Ο Γιάννες, ο Μονόγιαννες κι ο μαναχόν ο Γιάννες Ο Γιάννες επεπίρνιξεν και σο πεγάδ’ επήεν Εχτύπησεν τη μαστραπάν, εγνέφισεν ο ρδάκον, εξέβεν ρδάκος άγγελος και θέλ’ να τρώει το Γιάννεν -Καλώς, καλώς το πρόγεμα μ’, καλώς το δελινάρι μ’! Καλώς ντο τρώγω κι αγρυπνώ και κείμαι και κοιμούμαι -Άφ’ς-ι με, ρδάκον, άφ’ς-ι με, άφ’ς με κάν’ πέντ’ ημέρας, ας πάγω ’λέπω τον κύρη μ’, έρχουμαι, ρδάκε, φά’ με Πήγεν ο Γιάννες κι έργεψεν, ο ρδάκον εθερέθεν κι όντας τερεί το πέραν κιάν’ ο Γιάννες κατηβαίνει -Καλώς, καλώς το πρόγεμα μ’, καλώς το δελινάρι μ’! Καλώς ντο τρώγω κι αγρυπνώ και κείμαι και κοιμούμαι -Παρακαλώ σε, ρδάκε μου, άφ’ς με κάν’ πέντ’ ημέρας, ας πάγω ξάι ’κι θ’ αργεύω, ρυτά έρχουμαι φά’ με Πήγεν ο Γιάννες κι έργεψεν τ’ οφίδιν εθερέθεν κι όντας τερεί το πέραν κιάν’ ο Γιάννες κατηβαίνει -Άφ’ς-ι με, ρδάκε, άφ’ς-ι με, θερίον, πέντ’ ημέρας Παρακαλώ σε, ρδάκε μου, Θεού παρακαλίας Θέλω ν’ ελέπω τα χάταλα μ’, δα̤τάχκουμαι την χ̌έραν, ας πάγω ξάι ’κι θ’ αργεύω, ρυτά έρχουμαι φά’ με Πήγεν ο Γιάννες κι έργεψεν, ο ρδάκον εθερέθεν κι όντας τερεί το πέραν κιάν’ ο Γιάννες κατηβαίνει Είχ̌εν τα χ̌έρι͜α τ’ πίσταυρα, την γούλαν κρεμασμένον, κι άλλ’ απ’ οπίσ’ ο κύρης ατ’ φτουλίζ’ τα γένι͜α τ’ κι έρ’ται, κι άλλ’ απ’ οπίσ’ η μάνα του καταματούται κι έρ’ται, ’ς όλτς απ’ οπίσ’ η κάλη του, χρυσή καβαλαρέα χρυσόν μήλον χ̌έρ’ ατης παίζει και κατηβαίνει, κατακαρδών’ τον Γιάννεν ατ’ς και φοβερίζ’ τον ρδάκον -Στον Θό σ’, στον Θό σ’, νε κόρασ̌ον, τα γονικά σ’ απόθεν; Ο κύρη μ’ ας σον ουρανόν, η μάνα μ’ ας σα νέφι͜α, τ’ αδέλφι͜α μ’ ’στράφτ’νε και βροντούν κι εγώ γριλεύω ρδάκους -Καθώς που λες και κόρασ̌ον, άμε απόθεν έρθες, ας έν’ ο Γιάννες αδελφό μ’, η κάλη ατ’ η νύφε μ’, τη Γιάννε τα μικρότερα ας είν’ γυναικαδέλφι͜α μ’
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άμε | (προστ.) σύρε, πήγαινε | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| αργεύω | αργώ | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| γούλαν | λαιμό | gula | |
| γριλεύω | κατακλαδεύω, κατακόβω και ρημάζω, καταστρέφω | ||
| γυναικαδέλφι͜α | κουνιάδοι/ες του άντρα | ||
| δα̤τάχκουμαι | δίνω οδηγίες, κάνω διαθήκη | ||
| δελινάρι | δείπνο | ||
| εγνέφισεν | ξύπνησε | ||
| εθερέθεν | εξαγριώθηκε | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έν’ | είναι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| επεπίρνιξεν | σηκώθηκε πολύ πρωί, σηκώθηκε από ύπνο | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έργεψεν | άργησε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| θερίον | θηρίο | ||
| Θό | Θεό | ||
| καβαλαρέα | καβαλάρισσα | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| κατακαρδών’ | δίνει θάρρος, ενθαρρύνει | ||
| καταματούται | καταματώνομαι, θρηνώ μέχρι αιμορραγίας | ||
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| κόρασ̌ον | κορίτσι | ||
| ’λέπω | (ελέπω) βλέπω | ||
| μαναχόν | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μαστραπάν | μικρή μεταλλική, πήλινη ή και γυάλινη κανάτα | maşrapa/maşraba | |
| νέφι͜α | σύννεφα | ||
| νύφε | νύφη | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| όλτς | όλους | ||
| όντας | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| παρακαλίας | παρακάλια | ||
| πεγάδ’ | βρύση | ||
| πίσταυρα | σταυρωτά, χιαστί | ||
| πρόγεμα | πρόγευμα | ||
| ρυτά | γρήγορα, βιαστικά | ||
| ’ς | (ας) από | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| φά’ | (προστ.) φάε | ||
| φτουλίζ’ | μαδάω/ει | πτίλον | |
| χ̌έρ’ | χέρι | ||
| χ̌έραν | χήρα | ||
| χάταλα | μωρά, παιδιά | ἀταλός |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άμε | (προστ.) σύρε, πήγαινε | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| αργεύω | αργώ | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| γούλαν | λαιμό | gula | |
| γριλεύω | κατακλαδεύω, κατακόβω και ρημάζω, καταστρέφω | ||
| γυναικαδέλφι͜α | κουνιάδοι/ες του άντρα | ||
| δα̤τάχκουμαι | δίνω οδηγίες, κάνω διαθήκη | ||
| δελινάρι | δείπνο | ||
| εγνέφισεν | ξύπνησε | ||
| εθερέθεν | εξαγριώθηκε | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έν’ | είναι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| επεπίρνιξεν | σηκώθηκε πολύ πρωί, σηκώθηκε από ύπνο | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έργεψεν | άργησε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| θερίον | θηρίο | ||
| Θό | Θεό | ||
| καβαλαρέα | καβαλάρισσα | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| κατακαρδών’ | δίνει θάρρος, ενθαρρύνει | ||
| καταματούται | καταματώνομαι, θρηνώ μέχρι αιμορραγίας | ||
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| κόρασ̌ον | κορίτσι | ||
| ’λέπω | (ελέπω) βλέπω | ||
| μαναχόν | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μαστραπάν | μικρή μεταλλική, πήλινη ή και γυάλινη κανάτα | maşrapa/maşraba | |
| νέφι͜α | σύννεφα | ||
| νύφε | νύφη | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| όλτς | όλους | ||
| όντας | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| παρακαλίας | παρακάλια | ||
| πεγάδ’ | βρύση | ||
| πίσταυρα | σταυρωτά, χιαστί | ||
| πρόγεμα | πρόγευμα | ||
| ρυτά | γρήγορα, βιαστικά | ||
| ’ς | (ας) από | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| φά’ | (προστ.) φάε | ||
| φτουλίζ’ | μαδάω/ει | πτίλον | |
| χ̌έρ’ | χέρι | ||
| χ̌έραν | χήρα | ||
| χάταλα | μωρά, παιδιά | ἀταλός |
