.
.
Λαογραφικά των Κοτυώρων | Από τη ζωή του Πόντου

Η νεστεία κι η Παναγία

fullscreen
Η σ’χωρεμέντσα η Σαΐα η Καλογερίνα, όντας εμπαίνεν το τρανόν η Σαρακοστή, ενέστευεν ας σο πρωί ους το βράδον, κάθαν ημέραν. Η νεστεία τ’ς πα πολλά δυνατόν: Νά̤ ελάδ’, νά̤ ελαίας. Ξερόν ψωμίν, λάχανα με τα φασούλα̤, χοσ̌χοράνα̤, σκορδωμένα κορασίτας, κιντέας. Ανάμεσα-ανάμεσα έτρωεν κι ολίγον χαλβάν ας σα χαιρετισμούς και ύστερα. Το βραδυσ’νόν το φαγίν ατ’ς έτρωγεν α’ ας σ’ εσπερινού την απόλυσην κι υστέρ’.

Έναν ημέραν έπλυνεν έτονε κι επείνασεν πολλά. Πριν να πάει σον εσπερινόν, είπεν να παίρ’ βουκούται ολίγον ψωμόπον, για να σώζ’ και πορπατεί. Ένοιξεν το τολάπ’. Σ’ απάν’ το ταρέζ’ έτον η εικόνα τη Παναγίας και σ’ αφκά το ταρέζ’ το ψωμίν. Επήρεν ’κ’ επήρεν το ψωμίν σα χ̌έρα̤ τ’ς, αμὰν εφέκεν α’ και άμον αχπαραμέντσα, εποίκεν το σταυρόν ατ’ς.
-Ντ’ έπαθες Σαΐα; είπεν ατην η κυρά τ’ς η Παρθένα.
-Λελεύω σε, κυρά Παρθένα, είδε με η Παναγία ας σο ταρέζ’ ’κειάν, ντ’ επαίρ’να το ψωμίν να έτρωγα, κι έγρεινεν τ’ ομμάτα̤ τ’ς κι ετέρεσε με απέσ’ σην ψ̌ην, γουζεμέντσα! Ήμαρτον, Πάναγια, άλλο ’κ’ εφτάγ’ α’. Εσύ ’α δί’ς με την δύναμην!
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
α’(ατό) αυτό, το
’αθα
αμὰναμέσως, ευθύς, μονομιάς hemen/hemān
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
ας σ’(ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα
ας σααπ’ τα ασό σα (από τα)
ας σοαπ’ το ασό σο (από το)
ατ’ςαυτής, της
αφκάκάτω
αχπαραμέντσατρομαγμένη, ξαφνιασμένη εκσπαράσσω
βουκούταιβάζει μπουκιά στο στόμα, μπουκώνει
βράδονβράδυ
δί’ςδίνεις
ελάδ’λάδι
ελαίας(τα) ελιές, (τη) ελιάς
ένοιξενάνοιξε
επαίρ’ναέπαιρνα
εποίκενέκανε, έφτιαξε ποιέω-ῶ
έτονήταν
έτονεήταν
έτρωενέτρωγε
εφέκενάφησε
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κάθανκάθε
’κειάνεκεί πάνω
κιντέαςτσουκνίδες
λελεύωχαίρομαι
νεστείανηστεία
ολίγονλίγο
ομμάτα̤μάτια
όνταςόταν
ουςως, μέχρι
παπάλι, επίσης, ακόμα
παίρ’παίρνω/ει
πολλά(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
πορπατείπερπατάει
σ’χωρεμέντσασυγχωρεμένη, μακαρίτισσα
ταρέζ’ράφι étagère
τολάπ’ντουλάπι dolap/dūlāb
υστέρ’στερνό, τελευταίο
χ̌έρα̤χέρια
ψ̌ηνψυχή
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλ.
α’(ατό) αυτό, το
’αθα
αμὰναμέσως, ευθύς, μονομιάς hemen/hemān
άμονσαν, όπως, καθώς ἅμα
απάν’πάνω
απέσ’μέσα
ας σ’(ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα
ας σααπ’ τα ασό σα (από τα)
ας σοαπ’ το ασό σο (από το)
ατ’ςαυτής, της
αφκάκάτω
αχπαραμέντσατρομαγμένη, ξαφνιασμένη εκσπαράσσω
βουκούταιβάζει μπουκιά στο στόμα, μπουκώνει
βράδονβράδυ
δί’ςδίνεις
ελάδ’λάδι
ελαίας(τα) ελιές, (τη) ελιάς
ένοιξενάνοιξε
επαίρ’ναέπαιρνα
εποίκενέκανε, έφτιαξε ποιέω-ῶ
έτονήταν
έτονεήταν
έτρωενέτρωγε
εφέκενάφησε
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κάθανκάθε
’κειάνεκεί πάνω
κιντέαςτσουκνίδες
λελεύωχαίρομαι
νεστείανηστεία
ολίγονλίγο
ομμάτα̤μάτια
όνταςόταν
ουςως, μέχρι
παπάλι, επίσης, ακόμα
παίρ’παίρνω/ει
πολλά(επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ
πορπατείπερπατάει
σ’χωρεμέντσασυγχωρεμένη, μακαρίτισσα
ταρέζ’ράφι étagère
τολάπ’ντουλάπι dolap/dūlāb
υστέρ’στερνό, τελευταίο
χ̌έρα̤χέρια
ψ̌ηνψυχή

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2025

Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr