Ποντιακός Στίχος

Προβολή Τραγουδιού

Κατεβάστε τους στίχους σε PDF

Ο Ακρίτας ελευθερώνει τη γυναίκα του

Ιστορία και Λαογραφία της ΣαντάςΙστορία και Λαογραφία της Σαντάς

Καλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης


Ακρίτας όνταν έλαμνεν
αφκά σην ποταμέαν,
επήεν κι έρθεν κι έλασεν,
εποίκεν πέντ’ αυλάκια
επήεν κι έρθεν κι έσπειρεν
εννέα κότι͜α σπόρον,
εφτά σπορίδι͜α ’δέβασεν
κι εκεί ήλες ’κ’ επέρεν
κι άλλ’ εφτά κι άλλο αν δεβάζ’,
εκεί ήλες ’κι παίρει
Έρθεν πουλίν κι εγόνεψεν
ση ζυγονί’ την άκραν,
σ’κούται και καλοκάθεται
ση ζυγονί’ την μέσην
Οπίσ’, πουλίν, οπίσ’, πουλίν,
μη τρως τη βουκεντρέαν
Το λόγον ατ’ ’κ’ επλέρωσεν
το βουκέντρ’ εκατήβεν
και το πουλίν κελάηδησεν
ανθρώπινον λαλίαν
-Ακρίτα μου, ντό κάθεσαι;
ντό στέκεις και περ’μένεις;
Τα ένοικα σ’ εχάλασαν
και την κάλη σ’ επέραν!
Τ’ όλων καλλίον τ’ άλογο σ’
στρών’νε και καβαλκεύ’νε
και τ’ άλλα τα καθώτερα σ’
στέκ’νε και χλιμιτίζ’νε
και τα μικρά πουλόπα σου
σύρ’ν ατα σα περβόλι͜α
Κάρφωσεν το βουκέντριν ατ’
και έστεσεν τα βούδι͜α
Όλι͜α τ’ όρνι͜α ’φοβέριζεν
του Βάρα και του Πλάτα,
τοι λύκους εφοβέριζεν
να μη τρώγ’νε τα βούδι͜α,
τ’ αλεπούς εφοβέριζεν
να μη κλέφτ’νε το γύνιν,
τα πουλιά εφοβέριζεν
να μη τρώγ’νε τα σπόρι͜α
Αφήν’ και πάει Ακρίτας μου,
ο κρίαρον Ακρίτας,
ευρήκ’ τα πόρτας ανοιχτά,
τα παραθύρι͜α ακλείδι͜α
Πάει ευρήκ’ τοι μαύρους ατ’,
στέκ’νε και χλιμιτίζ’νε
Σον Θόν εσουν, νε μαύροι μου,
τσ’ εφτάν’ και κοντοφτάνει;
Κανείς, κανείς ’κ’ ελάλεσεν,
κανείς ’κι απελογέθεν
και το γιαγούζιν τ’ άλογον
λαλεί κι απολογάται:
-Ας σα κρυφοταγίσματα σ’
εφτάνω, κοντοφτάνω!
Απάν’ ατου ελάγγεψεν,
εχπάστεν κι έχ̌’ και πάει
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’
να φτάν’, να κοντοφτάνει
Ακρίτας μου ’κ’ επρόφτασεν,
η κόρ’ έρθεν κι εδέβεν
Μικρά πουλιά επέντεσεν
απάν’ σο σταυροδρόμιν
-Σον Θόν εσουν, μικρά πουλιά,
αδά, χαράν εδέβεν;
-Κάθαν ώραν χαράν δι͜αβαίν’,
κάθαν ημέραν γάμος,
κι άμον τ’ ατωρ’νόν τη χαράν
άλλο χαράν ’κ’ εδέβεν
Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’
να φτάν’, να κοντοφτάνει
Ακρίτας μου ’κ’ επρόφτασεν,
η κόρ’ έρθεν κι εδέβεν
Επήεν κι εταγιανεύτεν
ση Δέβας το γεφύρι
Εκεί κάθονται Έλλενοι
κι ατόναν φοβερίζ’νε
-Δεβάστε με, νε Έλλενοι,
ση Δέβα μ’ ας δι͜αβαίνω,
ο μαύρο μ’ νιόν πουλάριν έν’,
χωρίς ταγήν ’κι μένει,
η κάλη μ’ νιόν κόρασ̌ον έν’,
χωρίς εμέν ’κι στέκει
-Το θάνατον ατ’ ’κι νουνίζ’,
την κάλην ατ’ θυμάται
-Αν κρούω και σκοτώνω σας
θα λέγ’νε με φονέας
’Κι κρούω, ’κι σκοτώνω σας
θα λέγ’νε εφοβέθεν
Καλλίον ’κι σκοτώνω σας
κι ας λέγ’νε εφοβέθεν
Κλώσ̌κεται σύρ’ τον μαύρον ατ’
ας σο βαθύν λιμνίτζι,
βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’,
