| Στιχουργοί | |
| Συνθέτες |
Θερίον ανημέρωτον με χ̌είλια γιαταγάνια Του Πόντου ο σταυραετόν απέσ’ και σα ορμάνια ♫ Ε! ρίζα μ’, έρθα και -ν- εγέρασα τ’ ομμάτι͜α μ’ πολλά είδαν Άμαν άμον αούτ’ το παλληκάρ’ πουθέν καμίαν ’κ’ είδα! ♫ Ατός έν’ ο Βασίλ’-ουστάς αμάν γιάβρουμ, γιάβρουμ, γιάβρουμ! Σον πόλεμον ατός εμπαίν’ με κάμας και σπαθία κι όθεν με τ’ άλογον δι͜αβαίν’ σείουνταν τα ραχ̌ία Χέι! Χέι! Τουζάκ’ ατόν κι αν έστηναν όθεν ατός επέγ̆’νεν Τ’ άλογον εχλιμίτιζεν κι αιχμάλωτους επαίρ’νεν Χέι! Χέι! Του Πόντου έν’ το παλληκάρ’ λεονταρί’ καρδίαν Για τοι τουσ̌μάντς ανήμερος, για τοι φίλτς κλαίει η ψ̌η ατ’ ♫ Παιδία! Χρόνια πολλά εδέβανε έρχουντανε και φεύ’νε Άμαν άμον αούτο το παλληκάρ’ τ’ ομμάτι͜α μ’ ’κι θά ’λέπ’νε! ♫ Ατός έν’ ο Βασίλ’-ουστάς αμάν γιάβρουμ, γιάβρουμ, γιάβρουμ! Ση θάλασσαν κολυμπετής¹, σ’ ομάλια πεχλιβάνος, Σα πανοΰρι͜α χορευτής, ση χαράν τραγωδι͜άνος Χέι! Χέι! Η μάνα εσέν π’ εγέννεσεν απάν’ ση γην έν’ είνας εποίκεν τον Βασίλ’-ουστά κι άμον ατόν κανείνας Χέι! Χέι! Χέι, χέι! Χέι!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άμαν | αλλά | ama/ammā | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανημέρωτον | μη εξημερωμένο | ||
| αούτ’ | αυτός/ή/ό/ά | ||
| αούτο | αυτό/ή | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ατός | αυτός | ||
| γιάβρουμ | αγαπημένη μου, γιαβρί μου | yavrum | |
| γιαταγάνια | είδος πλατιού και καμπυλωτού σπαθιού, που χρησιμοποιούσαν στους πολέμους μουσουλμανικοί λαοί από τον 16ο ως τον 19ο αι. | yatağan | |
| δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
| εγέννεσεν | γέννησε | ||
| εγέρασα | γέρασα | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| είνας | ένας/μία | ||
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| έν’ | είναι | ||
| επαίρ’νεν | έπαιρνε | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| έρθα | ήρθα | ||
| έρχουντανε | έρχονται | ||
| εχλιμίτιζεν | χλιμίντριζε | ||
| θερίον | θηρίο | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καμίαν | ποτέ | ||
| κανείνας | κανένας | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κολυμπετής | κολυμβητής | ||
| λεονταρί’ | λιονταριού | ||
| ’λέπ’νε | (ελέπ’νε) βλέπουν | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνια | δάση | orman | |
| ουστά | αφέντης, μάστορας | usta/ustād | |
| ουστάς | αφέντης, μάστορας | usta/ustād | |
| παιδία | παιδιά | ||
| πανοΰρι͜α | πανηγύρια | ||
| πεχλιβάνος | κυρ. παλαιστής, μτφ. παλληκάρι, ανδρειωμένος | pehlivan/pehlevān | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πουθέν | πουθενά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σείουνταν | σείονται | ||
| σπαθία | σπαθιά | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουζάκ’ | παγίδα | tuzak | |
| τουσ̌μάντς | εχθρούς | düşman/duşmān | |
| τραγωδι͜άνος | τραγουδιστής | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| φίλτς | φίλους | ||
| ψ̌η | ψυχή |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άμαν | αλλά | ama/ammā | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανημέρωτον | μη εξημερωμένο | ||
| αούτ’ | αυτός/ή/ό/ά | ||
| αούτο | αυτό/ή | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ατός | αυτός | ||
| γιάβρουμ | αγαπημένη μου, γιαβρί μου | yavrum | |
| γιαταγάνια | είδος πλατιού και καμπυλωτού σπαθιού, που χρησιμοποιούσαν στους πολέμους μουσουλμανικοί λαοί από τον 16ο ως τον 19ο αι. | yatağan | |
| δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
| εγέννεσεν | γέννησε | ||
| εγέρασα | γέρασα | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| είνας | ένας/μία | ||
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| έν’ | είναι | ||
| επαίρ’νεν | έπαιρνε | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| έρθα | ήρθα | ||
| έρχουντανε | έρχονται | ||
| εχλιμίτιζεν | χλιμίντριζε | ||
| θερίον | θηρίο | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καμίαν | ποτέ | ||
| κανείνας | κανένας | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κολυμπετής | κολυμβητής | ||
| λεονταρί’ | λιονταριού | ||
| ’λέπ’νε | (ελέπ’νε) βλέπουν | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ομάλια | ομαλοί δρόμοι, ευθείες, πεδιάδες, ομαλά (επίρρ) | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνια | δάση | orman | |
| ουστά | αφέντης, μάστορας | usta/ustād | |
| ουστάς | αφέντης, μάστορας | usta/ustād | |
| παιδία | παιδιά | ||
| πανοΰρι͜α | πανηγύρια | ||
| πεχλιβάνος | κυρ. παλαιστής, μτφ. παλληκάρι, ανδρειωμένος | pehlivan/pehlevān | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πουθέν | πουθενά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σείουνταν | σείονται | ||
| σπαθία | σπαθιά | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουζάκ’ | παγίδα | tuzak | |
| τουσ̌μάντς | εχθρούς | düşman/duşmān | |
| τραγωδι͜άνος | τραγουδιστής | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| φίλτς | φίλους | ||
| ψ̌η | ψυχή |
Βασίλης Ανθόπουλος "Βασίλ’-ουστά", (1888 Κιζίκ Σεβάστειας-1922 Κωνσταντινούπολη) ¹ Ακούγεται να τραγουδάει πιθ. εκ παραδρομής «κολεμβητής».
