Ο ποπά-Τραντάφυλλον αγράμματος άνθρωπος έτονε. Άμα τα δεβάσματα τ’ όλα̤ σην εντέλειαν. Κι επεκεί σο χεκιμέτ’ όλ’ εποίν’ναν ατον τρανόν σαϊκούν. Έτονε έξαρχος και πάντα όσταν επέγ̆’νεν σον Καϊμακάμ’, εμίλανεν έξυπνα και στοχασμένα. Έτον και πολλά μασχαρά̤νος και ετοιμόλογος και με τοιν μειζέτερους πάντα έλεγαν και εγέλαναν. Έναν ημέραν ο σ’χωρεμένον ο Γλυκύς και δύο νομάτ’ κι άλλο ας σην δωδεκάραν ενούντσαν να ευτάν’ ατον τιζ̌ά̤ν. Ο Δεσπότ’ς έτον σην περιοδείαν και ο ποπά-Τραντάφυλλον έτον έξαρχος ατ’. Επήγαν ηύραν ατον σο γραφείον τη Μητρόπολης και ας τ’ εκαλάτσ̌εψαν απ’ αδά κι απ’ ακεί κι υστέρ’, είπαν ατον: -Εσύ γράμματα ’κ’ εξέρτς και πώς υπογράφ’ς τα χαρτία σο χεκιμέτ’! -Έχω το μεχίρι μ’, είπεν κι εξέγκεν έδειξεν ατ’ς το μεχίρ’ν ατ’. -Ναι, άμα όσταν έν’ ανάγκη να υπογράφ’ς κέλα, πώς ευτάς; είπαν ατον ξαν. -Τσ̌άνουμ, ατόσον-ατόσον εξέρω και βάλλω την υπογραφή μ’, είπεν ατ’ς κι επήρεν το κοντύλ’ κι έγραψεν την υπογραφήν ατ’ σ’ έναν χαρτίν. Ο Γλυκύς επήρεν με τρόπον το χαρτίν κι επήγεν με τοιν άλλτς εντάμαν έγραψεν απάν’ σην υπογραφήν ατ’ έναν ομόλογον, για πέντε χρυσά λίρας. Σ’ ομόλογον απέσ’ έγραφτεν «...το αντίτιμον ελήφθη εις έρια της αρεσκείας μου κτλ.». Ο ποπά-Τραντάφυλλον ξάι χαπάρ’ ’κ’ επήρεν. Ας σα τρία μήνας κι υστέρ’ έρθεν ο Δεσπότ’ς σην Ορτούν. Μετά έναν εβδομάδαν επήγεν ο Γλυκύς με τ’ άλλτς τοιν δύ’ς εντάμαν σον Δεσπότ’, έδειξαν ατον τ’ ομόλογον κι επαρακάλεσαν ατον να κουίζ’ τον ποπά-Τραντάφυλλον να πλερών’ το χρέος ατ’. Ο Δεσπότ’ς ολίγον επειράεν. Ενούντσεν, έξαρχος άνθρωπος, γιατί να ρούζ’ ατόσον μικρός εμπροστά σοιν κοσμικούς. Έστειλεν τον καβάζ’ν ατ’ να πάει κουίζ’ α̤τον. Εκείν’ την ώραν ο ποπάς έτρωεν και ο καβάης λέει ατον: -Πάτερ’, αγλήγορα θέλ’ -τ- σε ο Δεσπότ’ς. Ο ποπά-Τραντάφυλλον ζατού φυσικά χωρίς ουδάρ’ τιδέν ’κ’ έλεγεν. -Ας αναμέν’ ολίγον, ’κ’ έσπασεν, είπεν τον καβάζ’. Επήεν αλλομίαν σην Μητρόπολην και ελέπ’ εκεί τοπλαεμέντς όλτς. Ας τ’ εφίλεσεν τη Δεσπότ’ το χ̌όρ’ κι υστέρ’, ο Δεσπότ’ς έδειξεν ατον τ’ ομόλογον κι ερώτεσεν ατον ήσυχα-ήσυχα: -Αυτή η υπογραφή δική σου είναι; Ο ποπά-Τραντάφυλλον εδέβασεν τ’ ομόλογον, είδεν και την υπογραφήν ατ’ και είπεν: -Μάλιστα, γέροντα, τ’ εμόν έν’ η υπογραφή. -Καλά μα, η προθεσμία πέρασε. Και ούτε πλήρωσες, ούτε τους είπες τίποτε. Ο ποπά-Τραντάφυλλον χωρίς ξάι να σ̌ασ̌ιρεύ’ α̤’ και χωρίς να στέκ’ και νουνίζ’, είπεν ατον: -Τ’ εμά τα μαλλία μανάχον ’κ’ εκανείντανε, γέροντα, ενεμείν’να κι εσέν, για να κόφτομε εντάμαν τα μαλλία μουν και δίγω το χρέος ι-μ’. Τ’ ά̤ρ’ παράγγειλον ατώρα να φέρ’νε έναν ψαλίδ’ κι ας κόφτομε και δίγομ’ ατα. Εσ̌άσ̌εψαν κι επέμ’ναν όλ’ α̤τουν. Εκείνο το βράδον ο Γλυκύς εποίκεν έναν τραπέζ’ κι έφαγαν κι έπαν όλ’ εντάμαν κι εποίκαν τόκα με τον ποπά-Τραντάφυλλον.
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| αγλήγορα | γρήγορα | ||
| αδά | εδώ | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| αναμέν’ | περιμένει | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατα | αυτά | ||
| ατόσον | τόσο | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| βάλλω | βάζω | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| Δεσπότ’ | δεσπότη, επίσκοπο | ||
| δίγομ’ | δίνουμε | ||
| δίγω | δίνω | ||
| δύ’ς | δύο | ||
| εγέλαναν | γελούσαν | ||
| εδέβασεν | (για τόπο) πέρασε, διέσχισε, (για χρόνο) πέρασε | διαβαίνω | |
| εκαλάτσ̌εψαν | μίλησαν, συνομίλησαν, συζήτησαν | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμά | δικά μου | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενεμείν’να | περίμενα, ανέμενα | ||
| ενούντσαν | σκέφτηκαν | ||
| ενούντσεν | σκέφτηκε | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| εξέγκεν | έβγαλε | ||
| εξέρτς | ξέρεις, γνωρίζεις | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επήεν | πήγε | ||
| εποίκαν | έκαναν, έφτιαξαν | ποιέω-ῶ | |
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εποίν’ναν | έκαναν, έφτιαχναν | ποιέω-ῶ | |
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσ̌άσ̌εψαν | σάστισαν, τα έχασαν | şaşmak | |
| έσπασεν | έσκασε, εξερράγη | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| έτρωεν | έτρωγε | ||
| ευτάν’ | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| εφίλεσεν | φίλησε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κέλα | κιόλας | ||
| κουίζ’ | φωνάζω/ει, λαλώ/εί, καλώ/εί κπ ονομαστικά | ||
| κόφτομε | κόβουμε | ||
| λίρας | λίρες | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μετά | (με αιτιατική) συνοδεία, μαζί με | ||
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| μουν | μας | ||
| νομάτ’ | άνθρωποι, άτομα | ὀνόματοι | |
| νουνίζ’ | σκέφτεται | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| όλτς | όλους | ||
| όσταν | όταν | ||
| ουδάρ’ | (ιδιωμ.αναγραμμ. ουράδιν) ουρά | ||
| πλερών’ | πληρώνει, εκπληρώνει | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ποπά | παπά | ||
| ποπάς | παπάς | ||
| ρούζ’ | πέφτει, ρίχνει, μτφ. αναλογεί | ||
| σαϊκούν | ευυποληψία, σεβασμός | saygın | |
| σ̌ασ̌ιρεύ’ | σαστίζει, τα έχει χαμένα | şaşırmak | |
| σ’χωρεμένον | συγχωρεμένο, μακαρίτη | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τόκα | το να σηκώνεις το ποτήρι για την τιμή/υγεία κπ πίνοντας | toka<tocca, toccare | |
| τραντάφυλλον | τριαντάφυλλο | ||
| τσ̌άνουμ | ψυχή μου, αγαπημένε/η μου | canım<can/cān | |
| υστέρ’ | στερνό, τελευταίο | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| χαπάρ’ | χαμπάρι, είδηση, μαντάτο | haber/ḫaber |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| αγλήγορα | γρήγορα | ||
