδυνάτισαν, ίσχναιναν | ||
| εθάφαν | θάφτηκαν | ||
| εθάφεν | τάφηκε, θάφτηκε | ||
| είμες | είμαστε | ||
| εκείνεν | εκείνη | ||
| εκούφαναν | βαθούλωσαν, έγιναν κούφια | ||
| έλεεν | έλεγε | ||
| έλλαξεν | άλλαξε | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| έμπρου | εμπρός, μπροστά | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| εξιπνόισεν | εξέπνευσε, πέθανε | ||
| επέθαναν | πέθαναν | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| επέρεν | πήρε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| εταγιανεύταν | απόκαμαν, ξέμειναν από αντοχές, πλησίασαν τόσο ώστε να ακουμπάνε | dayanmak | |
| εταγιανεύτεν | απόκαμε, ξέμεινε από αντοχές, πλησίασε τόσο ώστε να ακουμπάει | dayanmak | |
| ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| ζεγκίν | πλούσιο/α | zengin/sengīn | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καπούλ’ | υποδοχή, αποδοχή | kabul/ḳabūl | |
| καταντικρύ | ακριβώς απέναντι | ||
| κείμες | κειτόμαστε, ξαπλώνουμε | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοιμούμες | κοιμόμαστε | ||
| κουνίν | κούνια | ||
| κυρού | πατέρα | ||
| κύρτς | κύρης, πατέρας | ||
| λαγγεύ’ | πηδάω/ει | लङ्घ (laṅgh) | |
| λέγ’νε | λένε | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όμνυσμαν | όρκος | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| οσπίτι | σπίτι | hospitium<hospes | |
| ούλ’ | όλοι | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
| πίνομε | πίνουμε | ||
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| πουλόπα | πουλάκια | ||
| πουλόπον | πουλάκι | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σ’κούμες | σηκωνόμαστε | ||
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| σουμά | κοντά | ||
| σους | (προστ.) σώπα, πάψε, κάνε ησυχία | susmak | |
| στυχαρι͜άζ’ | συγχαίρω/ει, αγγέλω/ει ευχάριστο γεγονός | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τρώγομε | τρώμε | ||
| τσί | (τις) ποιός; | ||
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| φλίεσαι | θλίβεσαι | ||
| φλίεται | θλίβεται | ||
| χ̌ιλιάκλερον | στείρα, άκληρη γυναίκα, που πέρασαν τα χρόνια της χωρίς καμιά ελπίδα για τεκνοποίηση | ||
| χα! | να!, ορίστε!, ιδού! | ||
| χάιτε | άντε | haydi<hay de (οθωμ.) |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| Α’ερί’ | αϊ-Γιώργη | ||
| Α’έρτς | αϊ-Γιώργης | ||
| αέτσ’ | έτσι | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αναφαΐαν | αφαγία | ||
| ανεγνώριμα | μη γνώριμα, άγνωστα, ξένα | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αποθάν’ | πεθαίνει | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατέ | αυτή | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| ατός | αυτός | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βαγγέλια | ευαγγέλια | ||
| δί’ | δίνει | ||
| εβάλλ’νεν | έβαζε | ||
| εζ̌άγκωσαν | σκούριασαν, μτφ. αδυνάτισαν, ίσχναιναν | ||
| εθάφαν | θάφτηκαν | ||
| εθάφεν | τάφηκε, θάφτηκε | ||
| είμες | είμαστε | ||
| εκείνεν | εκείνη | ||
| εκούφαναν | βαθούλωσαν, έγιναν κούφια | ||
| έλεεν | έλεγε | ||
| έλλαξεν | άλλαξε | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| έμπρου | εμπρός, μπροστά | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| εξιπνόισεν | εξέπνευσε, πέθανε | ||
| επέθαναν | πέθαναν | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| επέρεν | πήρε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| εταγιανεύταν | απόκαμαν, ξέμειναν από αντοχές, πλησίασαν τόσο ώστε να ακουμπάνε | dayanmak | |
| εταγιανεύτεν | απόκαμε, ξέμεινε από αντοχές, πλησίασε τόσο ώστε να ακουμπάει | dayanmak | |
| ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| ζεγκίν | πλούσιο/α | zengin/sengīn | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καπούλ’ | υποδοχή, αποδοχή | kabul/ḳabūl | |
| καταντικρύ | ακριβώς απέναντι | ||
| κείμες | κειτόμαστε, ξαπλώνουμε | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοιμούμες | κοιμόμαστε | ||
| κουνίν | κούνια | ||
| κυρού | πατέρα | ||
| κύρτς | κύρης, πατέρας | ||
| λαγγεύ’ | πηδάω/ει | लङ्घ (laṅgh) | |
| λέγ’νε | λένε | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όμνυσμαν | όρκος | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| οσπίτι | σπίτι | hospitium<hospes | |
| ούλ’ | όλοι | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
| πίνομε | πίνουμε | ||
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| πουλόπα | πουλάκια | ||
| πουλόπον | πουλάκι | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σ’κούμες | σηκωνόμαστε | ||
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| σουμά | κοντά | ||
| σους | (προστ.) σώπα, πάψε, κάνε ησυχία | susmak | |
| στυχαρι͜άζ’ | συγχαίρω/ει, αγγέλω/ει ευχάριστο γεγονός | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τρώγομε | τρώμε | ||
| τσί | (τις) ποιός; | ||
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| φλίεσαι | θλίβεσαι | ||
| φλίεται | θλίβεται | ||
| χ̌ιλιάκλερον | στείρα, άκληρη γυναίκα, που πέρασαν τα χρόνια της χωρίς καμιά ελπίδα για τεκνοποίηση | ||
| χα! | να!, ορίστε!, ιδού! | ||
| χάιτε | άντε | haydi<hay de (οθωμ.) |
