.
.
Λαογραφικά των Κοτυώρων | Από τη ζωή του Πόντου

Εθαρρείς εγώ ’κ’ ενόισα ’το;

fullscreen
Τη Τσ̌ολάχ’ τη Νικόλα η ζαντία πολλά αγνόν έτον. Άμον ζαντός πα έτον κι άμον έξυπνος πα έτον. Φαντασμένος πα - μ’ ερωτάς! ’Ελεγαν ατον και Καπτάν-Νικόλα και τσ̌ιπ επαίρ’νεν α’ απάν’ ατ’. Ασ’ όλα̤ είχ̌εν. Τσιμίδ’ μανάχον ’κ’ είχ̌εν.

Έναν ημέραν εκούξεν ατον ο Άρων κι εδέκεν ατον έναν πούσουλαν, να πάει σ’ οσπί’ν ατουν και να δίν’ ατον έναν κουστούμ’, πα̤λά̤ λώματα τ’, για να φορεί ατα. Ση μαγαζί’ σ’ άλλ’ την αραστάν έστεκεν ο Θεοφάνης - ο μακαρίτης πολλά σκάνταλον και πουλασ̌ούκ’ς έτον - κι απ’ αντίκρυ εκιο̤ζά̤τευεν ατ’ς. Ας τ’ επιδέβεν ο Νικόλας κι ύστερα, ο Θεοφάνης γάλα̤-γάλα̤, με τρόπον εσούμωσεν ατον:
-Νέπε, ατός ο Άρων ντ’ έλεγέ σε; είπεν ατον.
-Το και το, είπεν κι ο Νικόλας.
-Νέπε, τ’ ευλογίας τ’ εσά, είπεν ατον ξαν ο Θεοφάνης, εσύ τσ̌ιπ τεβεκα̤λής πώς είσαι! Καλά λένε ζαντός έν’. Εσύ ’δέν ’κ’ εγροικάς. Νε, σέφτελε, η δουλεία για τα λώματα ’κ’ έν’. Ατός αραύ’ να κομπών’ -τ- σε. ’α πακτουρεύ’ σε την αδελφήν ατ’ κι ’α πϊάν’ -τ- σε απέσ’, ’α ’φτάει σε γαμπρόν· νά̤ προίκαν, νά̤ τιδέν.» 

-Ποίον! είπεν ο Νικόλας. Εγώ αγίκα χάπα̤ τρώγω;
Εγέντον θερίον ο Τσολάχ’ς. Και με τ’ έναν θυμόν, εκλώστεν ση Άρωνος το μαγαζίν. Έσ’κωσεν κι έσυρεν την πούσουλαν σον Άρων απάν’ και είπεν ατον: -Εθα̤ρρείς εγώ ’κ’ ενόισα ’το; Ατά τα μαστορκία σ’ εμέν κέσ’ ’κι περάν’νε...
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
α’(ατό) αυτό, το
’αθα
αγίκατέτοια
αγνόναλλόκοτο/η, περίεργο/η, σπουδαίο/α, αξιοθαύμαστο/η ἀγνώς (άγνωστος)<ἀ- + γιγνώσκω
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
αραστάνπαζάρι, το τμήμα του παζαριού όπου οι έμποροι ασκούν την ίδια εργασία, δρόμος με μαγαζιά, μτφ. κλίκα arasta/ārāste
αραύ’ψάχνω/ει, αναζητώ/ει, γυρεύω/ει aramak
ασ’από
ατάαυτά
ατααυτά
ατόςαυτός
ατουντους
ατ’ςαυτής, της
’δέντίποτα
δουλείαδουλειά, εργασία
εγέντονέγινε
εγροικάςκαταλαβαίνεις
εδέκενέδωσε
εθα̤ρρείςθαρρείς, νομίζεις
εκλώστενγύρισε, επέστρεψε
εκούξενφώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά
έν’είναι
επαίρ’νενέπαιρνε
επιδέβενέφυγε, άφησε πίσω, προσπέρασε, ξεπέρασε
ερωτάςρωτάς
εσάδικά σου/σας
έσ’κωσενσήκωσε
εσούμωσενσίμωσε, πλησίασε, κόντεψε
έσυρενέσυρε, τράβηξε, έριξε
έτονήταν
ζαντίατρέλα σάννας
ζαντόςτρελός σάννας
θερίονθηρίο
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κέσ’προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε
’κιδεν οὐκί<οὐχί
κομπών’εξαπατάω/άει, ξεγελάω/άει, μτφ. σαγηνεύω/ει κομβόω
λώματαρούχα λῶμα/λωμάτιον
μανάχον(έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά
νέπεβρε!
ξανπάλι, ξανά
παπάλι, επίσης, ακόμα
περάν’νεπερνάνε
πολλά(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
τιδέντίποτα
’τοαυτό, το (προσωπική αντωνυμία)
τσιμίδ’εγκέφαλο, νου cimedia
τσ̌ιπεντελώς, ολότελα, ακριβώς
’φτάει(ευτάει) κάνει, φτιάχνει εὐθειάζω
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλ.
α’(ατό) αυτό, το
’αθα
αγίκατέτοια
αγνόναλλόκοτο/η, περίεργο/η, σπουδαίο/α, αξιοθαύμαστο/η ἀγνώς (άγνωστος)<ἀ- + γιγνώσκω
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
αραστάνπαζάρι, το τμήμα του παζαριού όπου οι έμποροι ασκούν την ίδια εργασία, δρόμος με μαγαζιά, μτφ. κλίκα arasta/ārāste
αραύ’ψάχνω/ει, αναζητώ/ει, γυρεύω/ει aramak
ασ’από
ατάαυτά
ατααυτά
ατόςαυτός
ατουντους
ατ’ςαυτής, της
’δέντίποτα
δουλείαδουλειά, εργασία
εγέντονέγινε
εγροικάςκαταλαβαίνεις
εδέκενέδωσε
εθα̤ρρείςθαρρείς, νομίζεις
εκλώστενγύρισε, επέστρεψε
εκούξενφώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά
έν’είναι
επαίρ’νενέπαιρνε
επιδέβενέφυγε, άφησε πίσω, προσπέρασε, ξεπέρασε
ερωτάςρωτάς
εσάδικά σου/σας
έσ’κωσενσήκωσε
εσούμωσενσίμωσε, πλησίασε, κόντεψε
έσυρενέσυρε, τράβηξε, έριξε
έτονήταν
ζαντίατρέλα σάννας
ζαντόςτρελός σάννας
θερίονθηρίο
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κέσ’προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε
’κιδεν οὐκί<οὐχί
κομπών’εξαπατάω/άει, ξεγελάω/άει, μτφ. σαγηνεύω/ει κομβόω
λώματαρούχα λῶμα/λωμάτιον
μανάχον(έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά
νέπεβρε!
ξανπάλι, ξανά
παπάλι, επίσης, ακόμα
περάν’νεπερνάνε
πολλά(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
τιδέντίποτα
’τοαυτό, το (προσωπική αντωνυμία)
τσιμίδ’εγκέφαλο, νου cimedia
τσ̌ιπεντελώς, ολότελα, ακριβώς
’φτάει(ευτάει) κάνει, φτιάχνει εὐθειάζω

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2025

Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr