| Στιχουργοί | |
| Συνθέτες |
Τερέστε͜ ατεν την έμορφον, του ήλ’ το φωταγμένον¹ Ελέπ’ ατο και λύουμαι, παιδίν σ̌ασ̌ιρεμένον Τ’ εμόν το φωταχτέριν, το μέλι μ’, το σ̌εκέρι μ’ Κρατώ σε, παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌άκ’, και σκουντουλίζ’ το χ̌έρι μ’ Τ’ ορμάνι͜α επαρλάεψαν χ̌ειμωγκονί’ τσ̌ιτσ̌άκια Ραχ̌ί’ χ̌ι͜ονόπα λύουνταν αρ’ απ’ εσά τ’ ομμάτι͜α Τ’ εμόν το φωταχτέριν, το μέλι μ’, το σ̌εκέρι μ’ Κρατώ σε, παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌άκ’, και σκουντουλίζ’ το χ̌έρι μ’ Γουρπάν’ εγώ να ’ίνουμαι και σο αρλίν² το ψ̌όπο σ’ Απέσ’ και σο καρδόπο μου πάντα θα έ͜εις³ τον τόπο σ’ Τ’ εμόν το φωταχτέριν, το μέλι μ’, το σ̌εκέρι μ’ Κρατώ σε, παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌άκ’, και σκουντουλίζ’ το χ̌έρι μ’
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αρλίν | αυτό που το πιάνει εύκολα το παράπονο | arlı=ντροπαλός, σεμνός | |
| ατεν | αυτήν | ||
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| έ͜εις | έχεις | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| επαρλάεψαν | έλαμψαν, λαμποκόπησαν | parlamak | |
| εσά | δικά σου/σας | ||
| ήλ’ | ήλιου | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| λύουμαι | λιώνω | ||
| λύουνταν | λιώνουν | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| παρχαρί’ | θερινού βοσκότοπου (παρχαριού) | ||
| ραχ̌ί’ | ράχης, βουνού | ||
| σ̌ασ̌ιρεμένον | σαστισμένο, που τα έχει χαμένα | şaşırmak | |
| σ̌εκέρι | ζάχαρη, γλυκό/ά | şeker < şakar (περσ.) < śakkharā (οψ. σανσκ.) < śárkarā (σανσκριτ.) | |
| σκουντουλίζ’ | ευωδιάζει, μοσχοβολάει | ||
| τερέστε | (προστ.) κοιτάξτε | ||
| τσ̌ιτσ̌άκ’ | λουλούδι | çiçek | |
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| φωταγμένον | φωτισμένο, λαμπερό | ||
| φωταχτέριν | απαστράπτον, λαμπερό, μτφ. όμορφο | ||
| χ̌ειμωγκονί’ | (γεν.) χειμώνα | ||
| χ̌ι͜ονόπα | χιονάκια | ||
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αρλίν | αυτό που το πιάνει εύκολα το παράπονο | arlı=ντροπαλός, σεμνός | |
| ατεν | αυτήν | ||
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| έ͜εις | έχεις | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| επαρλάεψαν | έλαμψαν, λαμποκόπησαν | parlamak | |
| εσά | δικά σου/σας | ||
| ήλ’ | ήλιου | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| λύουμαι | λιώνω | ||
| λύουνταν | λιώνουν | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| παρχαρί’ | θερινού βοσκότοπου (παρχαριού) | ||
| ραχ̌ί’ | ράχης, βουνού | ||
| σ̌ασ̌ιρεμένον | σαστισμένο, που τα έχει χαμένα | şaşırmak | |
| σ̌εκέρι | ζάχαρη, γλυκό/ά | şeker < şakar (περσ.) < śakkharā (οψ. σανσκ.) < śárkarā (σανσκριτ.) | |
| σκουντουλίζ’ | ευωδιάζει, μοσχοβολάει | ||
| τερέστε | (προστ.) κοιτάξτε | ||
| τσ̌ιτσ̌άκ’ | λουλούδι | çiçek | |
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| φωταγμένον | φωτισμένο, λαμπερό | ||
| φωταχτέριν | απαστράπτον, λαμπερό, μτφ. όμορφο | ||
| χ̌ειμωγκονί’ | (γεν.) χειμώνα | ||
| χ̌ι͜ονόπα | χιονάκια | ||
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
¹ Ακούγεται να τραγουδάει -πιθ. εκ παραδρομής- «φωτασμένον». ² Ακούγεται να τραγουδάει τον αδόκιμο τύπο «αρλινέν» που δεν απαντάται στην ποντιακή. ³ Ακούγεται να τραγουδάει -πιθ. εκ παραδρομής- «έ͜εις̌» (με παχύ σίγμα).
