Ο γαμπρόν κι η πεθερά

Σα πρώτα τα ζαμάνα̤ και σ’ άργυρα τα χρόνα̤ έτον είνας γέρος και είνας γραία. Επαρακάλ’ναν κάθαν ημέραν τον Θεόν να δί’ ατ’ς έναν παιδίν. Τα παρακαλίας ατουν όλα̤ επήγαν σην αέραν· οι μαύρ’, εγέρασαν και παιδίν ’κ’ εποίκανε.

Έναν ημέραν ο γραίον και η γραία επήγαν σ’ ορμάν’ σα ξύλα. Σίτα̤ εποίν’ναν ξύλα είδαν έναν σκωλεκόπον. Είπεν ο γέρον:
-Γάρη, έλα ας παίρομε αβούτο το σκωλεκόπον, είπεν, και τρανύνομε κι ευτάμ’ ατο παιδίν, είπεν. 
Αρ’ επήραν α’ κι επήγαν σ’ οσπί’ν ατουν.

Ημέραν σην ημέραν, ημέραν σην ημέραν ετράνυνεν το σκωλέκ’ κι εγέντον έναν τρανόν οφίδ’. Έλα, έλα, έναν ημέραν τ’ οφίδ’ λέει την μάναν ατ’:
-Μάνα, ’α πας ψαλαφάς τη βασιλέα την θαγατέραν.
Η γραία και ο γραίον άμον το έκ’σαν α’ εσ̌άσ̌εψαν κι επέμ’ναν. Νουνίζ’νε κι απονουνίζ’νε:
-Ντ’ ’α ’φτάμε; Πώς ’α πάμε ψαλαφούμε τη βασιλέα την θαγατέραν! Άμον εμάς εφτεχού ανθρώπ’ και αντίς γιον έχομε οφίδ’, πώς ’α λέγομ’ α’ τον βασιλέαν· ’α σκοτών’ μας -ε.
-Εσείς δεβάτε σον βασιλέαν, ψαλαφέστε την θαγατέραν ατ’ και ξάι μη ταράγουστουν, είπεν ατ’ς τ’ οφίδ’, εγώ εξέρω ντο λέγω και ντ’ ευτάγω και σο τέλος ’α ελέπετε εσείς τουν πα. Ντ’ έχασατε εσείς, δεβάτε.

Εσ’κώθεν η μάρσα η γραία μίαν και δύο επήεν σον βασιλέαν κι εψαλάφεσεν την θαγατέραν ατ’. Ο βασιλέας άμον το έκ’σεν τη γραίας τα λόγια, εγέλασεν και είπεν ατην:
-Η στράτα τ’ έγκε σε ας παίρ’ -τ- σε και πάει οπίσ’!
Εχάτεψεν ατην. Επήρεν η γραία τα παστρικά τ’ς κι επήεν παραμονεμέντσα σ’ οσπίτ’ και λέει σον γιον ατ’ς:
-Το και το, εχάτεψε με ο βασιλέας.
-’κι πειράζ’, είπεν ατην κι εκείνος, ξαν ’α πας ψαλαφάς ατην, μάνα, ους μέρ’ καικά δί’ ατην.

Τ’ άλλ’ την ημέραν εσ’κώθεν ξαν η γραία είπεν:
-Βασιλέα πολυχρόν’, η βασιλεία σ’ να έν’ καλά, είπεν, ’δέν ’κ’ εγέντον, ο γιο μ’, ίλα̤ ψαλαφά την θαγατέρα σ’, είπεν ατον.
Ενούντσεν ολίγον ο βασιλέας, πώς ’α χαρτσεύ’ τον γιον ατ’ς κι εκλώστεν είπεν την γραίαν:
-Πέει τον γιο σ’, είπεν ατην, ας εβγαίν’ σ’ ακείν’ το ραχ̌ίν απάν’, είπεν, και ’α σύρω απ’ αδά τα τόπα̤ απάν’ ατ’ και τιδέν αν ’κι παθάν’ ατότες τερούμε, είπεν ατην.

Επήεν η γραία είπεν ατο ’κεί. Ο γιος ατ’ς εδέχτεν α’ και τ’ άλλ’ την ημέραν εξέβεν σο ραχ̌ίν απάν’. Ο βασιλέας ατότες ετίζεψεν κι εγούρεψεν όλα̤ τα τόπα̤ κι έσυρεν, έσυρεν για να σκοτών’ τ’ οφίδ’, άμα ’δέν ’κ’ επόρεσεν να εποίν’νεν. Τ’ οφίδ’ ’κ’ εσκοτώθεν, εκλώστεν έρθεν σ’ οσπίτ’ σαγσελαμέτ¹.