να φτάν’, να κοντοφτάνει
Ακρίτας μου ’κ’ επρόφτασεν,
η κόρ’ απέσ’ εσέβεν,
επήεν κι εταγιανεύτεν
ση κάστρονος την πόρταν
Ο μαύρον εχλιμίτιζεν,
ο κάστρ’ όλον εσείεν
Η κόρ’ επαραγνώρισεν,
είπεν, «Έρθεν Ακρίτας!»
Ανοίξετε με, νε πορτάρ’,
ανοίξτεν ας εμπαίνω
Ο μαύρο μ’ νιόν πουλάριν έν’
χωρίς ταγήν ’κι μένει
η κάλη μ’ νιόν κόρασ̌ον έν’,
χωρίς εμέν ’κι στέκει
Ένοιξαν ατον οι πορτάρ’
εμπαίν’ απέσ’ Ακρίτας
Άλλο σκαμνία δίγ’ν’ ατον,
άλλο καυκία απλών’νε
Και σο σκαμνίν ατ’ κάθεται
και το καυκίν επέρεν
-Σον Θό σ’, σον Θό σ’, Ακρίτα μου
και μη πολυλογίζεις
Αδά μεγάλον στράτευμαν
εσέναν κυνηγεύει
Έσυρεν το σπαθίτζιν ατ’
ας σο χρυσόν θεκάρι
Χ̌ίλιους έμπρι͜α τ’ εσκότωσεν
και μύριους απ’ οπίσ’ ατ’
Άλλους τρακόσ̌ους Βάραγγους
ση Δέβας το γεφύρι
Επέρεν την κόρ’ κι έφυεν
εννιά νύχτας κι ημέρας,
επήεν και εγόνεψεν
σην παραποταμέαν
Εβγάλλει ας σον κόλφον ατ’
ας όλια τα ενέας
Για φά’, κόρη, πία, κόρη,
κιοζι͜άτεψον τα στράτας
Ακρίτας επεκούμπιξεν,
έναν ύπνον επέρεν
κι όνταν τερεί το πέραν κιάν’
φουσάτον κατηβαίνει
Τα δά̤κρυ͜α τ’ς εκατήβαιναν
σ’ Ακρίτα την καρδίαν
Ακρίτας μου εγνέφιξεν
ας σο γλυκύν τον ύπνον
Κόρη, εκείν’ που έρχουνταν,
κανέναν εγνωρίζεις;
Έμπρου που έρ’ται ο κιρ-ατλής
ομοι͜άζ’ να έν’ ο κύρη μ’
κι εκείν’ οι μαύροι αλογάντ’
ομοι͜άζ’ να είν’ τ’ αδέλφι͜α μ’
κι εκείν’ η γερανόφορος
ομοι͜άζ’ να έν’ η μάνα μ’
Γλωσσάρι
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
αδάεδώ
άκρανάκρη, αρχή
αλογάντ’αυτοί που έχουν άλογα
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
ανοίξτεν(προστ.) ανοίξτε
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
απολογάταιαπαντά, αποκρίνεται
ατααυτά
ατλήςιππέας, καβαλάρης atlı
ατόναναυτόν
ατωρ’νόντωρινό
αφήν’αφήνει
αφκάκάτω
βιτσοκοπάχτυπάει με τη βίτσα, ρίχνει βιτσιά βίτσα<veja (σλαβ.) + -κοπῶ
βούδι͜αβόδια
βουκεντρέανχτύπημα με ξύλινη βέργα (βουκέντρα) που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια
βουκέντριν(ή βουκέντρα) ξύλινη βέργα που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια
γερανόφοροςαυτός/ή που φοράει γαλάζια ρούχα
γιαγούζιναυτό που έχει μαύρο στιλπνό χρώμα yağız
γλυκύνγλυκιά/ό
δέβα(προστ.) πήγαινε
δεβάζ’διαβάζει, περνάει, πηγαίνει κπ/κτ κάπου
’δέβασεν(εδέβασεν) διάβασε, πέρασε, πήγε κπ/κτ κάπου
δεβάστε(προστ.) οδηγήστε, περάστε, πηγαίνετε κπ/κτ κάπου
δι͜αβαίν’(για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ διαβαίνω
δι͜αβαίνω(για τόπο) περνώ, διασχίζω, (για χρόνο) περνώ διαβαίνω
δίγ’ν’δίνουν
εγνέφιξενξύπνησε
εγόνεψενεγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε konmak
εδέβενπήγε, διάβηκε, διέσχισε, ξεπέρασε διαβαίνω
