Ο Σοφόκλης τοιν Αρμενάντας ξάι ’κ’ εχώνευεν ατ’ς. Άμα τον Μεντσίκ πολλά εγάπανεν ατον. Από μικροί ετράνυναν σ’ έναν πόρταν απάν’. Γειτονάδες έταν. Τη Μεντσίκ ο κύρ’ έτονε πλούσιος και ήντα̤ν εδίν’ναν ατον ας σ’ οσπίτ’, εμοίρα̤ζεν α’ με τον Σοφόκλην. Έμαθεν και Ορωμαίικα κι εγέντον άμον ορθός Χριστιανός. Έναν ημέραν πως εγέντον κι ένοιξαν συζήτησην σα ονόματα απάν’. Ο Μεντσίκ’ς επερίπαιζεν τ’ ορωμαίικα τ’ ονόματα κι έλεγεν: -Ατά πα ονόματα μη είναι; Ξενοφώντς, Κλεάνθης, Αρίσταρχος, Μοχαήλτς, Αριστοτέλης...Όσον το κρού’ν σο νου μ’ έρ’ται με να γελώ. Σο τέλος απάν’ είπεν ατον και για τ’ εκεινού τ’ όνομαν, το «Σοφόκλη» κι εξεραχώθεν ας σα γέλ’τα. Εγούζεψεν ο Σοφοκλής. Άμα πα̤λίν ’κ’ εποίκεν α’. -Καλόν, είπεν ατον, ο λόγος ι-σ’ σωστόν έν’. Αρ’ ατώρα άκ’σον και την αξίαν, το έχ’νε τ’ εσέτερα τ’ ονόματα: Φορείς τα ναλία και πας σην ποδαρώναν. Είστα̤ πορπατείς σα πλακία απάν’ τα πάτα̤ς ι-σ’ κουίζ’νε: Χατσ̌ίκ, τσ̌ίκ, τσ̌ίκ, Χατσ̌ίκ, τσ̌ίκ! Ας το κάθεσαι να ευτάς την δουλεία σ’, ακούς άλλο όνομαν: Φιλώωωωωρ! Ας το σπίχκεσαι ολίγον ακουσκάται άλλο όνομαν: Μπογόοοοοζ!...Ας το σκαλών’νε να κατηβαίν’νε κουίζ’νε: Κιρκόρ, κόρ, κόρ, Κιρκόρ, κόρ...κι επεκεί ευτάνε: Χαμπαρσούν, Χαμπαρσούν!...Άμον το έχ̌’ κανείς τσίλαμαν, ατότες ακουσκούνταν άλλα ονόματα: Μικιρίτς̌, τίτς̌, τίτς̌, Αβετίτς̌, τίτς̌, τίτς̌! Ο Μεντσίκ’ς ο κουρεμένον έκ’σεν ατα κι εχάσεν τ’ ωβά και τα καλάθα̤. Άλλο τιδέν ’κ’ επόρεσεν να έλεγεν. Άμα ο Σοφόκλης πα ατώρα εγέλασεν με την καρδίαν ατ’.
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| ακουσκάται | ακούγεται | ||
| ακουσκούνταν | ακούγονται | ||
| άκ’σον | (προστ.) άκουσε | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| απάν’ | πάνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατα | αυτά | ||
| ατότες | τότε | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| γειτονάδες | γειτόνοι | ||
| γέλ’τα | γέλια | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| εγάπανεν | αγαπούσε | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| εγούζεψεν | νευρίασε, άναψε, φούντωσε | kızmak | |
| εδίν’ναν | έδιναν | ||
| έκ’σεν | άκουσε | ||
| έν’ | είναι | ||
| ένοιξαν | άνοιξαν | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| επόρεσεν | μπόρεσε | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| έρ’ται με | μου έρχεται, μου φαίνεται | ||
| εσέτερα | δικά σου/σας | ||
| έταν | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| ετράνυναν | μεγάλωσαν, αναθρεύτηκαν | τρανόω-ῶ | |
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| έχ̌’ | έχει | ||
| εχάσεν | έχασε, έδιωξε, πέταξε | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| ήντα̤ν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κατηβαίν’νε | κατεβαίνουν | ||
| κουίζ’νε | φωνάζουν, λαλούνε, καλούνε κπ ονομαστικά | ||
| κρού’ν | χτυπούν | κρούω | |
| κύρ’ | πατέρα | ||
| ναλία | ξύλινα πέδιλα γυναικεία, τσόκαρα | nalın/naʿleyn | |
| ξάι | καθόλου | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| οσπίτ’ | σπίτι | hospitium<hospes | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πορπατείς | περπατάς | ||
| σκαλών’νε | αρχινούν, ξεκινούν, εκκινούν ένα έργο/δουλειά | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| φορείς | φοράς | ||
| ωβά | αβγά |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| ακουσκάται | ακούγεται | ||
| ακουσκούνταν | ακούγονται | ||
| άκ’σον | (προστ.) άκουσε | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| απάν’ | πάνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατα | αυτά | ||
| ατότες | τότε | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| γειτονάδες | γειτόνοι | ||
| γέλ’τα | γέλια | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| εγάπανεν | αγαπούσε | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| εγούζεψεν | νευρίασε, άναψε, φούντωσε | kızmak | |
| εδίν’ναν | έδιναν | ||
| έκ’σεν | άκουσε | ||
| έν’ | είναι | ||
| ένοιξαν | άνοιξαν | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| επόρεσεν | μπόρεσε | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| έρ’ται με | μου έρχεται, μου φαίνεται | ||
| εσέτερα | δικά σου/σας | ||
| έταν | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| ετράνυναν | μεγάλωσαν, αναθρεύτηκαν | τρανόω-ῶ | |
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| έχ̌’ | έχει | ||
| εχάσεν | έχασε, έδιωξε, πέταξε | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| ήντα̤ν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κατηβαίν’νε | κατεβαίνουν | ||
| κουίζ’νε | φωνάζουν, λαλούνε, καλούνε κπ ονομαστικά | ||
| κρού’ν | χτυπούν | κρούω | |
| κύρ’ | πατέρα | ||
| ναλία | ξύλινα πέδιλα γυναικεία, τσόκαρα | nalın/naʿleyn | |
| ξάι | καθόλου | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| οσπίτ’ | σπίτι | hospitium<hospes | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| πορπατείς | περπατάς | ||
| σκαλών’νε | αρχινούν, ξεκινούν, εκκινούν ένα έργο/δουλειά | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| φορείς | φοράς | ||
| ωβά | αβγά |