Ο Τίγκον ο Νικόλας εκακάδεψεν κι έπεσεν σο κρεβάτ’. Έστρευεν το κιφάλ’ν ατ’ επόν’νεν, ετρόμαζεν και τα τσ̌εγκέδες ατ’ εντούν’ναν σ’ έναν τ’ άλλο κιάν’. Δύο τρία γιοργάνα̤ έσυρεν απάν’ ατ’ η μάνα τ’ η Κερεκή, για να μη ριγά κι εκείνος ξαν ετουρτούριζεν κι εγόγγυζεν, εθά̤ρρ’νες ’α ’βγών’ η ψ̌η ατ’. Πρώτην φορήν επίασεν ατον ο ψύχον και ας σον φόβον ατ’ ερώτεσεν την μάναν ατ’: -Γιάμ’ αποθάνω, μάνα; -Χριστός κι ώρα καλή, είπεν ατον κι εκείνε. Εσύ τ’ αποθάντς, εγώ ας αποθάνω! ’δέν πα ’κι έ͜εις. Τρία τέσσερα ώρας επυρά̤ντσεν ατον ο ψύχον και σο βράδον απάν’ εφέκεν ατον. Ο Τίγκον πολλά πειραχτήριον έτον. Εσέγκεν την δα̤βολσύναν σο νουν ατ’. Εσ’κώθεν ας σο κρεβάτ’ χωρίς να ελέπ’ α̤τον η μάνα τ’, επίασεν ας σην αυλήν είναν πετεινόν, εχτούπ’σεν όλα̤ τα φτελτά τ’ κι εφέκεν μανάχον τα φτερά τ’, εσέγκεν ατον σ’ έναν καρσάν’ αφκά σην οτάν ατ’ απέσ’ και ξαν έπεσεν σο κρεβάτ’ν ατ’ κιάν’. Απουρβαδί’ η μάνα τ’ εφέκεν ατον να κοιμάται κι εκείνε εκάθουντουν με τοιν άλλτς τοιν ’σπιτα̤νούς σ’ άλλ’ την οτάν κι έπλεκεν ορτάρα̤. Σα μεσάνυχτα κέσ’ ενύσταξεν κι εσ’κώθεν να πάει κοιμάται κα’. Εσέβεν σην οτάν μέρ’ εκοιμούντουν ο Νικόλας, έσβησεν το φως, έψ̌εν την καντήλαν κι εσκάλωσεν να ’φτάει την ευχ̌ήν ατ’ς. Αλλομίαν ο Νικόλας εσ’κώθεν γάλα̤ γάλα̤, έσ’κωσεν το καρσάν’ και αμὰν ξαν εσέβεν σο κρεβάτ’ν ατ’. Ο πετεινόν αναχάπαρα εντώκεν «πρα-πρα» τα φτερά τ’ κι έτρεξεν σα ποδάρα̤ τη Κερεκής κέσ’. Εθά̤ρρεσεν η μάρσα έρθεν ο άγγελον να παίρ’ την ψ̌ην ατ’ς, ελύγαν τα τσ̌ικάρα̤ τ’ς κι εβάρκιξεν: -Γουρπάν’ -τ- σ’, μετ’ εμέν δουλείαν ’κ’ έ͜εις. Εγώ άρρωστος ’κ’ είμαι!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| ’α | θα | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| αμὰν | αμέσως, ευθύς, μονομιάς | hemen/hemān | |
| αναχάπαρα | απροειδοποίητα, ξαφνικά | στερ. αν- + haber/ḫaber | |
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποθάντς | πεθάνεις | ||
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| ’δέν | τίποτα | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| έ͜εις | έχεις | ||
| εβάρκιξεν | κραύγασε, θρήνησε γοερά | ||
| είναν | έναν, μία | ||
| εκείνε | εκείνη | ||
| εκοιμούντουν | κοιμόταν | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| ελύγαν | έλιωσαν | ||
| εντούν’ναν | χτυπούσαν | ||
| εντώκεν | χτύπησε | ||
| επίασεν | πιάστηκε | ||
| επόν’νεν | πονούσε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσέβεν | μπήκε | ||
| εσέγκεν | έβαλε, εισήγαγε | ||
| εσκάλωσεν | ξεκίνησε, άρχισε, εκκίνησε ένα έργο/δουλειά | ||
| εσ’κώθεν | σηκώθηκε | ||
| έσ’κωσεν | σήκωσε | ||
| έσυρεν | έσυρε, τράβηξε, έριξε | ||
| έτον | ήταν | ||
| ετρόμαζεν | έτρεμε | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| έψ̌εν | άναψε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καρσάν’ | αβαθής σκάφη που έριχναν το γάλα και μάζευαν μετά το καϊμάκι | ||
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| Κερεκής | Κυριακής | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κιφάλ’ν | κεφάλι | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μάρσα | μαύρη, κακόμοιρη, καημένη | ||
| μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οτάν | δωμάτιο | oda | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| ποδάρα̤ | πόδια | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ριγά | κρυώνει, τρέμει από το κρύο | ||
| τσ̌ικάρα̤ | σπλάχνα, σωθικά | ciğer/ciger | |
| ’φτάει | (ευτάει) κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| ώρας | ώρες |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| ’α | θα | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| αμὰν | αμέσως, ευθύς, μονομιάς | hemen/hemān | |
| αναχάπαρα | απροειδοποίητα, ξαφνικά | στερ. αν- + haber/ḫaber | |
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποθάντς | πεθάνεις | ||
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| ’δέν | τίποτα | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| έ͜εις | έχεις | ||
| εβάρκιξεν | κραύγασε, θρήνησε γοερά | ||
| είναν | έναν, μία | ||
| εκείνε | εκείνη | ||
| εκοιμούντουν | κοιμόταν | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| ελύγαν | έλιωσαν | ||
| εντούν’ναν | χτυπούσαν | ||
| εντώκεν | χτύπησε | ||
| επίασεν | πιάστηκε | ||
| επόν’νεν | πονούσε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσέβεν | μπήκε | ||
| εσέγκεν | έβαλε, εισήγαγε | ||
| εσκάλωσεν | ξεκίνησε, άρχισε, εκκίνησε ένα έργο/δουλειά | ||
| εσ’κώθεν | σηκώθηκε | ||
| έσ’κωσεν | σήκωσε | ||
| έσυρεν | έσυρε, τράβηξε, έριξε | ||
| έτον | ήταν | ||
| ετρόμαζεν | έτρεμε | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| έψ̌εν | άναψε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καρσάν’ | αβαθής σκάφη που έριχναν το γάλα και μάζευαν μετά το καϊμάκι | ||
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| Κερεκής | Κυριακής | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κιφάλ’ν | κεφάλι | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μάρσα | μαύρη, κακόμοιρη, καημένη | ||
| μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οτάν | δωμάτιο | oda | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| ποδάρα̤ | πόδια | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ριγά | κρυώνει, τρέμει από το κρύο | ||
| τσ̌ικάρα̤ | σπλάχνα, σωθικά | ciğer/ciger | |
| ’φτάει | (ευτάει) κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| ώρας | ώρες |