Ο Νικόλας και ο Γιάννες από μικροί ορφανοί ετράνυναν. Ο κύρ’ς ατουν, σο χωρίον απέσ’ ασ’ έναν τάμ’ κι ανέτερα άλλο τιδέν βίον ’κ’ εφέκεν ατ’ς. Για τ’ ατό και μόνον εξενοδούλευαν. Έναν καλοκαίρ’ επήγαν σ’ έναν άλλον χωρίον για να δουλεύ’νε. Ας σο πρωί σύναυγα εσκάλωσαν το θέρισμαν σ’ έναν χωράφ’ και ους το μεσημέρ’ κιφάλ’ ’κ’ έσ’κωσαν. Σ’ ολημέρα απάν’ εκάτσαν σ’ έναν δέντρον αφκά για να αναπάγουνταν. Φαγίν, ψωμίν, τιδέν ’κ’ είχανε. Θα ενεμείναν το βράδον για να παίρ’νε το ημερ’κόν κι αγοράζ’νε ψωμίν. Πλαν καικά, σ’ έναν άλλον δέντρον αφκά, εκάτσεν ο νοικοκύρτς τη χωραφί’, ο Σάββας με την γυναίκαν ατ’ και με τα δύο μικρά παιδόπα τ’. Είχαν έναν καλάθ’ φαγία. Επενεγκάσταν κι έφαγαν. Έστειλαν και τον Γιάννεν σο πεγάδ’ κι έγκεν ατ’ς με το σταμνίν κρύον νερόν, έπαν κι εξαπλώθαν σην εβόραν. Ο Σάββας εζούλτσεν κι έναν παχ̌ύν’-παχ̌ύν’ τσιγάρην, εσπόγγ’σεν με τη χ̌ερί’ ατ’ το τέρς τα μουστάκια τ’ και είστα̤ έφτυνεν με το τσ̌ακμάκ’ν ατ’ την τσιγάρην, είπεν: -Νέπε, παιδία, εσείς τουν Χριστιανοί ορθόδοξοι είστουν; -’μώ τη μάναν π’ έλιζεν το κιφάλ’ν ατ’, Γιάννε μουν, είπεν ο Νικόλας τον αδελφόν ατ’, για τέρ,’ ο χερίφ’ς τη Χριστού τ’ όνομαν πα εξέρ’!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγοράζ’νε | αγοράζουν | ||
| ανέτερα | ανώτερα, πλην/εκτός | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ασ’ | από | ||
| ατουν | τους | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| βίον | το βιος, το σύνολο των ζωντανών που έχει στην ιδιοκτησία του κάποιος, η περιουσία κάποιου | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| δουλεύ’νε | δουλεύουν | ||
| εβόραν | σκιά | ||
| έγκεν | έφερε | ||
| εζούλτσεν | έστριψε | ||
| είστουν | είστε | ||
| εκάτσαν | κάθισαν | ||
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| ενεμείναν | περίμεναν | ||
| εξέρ’ | ξέρω/ει, γνωρίζω/ει | ||
| επενεγκάσταν | ξεκουράστηκαν | ||
| εσκάλωσαν | ξεκίνησαν, άρχισαν, εκκίνησαν ένα έργο/δουλειά | ||
| έσ’κωσαν | σήκωσαν | ||
| εσπόγγ’σεν | σκούπισε | ||
| ετράνυναν | μεγάλωσαν, αναθρεύτηκαν | τρανόω-ῶ | |
| εφέκεν | άφησε | ||
| ημερ’κόν | μεροκάματο | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| κιφάλ’ | κεφάλι | ||
| κιφάλ’ν | κεφάλι | ||
| κύρ’ς | κύρης, πατέρας | ||
| μουν | μας | ||
| ’μώ | (επιφ.) εκδήλωση έκπληξης, θαυμασμού ή δυσφορίας, βρε! σε καλό σου! | γαμώ | |
| νέπε | βρε! | ||
| ους | ως, μέχρι | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παιδόπα | παιδάκια | ||
| παίρ’νε | παίρνουν | ||
| παχ̌ύν’ | παχαίνει, χοντραίνει | ||
| πεγάδ’ | βρύση | ||
| σύναυγα | χαράματα, την αυγή | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουν | τους | ||
| χ̌ερί’ | χεριού | ||
| χερίφ’ς | άνθρωπος, άντρας | herif/ḥarīf | |
| χωραφί’ | χωραφιού |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγοράζ’νε | αγοράζουν | ||
| ανέτερα | ανώτερα, πλην/εκτός | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ασ’ | από | ||
| ατουν | τους | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| βίον | το βιος, το σύνολο των ζωντανών που έχει στην ιδιοκτησία του κάποιος, η περιουσία κάποιου | ||
| βράδον | βράδυ | ||
| δουλεύ’νε | δουλεύουν | ||
| εβόραν | σκιά | ||
| έγκεν | έφερε | ||
| εζούλτσεν | έστριψε | ||
| είστουν | είστε | ||
| εκάτσαν | κάθισαν | ||
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| ενεμείναν | περίμεναν | ||
| εξέρ’ | ξέρω/ει, γνωρίζω/ει | ||
| επενεγκάσταν | ξεκουράστηκαν | ||
| εσκάλωσαν | ξεκίνησαν, άρχισαν, εκκίνησαν ένα έργο/δουλειά | ||
| έσ’κωσαν | σήκωσαν | ||
| εσπόγγ’σεν | σκούπισε | ||
| ετράνυναν | μεγάλωσαν, αναθρεύτηκαν | τρανόω-ῶ | |
| εφέκεν | άφησε | ||
| ημερ’κόν | μεροκάματο | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| κιφάλ’ | κεφάλι | ||
| κιφάλ’ν | κεφάλι | ||
| κύρ’ς | κύρης, πατέρας | ||
| μουν | μας | ||
| ’μώ | (επιφ.) εκδήλωση έκπληξης, θαυμασμού ή δυσφορίας, βρε! σε καλό σου! | γαμώ | |
| νέπε | βρε! | ||
| ους | ως, μέχρι | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παιδόπα | παιδάκια | ||
| παίρ’νε | παίρνουν | ||
| παχ̌ύν’ | παχαίνει, χοντραίνει | ||
| πεγάδ’ | βρύση | ||
| σύναυγα | χαράματα, την αυγή | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουν | τους | ||
| χ̌ερί’ | χεριού | ||
| χερίφ’ς | άνθρωπος, άντρας | herif/ḥarīf | |
| χωραφί’ | χωραφιού |