Τ’ άλλ’ την ημέραν έστειλεν ξαν την μάναν ατ’ να πάει ψαλαφά ξαν τη βασιλέα την θαγατέραν. Είπεν ατην κι ο βασιλέας:
-Να λες τον γιο σ’, είπεν, αν επορεί σ’ έναν χαλίν απάν’ να γουρεύ’ τραπέζα̤ και κάθεται όλον τ’ ασκέρι μ’ και φάζ’ και χορτάζ’ ατ’ς, ατότε ’α δίγ’ ατον την θαγατέρα μ’.

Επήεν η γραία είπεν ατα τον γιον ατ’ς κι εκείνος τ’ άλλ’ την ημέραν αμὰν έπλωσεν έναν τρανόν χαλίν, εγούρεψεν τα τραπέζα̤ κι εφάσεν κι επότ’σεν τ’ ασκέρα̤ τη βασιλέα. Ας τ’ επετσ̌άκλιξαν όλ’ κι υστέρ’, επερίσσεψαν και φαγία.

Εσ̌άσ̌εψεν κι επέμ’νεν ο βασιλέας. Εκούξεν αμὰν την δωδεκάραν ατ’ και εσκάλωσαν και νουνίζ’νε ντ’ ’α ’φτάνε ατώρα. Είστα̤ ενούνιζαν, εσέβεν απέσ’ σην οτάν ατουν η θαγατέρα τ’ και λέει τον κύρ’ν ατ’ς:
-Πάτερα, ντό να ’φτάμε, όπως φαίνεται η τύχη μ’ ατό έτον. Ας παίρ’ ατον και κάθομαι κα’.
Σ’ ατό απάν’ εντώκεν κι εγκαλά̤στεν ατην ο βασιλέας κι επρόσταξεν αμὰν να ’ίνουνταν τα ετοιμασίας, και εποίκαν σεράντα ημέρας και σεράντα νύχτας γάμον.

Ατώρα ο βασιλέας κι η βασίλισσα περίλυποι, αναμέν’νε ημέραν με την ημέραν να ευτάει ατ’ς η θαγατέρα τουν παράπονα. Τερούνε: εκείνε, τεεε, χαρεμέντσα και χαϊδεμέντσα και πολλά ευχαριστεμέντσα. (Επειδής και τ’ οφίδ’ την νύχταν εβγών’νεν ας σο πόστ’ν αθε κι εγίνουντουν έναν χ̌ιλέμορφον παλληκάρ’. Άμα έλεγεν την γυναίκαν ατ’, «κανείναν τιδέν μη λες»).
Σ’ οχτώ ημέρας απάν’ τη βασιλέα η θαγατέρα επήεν με τον άντραν ατ’ς σην ιδέαν² ση κυρού ατ’ς. Ερώτεσεν ατεν η μάνα τ’ς:
-Θάγατερα, είσαι ευχαριστεμέντσα ας σον άντρα σ’;
Είπεν ατην κι εκείνε:
-Μάνα, είπεν, να τερείς ατον γουγεύ’ς. Την νύχταν εβγών’ ας σο φόρεμαν ατ’ και ’ίνεται έναν παλληκάρ’, τον ήλον γιά θα λάμπ’ς γιά θα λάμπω!

Επέρασεν κάμποσος καιρός κι επέθαναν ο γραίον κι η γραία. Εσ’κώθεν και τ’ αντρόγυνον επήγαν και έμεναν σο παλάτ’. Έναν ημέραν η βασίλισσα λέει την θαγατέραν ατ’ς:
-Κόρη, είπεν ατην, όσον πόσον ο άντρας ι-σ’ θα έν’ την ημέραν οφίδ’ και την νύχταν παλληκάρ’; Έλα ποίσον και, έναν νύχταν ας τ’ εβγαίν’ ας σο φόρεμαν ατ’, είστα̤ κοιμάται, ας παίρομε κάζομ’ α’ κι ας απομέν’ παντοτεινά παλληκάρ’.

Το είπαν α’ και τ’ εποίκαν α’. Ο παιδάς άμον τ’ επήρεν την μύραν τη ποστί’ ατ’, έγκεν φτερά κι επέταξεν, έφυγεν. Επήεν, επήεν, επήεν, νύχταν κι ημέραν επορπά’νεν, επήεν σ’ έναν τόπον είδεν πελιστέρα̤ εμπάιν’νε κι εβγών’νε σ’ έναν τρυπίν καικά. Εσέβεν κι ατός. Επήεν, εκατήβεν, εκατήβεν, εκατήβεν, ετέρεσεν αφκά έτον άλλος κόσμος. Επέμ’νεν εκεί, έι, έι...!

