Είνας χωρέτες εκατήβεν έναν ημέραν σ’ Ορτούς το παζάρ’, επούλτσεν έναν γομάρ’ φασούλα̤, εφόρτωσεν το μουλάρ’ν ατ’ άλας κι εκλώστεν οπίσ’ σο χωρίον. Ας τ’ ελάλεσε το χαϊβάν’ ατ’ δύο ώρας κέσ’, έφτασεν σ’ έναν στενόν στράταν. Ας σα δεξ̌ιά μερέαν έτον κρεμός, και σο βάθος αφκά έτρεχ̌εν έναν ποτάμ’. Πώς εγέντον και το μουλάρ’ επάτεσεν σα εύκαιρα κι εσκάλωσεν κι ετσ̌ιντσ̌ινίουντουν σον κρεμόν. Ο χωρέτες επρόφτασεν κι επίασεν το μουλάρ’ ας σ’ ουδάρ’ν αθε, για να σταθερίζ’ α̤’. Αλλομίαν ετέρεσεν, εκείνος πα τσ̌ιντσ̌ινίεται μετ’ εκείνο εντάμαν. Επήεν να χάν’ τ’ αχούλ’ν ατ’. -Πάναγια, πρόφτα, εσπίχτεν κι ετσ̌άιξεν. Άμα νά̤ φαϊτα̤¹. Το μουλάρ’ όσον τ’ επέγ̆’νεν κι άλλο δυνατά ετσ̌ιντσ̌ινίγουντουν κι εσιουριουκλά̤ευεν εκείνον πα εντάμαν. -Πάναγια, πρόφτα, Πάναγια, πρόφτα, έλεγεν κι εκατήβαινεν. Τερεί αλλομίαν το μουλάρ’ εκατακιφαλά̤εν, έκοψεν τ’ ομούτ’, εφέκεν αμὰν τ’ ουδάρ’ τη χαϊβανί’ κι ετσ̌άιξεν: -Φύγον, Πάναγια, κιανκίν εσύ πα ’α κατακιφαλά̤εσαι...
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| ’α | θα | ||
| αθε | του/της | ||
| άλας | αλάτι | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| αμὰν | αμέσως, ευθύς, μονομιάς | hemen/hemān | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| αφκά | κάτω | ||
| αχούλ’ν | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| γομάρ’ | φορτίο (από ξύλο ή χόρτα) που το έφεραν στην πλάτη ή στην ράχη ζώου | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| είνας | ένας/μία | ||
| εκατήβεν | κατέβηκε | ||
| εκλώστεν | γύρισε, επέστρεψε | ||
| ελάλεσε | έβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| επάτεσεν | πάτησε | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επίασεν | πιάστηκε | ||
| επρόφτασεν | πρόφτασε | ||
| εσκάλωσεν | ξεκίνησε, άρχισε, εκκίνησε ένα έργο/δουλειά | ||
| εσπίχτεν | σφίχτηκε | ||
| ετέρεσεν | κοίταξε | ||
| έτον | ήταν | ||
| ετσ̌άιξεν | φώναξε | ||
| εύκαιρα | άδεια, χωρίς περιεχόμενο/νόημα, ανούσια, μτφ. ανοησίες, (ουσ. τα) τα μαλακά μέρη της κοιλίας, βουβώνας | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| κρεμόν | γκρεμό | ||
| κρεμός | γκρεμός | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ομούτ’ | ελπίδα | umut | |
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ουδάρ’ | (ιδιωμ.αναγραμμ. ουράδιν) ουρά | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| ποτάμ’ | ποτάμι | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| φύγον | (προστ.) φύγε | ||
| χαϊβάν’ | ζώο, μτφ. ανεγκέφαλος, ανάλγητος άνθρωπος | hayvan/ḥayvān | |
| χάν’ | χάνει, παύει να έχει, διώχνει | ||
| χωρέτες | χωριάτης | ||
| ώρας | ώρες |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| ’α | θα | ||
| αθε | του/της | ||
| άλας | αλάτι | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| αμὰν | αμέσως, ευθύς, μονομιάς | hemen/hemān | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| αφκά | κάτω | ||
| αχούλ’ν | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| γομάρ’ | φορτίο (από ξύλο ή χόρτα) που το έφεραν στην πλάτη ή στην ράχη ζώου | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| είνας | ένας/μία | ||
| εκατήβεν | κατέβηκε | ||
| εκλώστεν | γύρισε, επέστρεψε | ||
| ελάλεσε | έβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| επάτεσεν | πάτησε | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επίασεν | πιάστηκε | ||
| επρόφτασεν | πρόφτασε | ||
| εσκάλωσεν | ξεκίνησε, άρχισε, εκκίνησε ένα έργο/δουλειά | ||
| εσπίχτεν | σφίχτηκε | ||
| ετέρεσεν | κοίταξε | ||
| έτον | ήταν | ||
| ετσ̌άιξεν | φώναξε | ||
| εύκαιρα | άδεια, χωρίς περιεχόμενο/νόημα, ανούσια, μτφ. ανοησίες, (ουσ. τα) τα μαλακά μέρη της κοιλίας, βουβώνας | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| κρεμόν | γκρεμό | ||
| κρεμός | γκρεμός | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ομούτ’ | ελπίδα | umut | |
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ουδάρ’ | (ιδιωμ.αναγραμμ. ουράδιν) ουρά | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| ποτάμ’ | ποτάμι | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| φύγον | (προστ.) φύγε | ||
| χαϊβάν’ | ζώο, μτφ. ανεγκέφαλος, ανάλγητος άνθρωπος | hayvan/ḥayvān | |
| χάν’ | χάνει, παύει να έχει, διώχνει | ||
| χωρέτες | χωριάτης | ||
| ώρας | ώρες |
¹ (τουρκ.) ama ne fayda: Αλλά ποιο το όφελος Το ανέκδοτο αυτό το έλεγαν οι διαμαρτυρόμενοι για να πειράζουν τους ορθόδοξους.