είν’(για πληθ.) είναι
εκατήβαινανκατέβαιναν
εκατήβενκατέβηκε
εκείν’εκείνοι/α
ελάγγεψενπήδηξε
ελάλεσενέβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε
έλαμνενόργωνε λάμνω
έλασενόργωσε λάμνω
ΈλλενοιΈλληνες
εμπαίν’μπαίνει
εμπαίνωμπαίνω
έμπρι͜αμπροστά
έμπρουεμπρός, μπροστά
έν’είναι
ένοιξανάνοιξαν
επεκούμπιξενακούμπησε, στηρίχθηκε
επέντεσεναπάντησε, συνάντησε τυχαία
επέρανπήραν
επέρενπήρε
επήενπήγε
επλέρωσενπλήρωσε, ολοκλήρωσε
εποίκενέκανε, έφτιαξε ποιέω-ῶ
επρόφτασενπρόφτασε
έρθενήρθε
έρ’ταιέρχεται
έρχουντανέρχονται
εσέβενμπήκε
εσείενσείστηκε
εσουνσας
έστεσενέστησε
έσυρενέσυρε, τράβηξε, έριξε
εταγιανεύτεναπόκαμε, ξέμεινε από αντοχές, πλησίασε τόσο ώστε να ακουμπάει dayanmak
ευρήκ’βρίσκω/ει
εφοβέθενφοβήθηκε
εφτάν’φτάνει
εφτάνωφτάνω
έφυενέφυγε
έχ̌’έχει
εχλιμίτιζενχλιμίντριζε
εχπάστεναναχώρησε, κίνησε για
ζυγονί’ζυγού
ήλεςήλιος
θάνατονθάνατος
Θόνθεό
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
καβαλκεύ’νεκαβαλάνε
κάθανκάθε
κάληη αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος
κάληντην αγαπητή σύζυγο, σύζυγο
καλλίον(επίθ.) καλύτερο, (επίρ.) καλύτερα
καυκίακούπες καῦκος
καυκίνκούπα καῦκος
’κιδεν οὐκί<οὐχί
κιάν’και άνω, και εξής, και πέρα
κιοζι͜άτεψον(προστ.) παρακολούθησε, παρατήρησε, εξέτασε gözetmek
κιρ-ατλήςκαβαλάρης με σταχτί άλογο kır atlı
κλέφτ’νεκλέβουν
κλώσ̌κεταιγυρίζει, επιστρέφει
κόλφοναγκαλιά, κόλπο, το μέρος του σώματος ανάμεσα στους βραχίονες και το στήθος, στήθος της γυναίκας
κόρασ̌ονκορίτσι
κότι͜αμονάδα μέτρησης για δημητριακά
κρούωχτυπώ
λαλείβγάζει λαλιά, καλεί, αποκαλεί, προσκαλεί, οδηγεί
λαλίανλαλιά, φωνή
λέγ’νελένε
νουνίζ’σκέφτεται
νύχτας(ον.πληθ.,τα) νύχτες
όλιαόλα
ομοι͜άζ’ομοιάζει, μοιάζει
όντανόταν
οπίσ’πίσω
παραποταμέανπαραποτάμιος τόπος
περ’μένειςπεριμένεις
πία(προστ.) πιες
πορτάρ’πορτιέρηδες, οι επιβλέποντες την είσοδο από κπ πόρτα porta
πόρτας(ονομ.πληθ.) πόρτες porta
ποταμέανπαραποτάμιος τόπος
πουλόπαπουλάκια
σ’κούταισηκώνεται
σπορίδι͜αγραμμές σποράς
στέκ’νεστέκουν
στράτας(ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους
στρών’νεστρώνουν, ζεύουν
σύρ’σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει
σύρ’νσέρνουν, τραβούν, ρίχνουν
ταγήνη τροφή ή το τάισμα των οικόσιτων ζώων
τερείκοιτάει
τοιτους/τις
τρώγ’νετρώνε
τσ’(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
φά’(προστ.) φάε
φοβερίζ’νεφοβερίζουν
φουσάτονασκέρι, μονάδα στρατού fossatum=«στρατόπεδο, τάφρος»
χλιμιτίζ’νεχλιμιντρίζουν

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2024

Τραγούδια: 9056 | Albums/Singles: 1426 | Συντελεστές: 1837 | Λήμματα: 15689
Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr