Ο Λάγκατσ̌ης ο Γιάννες εχρωστήνεν τον Τσ̌οράν τον Γιώρ’ έξ’ καϊβέδες. Εχπάστεν να πάει σο Τσ̌άμπασ̌ιν και είστα̤ θα έβγαινεν αποπέσ’ ας σην καϊβέν, ο Τσ̌οράντς επαρακάλεσεν ατον να δί’ ατον το χρέος ατ’: -Θα αγοράζω, είπεν ατον, με τ’ εξήντα παράες τ’ εχρωστάς με, έναν οκάν ζάχαρην. Αλλομούνον εστάθεν ο Λάγκατζσ̌ης ο Γιάννες και λέει ατον: -Νέπε, εσύ εζάντυνες; Έξ’ καϊβέδες ευτάνε εξήντα παράες κι εγώ εχρωστώ σε εξήντα παράες, επεξέβαμε· άλλο ντό θέλτς; Εχάσεν την πούσουλαν ο Τσ̌οράντς κι εκλώστεν νουνιγμένος απέσ’ σην καϊβέν. Πολλά ’κ’ επήεν εβγών’ ξαν, τρέχ̌’ αποπίσ’ ατ’ και λέει ατον: -Τσ̌ανουμ, Γιάννε, σ’ ατά τα εξήντα παράες είχα τ’ ομούτι μ’. Λελεύω σε, έλα δος μ’ ατα κι ας ευτάγω την δουλεία μ’. -Νέπε, εσύ τσ̌ίπ εδέβασες α’ κα’, είπεν ατον ξαν κι ο Λάγκτασ̌ης ο Γιάννες. -Τ’ αχούλι σ’ ξάι πώς ’κι κόφτ’! Είπα σε, τάχα. Έξ’ καϊβέδες ευτάνε εξήντα παράες· εγώ πα εχρωστώ σε εξήντα παράες, επεξέβαμε. Άλλο ντό ψαλαφάς; είπεν κι εκάλκεψεν το άλογον ατ’. Ξαν εσέβεν ο μαύρον ο Τσ̌οράντς σην καϊβέν εντροπα̤γμένος, άμα να χωνεύ’ α̤’ πα ’κ’ επορεί. ’Κ’ εβάσταξεν, ξαν εκλώστεν οπίσ’, εκούιξεν κι εσταθέρτσεν τον Γιάννεν και είπεν ατον: -Νέπε, παράες ’κι θέλω, άμα ποδεδίζω σε, για πέει με, αβούτο το χεσάπ’ πώς εγέντον; Ο Γιάννες άλλο ’κ’ επόρεσεν να εκρά’νεν τον εαυτόν ατ’. Εξεραχώθεν ας σα γέλ’τα, εξέγκεν εδέκεν ατον δύο γορόσ̌α -τα είκοσ’ παράες σελεμετλίκια- κι ελάλεσεν τ’ άλογον ατ’ σο καινούρ’ την στράταν κιάν’...
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| αβούτο | αυτό | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποπέσ’ | από μέσα | ||
| αποπίσ’ | από πίσω | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατα | αυτά | ||
| αχούλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| γέλ’τα | γέλια | ||
| δί’ | δίνει | ||
| δος | δώσε | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| εβάσταξεν | βάσταξε, άντεξε | ||
| εβγών’ | βγαίνει | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| εδέβασες | διάβασες, πέρασες, διέσχισες, πήγες κπ/κτ κάπου | ||
| εδέκεν | έδωσε | ||
| εζάντυνες | τρελάθηκες | ||
| εκάλκεψεν | καβάλησε | ||
| εκλώστεν | γύρισε, επέστρεψε | ||
| εκούιξεν | φώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά | ||
| ελάλεσεν | έβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέγκεν | έβγαλε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| επόρεσεν | μπόρεσε | ||
| εσέβεν | μπήκε | ||
| εστάθεν | στάθηκε, σταμάτησε | ||
| ευτάγω | κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εχάσεν | έχασε, έδιωξε, πέταξε | ||
| εχπάστεν | αναχώρησε, κίνησε για | ||
| εχρωστώ | χρωστώ | ||
| θέλτς | θέλεις | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καινούρ’ | καινούριο/α | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κόφτ’ | κόβει | ||
| λελεύω | χαίρομαι | ||
| νέπε | βρε! | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οκάν | οθωμανική μονάδα μέτρησης μάζας (ισοδύναμη με 1,2829 κιλά) | okka | |
| ομούτι | ελπίδα | umut | |
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| πέει | (προστ.) πες | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τρέχ̌’ | τρέχει | ||
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| ψαλαφάς | ζητάς, αιτείσαι |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| α̤’ | (α̤τό) αυτό, το | ||
| αβούτο | αυτό | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποπέσ’ | από μέσα | ||
| αποπίσ’ | από πίσω | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατα | αυτά | ||
| αχούλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| γέλ’τα | γέλια | ||
| δί’ | δίνει | ||
| δος | δώσε | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| εβάσταξεν | βάσταξε, άντεξε | ||
| εβγών’ | βγαίνει | ||
| εγέντον | έγινε | ||
| εδέβασες | διάβασες, πέρασες, διέσχισες, πήγες κπ/κτ κάπου | ||
| εδέκεν | έδωσε | ||
| εζάντυνες | τρελάθηκες | ||
| εκάλκεψεν | καβάλησε | ||
| εκλώστεν | γύρισε, επέστρεψε | ||
| εκούιξεν | φώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά | ||
| ελάλεσεν | έβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέγκεν | έβγαλε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| επόρεσεν | μπόρεσε | ||
| εσέβεν | μπήκε | ||
| εστάθεν | στάθηκε, σταμάτησε | ||
| ευτάγω | κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εχάσεν | έχασε, έδιωξε, πέταξε | ||
| εχπάστεν | αναχώρησε, κίνησε για | ||
| εχρωστώ | χρωστώ | ||
| θέλτς | θέλεις | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καινούρ’ | καινούριο/α | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιάν’ | και άνω, και εξής, και πέρα | ||
| κόφτ’ | κόβει | ||
| λελεύω | χαίρομαι | ||
| νέπε | βρε! | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οκάν | οθωμανική μονάδα μέτρησης μάζας (ισοδύναμη με 1,2829 κιλά) | okka | |
| ομούτι | ελπίδα | umut | |
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| πέει | (προστ.) πες | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τρέχ̌’ | τρέχει | ||
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| ψαλαφάς | ζητάς, αιτείσαι |