| αδά | εδώ | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| αναμέν’ | περιμένει | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατα | αυτά | ||
| ατόσον | τόσο | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| βάλλω | βάζω | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| Δεσπότ’ | δεσπότη, επίσκοπο | ||
| δίγομ’ | δίνουμε | ||
| δίγω | δίνω | ||
| δύ’ς | δύο | ||
| εγέλαναν | γελούσαν | ||
| εδέβασεν | (για τόπο) πέρασε, διέσχισε, (για χρόνο) πέρασε | διαβαίνω | |
| εκαλάτσ̌εψαν | μίλησαν, συνομίλησαν, συζήτησαν | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμά | δικά μου | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενεμείν’να | περίμενα, ανέμενα | ||
| ενούντσαν | σκέφτηκαν | ||
| ενούντσεν | σκέφτηκε | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| εξέγκεν | έβγαλε | ||
| εξέρτς | ξέρεις, γνωρίζεις | ||
| επέγ̆’νεν | πήγαινε | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επήεν | πήγε | ||
| εποίκαν | έκαναν, έφτιαξαν | ποιέω-ῶ | |
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εποίν’ναν | έκαναν, έφτιαχναν | ποιέω-ῶ | |
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσ̌άσ̌εψαν | σάστισαν, τα έχασαν | şaşmak | |
| έσπασεν | έσκασε, εξερράγη | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτονε | ήταν | ||
| έτρωεν | έτρωγε | ||
| ευτάν’ | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| εφίλεσεν | φίλησε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κέλα | κιόλας | ||
| κουίζ’ | φωνάζω/ει, λαλώ/εί, καλώ/εί κπ ονομαστικά | ||
| κόφτομε | κόβουμε | ||
| λίρας | λίρες | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| μετά | (με αιτιατική) συνοδεία, μαζί με | ||
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| μουν | μας | ||
| νομάτ’ | άνθρωποι, άτομα | ὀνόματοι | |
| νουνίζ’ | σκέφτεται | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| όλτς | όλους | ||
| όσταν | όταν | ||
| ουδάρ’ | (ιδιωμ.αναγραμμ. ουράδιν) ουρά | ||
| πλερών’ | πληρώνει, εκπληρώνει | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ποπά | παπά | ||
| ποπάς | παπάς | ||
| ρούζ’ | πέφτει, ρίχνει, μτφ. αναλογεί | ||
| σαϊκούν | ευυποληψία, σεβασμός | saygın | |
| σ̌ασ̌ιρεύ’ | σαστίζει, τα έχει χαμένα | şaşırmak | |
| σ’χωρεμένον | συγχωρεμένο, μακαρίτη | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τόκα | το να σηκώνεις το ποτήρι για την τιμή/υγεία κπ πίνοντας | toka<tocca, toccare | |
| τραντάφυλλον | τριαντάφυλλο | ||
| τσ̌άνουμ | ψυχή μου, αγαπημένε/η μου | canım<can/cān | |
| υστέρ’ | στερνό, τελευταίο | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| χαπάρ’ | χαμπάρι, είδηση, μαντάτο | haber/ḫaber |