Ας αφήνομε ατόν ατουκά, η γυναίκα τ’ σ’ οσπίτ’ κλαίει, κλαίει και χτουπουλίεται και λέει την μάναν ατ’ς:
-Εσύ ένουσ’νε αιτία κι εχάσα τον άντρα μ’.
Είπεν και τον κύρ’ν ατ’ς:
-Ποίσο με έναν σιδερένον δαβρίν και χαλκωματένα τσ̌αρούχ̌ια και ’α πάω αραύω τον άντρα μ’ ους μέρ’ καικά ηυρήκ’ ατον, είπεν.
Επήρεν και μετ’ εκείνεν έναν σακούλ’ λίρας κι εσ’κώθεν εδέβεν πλαν. Επήεν, επήεν, επήεν, όπου επέγ̆’νεν και ήντιναν ηύρηκεν ερώτανεν για τον άντραν ατ’ς και ας σοιν καν’νάν ’δέν ’κ’ επόρεσεν να εμαθάν’νεν. Ενούντσεν κι επενούντσεν και σον κόσμον μέρ’ έφτασεν είπεν «ας χτίζω έναν λουτρόν». Έχτισεν το λουτρόν και ήμποιος έρχουντουν ελούσκουντουν, ερώτανεν ατ’ς γιάμ’ είδανε τον άντραν ατ’ς. Απ’ ατό πα τ’ εποίκεν τιδέν ’κ’ επόρεσεν να εμαθάν’νεν. Εκεί σον κόσμον άρτουκ όλ’ έμαθανε το έρθεν είνας νύφε κι αραύ’ τον άντραν ατ’ς. 

Έναν ημέραν εστεναχωρεύτεν και είπεν «για ας εβγαίνω ολίγον έξ’ ας σο λουτρόν». Εξ̌ωκά σην αυλήν τη λουτρού κάτ’ μωρά έπαιζανε τόπ’. Άμον το είδαν ατην τα παιδία είπαν ατην:
-Εμείς εξέρομε ντο αραύ’ς. Αν θέλτς να ηυρήκ’ς τον άντρα σ’, ’α ’κλωθάς αβούτο το τόπ’ ήμπα̤ν πάει.
Είπαν κι έσυραν το τόπ’ κι εκείνο εκυλίεν, εκυλίεν κι εσέβεν σ’ έναν τρυπίν. Εκλώθεσεν α’ τη βασιλέα η θαγατέρα κι επήεν ηύρεν τ’ αφκά τον κόσμον. Επήεν εκεί κι εράεψεν, εράεψεν ηύρεν τον άντραν ατ’ς.
-Γιατί έφυγες, είπεν ατον και εφέκες με μαναχέσσαν; Λελεύω σε, όλ’ αναμέν’νε σε με τ’ εφτά ομμάτα̤, έλα, σούκ’ κι ας πάμε σ’ οσπί’ν εμουν.
-Ντ’ ’α εποίν’να, είπεν κι εκείνος, αέτσ’ όπως ένουμ’νε ’κ’ επορώ να πάγω σ’ απάν’ τον κόσμον, επειδής και έκαψετε το πόστι μ’ κι εχάσα την δύναμη μ’. Εγώ ’κ’ είπα σε, καν’νάν μη λες α’;

Εκείνε ατότε έκλαψεν κι επαρακάλεσεν ατον:
-Εγώ ατόσον καιρόν αραύω σε και έφαγα τον κόσμον όλον κι ερώτεσα κι ερώγμεσα κι ατώρα ηύρα σε και ’κ’ έρχ̌εσαι;
Είπεν κι εκείνος:
-Πώς ’α έρχομαι, ’κ’ επορώ· αν πας κά͜εις την μάνα σ’ και παίρω την μύραν ατ’ς, ατότες έρχομαι.

Εσ’κώθεν η γυναίκα τ’ επήεν σ’ οσπίτ’. Είπεν την μάναν ατ’ς ντο έσυρεν και ντ’ εδέβασεν ους να εύρηκεν τον άντραν ατ’ς.
-Άμα, είπε με, είπεν, να πας βάλτς την μάνα σ’ απάν’ σ’ άψιμον και κάεται και άμον το παίρω την μύραν ατ’ς, ατότες ’α έρχομαι, είπε με, είπεν.

Μάνα και θαγατέρα εκάτσαν και νουνίζ’νε πώς ’α ’φτάνε. Αγίκον πράμαν καμίαν ’ίνεται; Εσ’κώθεν αλλομίαν είπεν ατην η μάνα τ’ς:
-Ας σπάζομε τ’ αιγίδ’ κι αέτσ’ όπως έν’ με τα πόστα̤ ας σύρομ’ α’ σο φουρνίν ’κείαν κι ας κάεται και μυρίζ’ κι ατότε παίρ’ την μύραν κι έρ’ται.

Κι αέτσ’ πα εποίκαν α’. Τόμου κι επήρεν εκείνος την μύραν, εκλώστεν κι έρθεν ξαν σ’ απάν’ τον κόσμον, επήεν σο παλάτ’ κι εποίκαν κι άλλα σεράντα ημέρας και σεράντα νύχτας γάμον και όλ’ έταν χαρεμέν’ κι ιγεμέν’.

Εμείς αδά κι εκείν’ εκεί κι εμείς κι άλλο καλλίον.