Προβολή Τραγουδιού
Αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήα
Αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήαΣτιχουργοί: Βασίλης Μωυσιάδης
Συνθέτες: Μπάμπης Κεμανετζίδης
Καλλιτέχνες: Μπάμπης Κεμανετζίδης, Στάθης Νικολαΐδης
Γότσ̌ογλου και Τερέκιοϊ ας σα δύο χωρία Τρακόσ̌’ νομάτ’ς εσκότωσαν απέσ’ σην εκκλησίαν Χριστέ μ’, ντ’ εγέντον το κακόν, το αίμαν ’ποταμίεν! Το καντηλόπον τη χωρί’ για εκείν’ τα ψ̌ήα εσβήεν Καμίαν ας σο νουν εμουν ’κ’ εβγαίνετε, παιδία! Έκαψαν τα κορμόπα σουν κι αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήα Άμον Τρανόν Παρασ̌κευήν εντούνεν η καμπάνα Το βοετόν και η βαγμονή εκούστεν σα ουράνι͜α Ας σ’ ούλτς είνας εγλύτωσεν, χαπέρ’ στείλ’ σα χωρία Τον κόσμον εγουρτάρεψεν κι έφυεν σα ραχ̌ία Καμίαν ας σο νουν εμουν ’κ’ εβγαίνετε, παιδία! Έκαψαν τα κορμόπα σουν κι αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήα Ηλία Παπαδόπουλε, τ’ όνεμα σ’ δοξασμένον! Με τα χρυσά τα γράμματα σα ψ̌όπα μουν γραμμένον Μετ’ έναν λύραν πρόσφυγες και μαύρον τυρα̤ννίαν Ση Φιλυριάν ευρέθετεν τη Γούρπαυλου παιδία Καμίαν ας σο νουν εμουν ’κ’ εβγαίνετε, παιδία Έκαψαν τα κορμόπα σουν κι αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήα Και το μνημείον στένεται να μέν’ σην ιστορίαν Με όλια τα ονέματα ας σην γενοκτονίαν Τρυγομηνά και τη Σταυρού τ’ ονέματα υμνούνε Και με τα δα̤κρόπα τη ψ̌ης τη μνήμη σουν τιμούνε Καμίαν ας σο νουν εμουν ’κ’ εβγαίνετε, παιδία Έκαψαν τα κορμόπα σουν κι αγγέλ’ ένταν τα ψ̌ήα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγγέλ’ | (ονομ. πληθ.) άγγελοι, (γεν.) αγγέλου | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| βοετόν | βοή | ||
| δα̤κρόπα | δάκρυα (υποκορ.) | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| είνας | ένας/μία | ||
| εκούστεν | ακούστηκε | ||
| εμουν | μας | ||
| ένταν | έγιναν | ||
| εντούνεν | χτυπούσε | ||
| εσβήεν | έσβησε | ||
| έφυεν | έφυγε | ||
| ’κ’ | δεν | ουκί<οὐχί | |
| καμίαν | ποτέ | ||
| καντηλόπον | καντηλάκι | ||
| κορμόπα | κορμάκια | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μουν | μας | ||
| νομάτ’ς | νοματαίους, ανθρώπους | ||
| όλια | όλα | ||
| όνεμα | όνομα | ||
| ονέματα | ονόματα | ||
| ούλτς | όλους | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| ’ποταμίεν | (εποταμίεν) πλημμύρισε | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σουν | σας | ||
| στείλ’ | στέλνω/ει | ||
| τρακόσ̌’ | τριακόσιους | ||
| Τρυγομηνά | Οκτώβριο | ||
| χαπέρ’ | είδηση, νέο | haber/ḫaber | |
| χωρί’ | χωριού | ||
| χωρία | χωριά | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα | ||
| ψ̌ης | ψυχής | ||
| ψ̌όπα | ψυχούλες |
Το τραγούδι αυτό είναι αφιερωμένο στα 300 αθώα θύματα που είναι ένα μικρό μέρος από την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου που ως σφάγια παρέδωσαν την τίμια ψυχή τους στον Δημιουργό στα Ελληνικά χωριά Γότσ̌ογλου, Τερέκιοϊ της επαρχίας Υοσγάτης. Ο Ηλίας Παπαδόπουλος ένας κάτοικος του χωριού μέσα στις φλόγες και την δίνη της σφαγής διέφυγε στα βουνά και με έναν ακόμα φίλο του τον Τσαγιαννίδη πρόλαβαν και ενημέρωσαν τους Έλληνες συμπατριώτες τους στα άλλα πέντε χωριά της περιοχής με αποτέλεσμα όλοι οι κάτοικοι αυτοί να διασωθούν κρυπτόμενοι ένα μήνα στα δάση. Οι διασωθέντες εγκαταστάθηκαν στα χωριά Φιλυριά Κιλκίς - Τριανταφυλλιά Σερρών - Άγιος Λουκάς Κρύας Βρύσης και Λουδία Θεσσαλονίκης. Στην Φιλυριά Κιλκίς, λιτό και απέριττο Μνημείο, με τα ονόματα των 300 θυσιασθέντων στέκει ακοίμητος φρουρός της Εθνικής μνήμης για να θυμίζει σ’ όλους τα τραγικά γεγονότα 14 Σεπτεμβρίου 1921 Αιωνία τους η Μνήμη Γιώργος Γεωργιάδης Δημοσιογράφος ΕΡΤ 3