Η κακέσσα η θεία

Σα πρώτα τα ζαμάνα̤ και σ’ άργυρα τα χρόνα̤ έταν δύο συννυφάδα̤, οι δύος ατουν πα βαρα̤σμέν’.

Ο είνας εποίκεν έναν κορτσόπον. Επήεν κι η άλλε σο λουτρόν, εντώκαν ατην εκεί απέσ’ τα πόνα̤ κι εποίκεν κι εκείνε έναν κορτσόπον χ̌ιλέμορφον. Σο λουτρόν απέσ’ εκείν’ την ώραν ελούσκουνταν και τρίος νομάτ’ τσ̌αζούδες. Είδαν το μωρόπον κι εγάπεσαν α’. Ο είνας είπεν:
-Άμον το κλαίει, τα δά̤κρα̤ ’θε να ’ίν’νταν τσ̌οβαΐρα̤. 
Είπεν κι η δεύτερος:
-Όνταν γελά, τραντάφυλλα να ’κχ̌ύγουνταν ας σο στόμαν ατ’ς και μόσκον και μυρωδίαν να μυρίζ’ ολόγερα τ’ς. 
Είπεν κι η άλλε:
-Όνταν λούσ̌κεται, το νερόν αθε να κλώσ̌κεται ασήμ’ και μάλαμαν.

Εκλώστεν η λοχούσα, έρθεν σ’ οσπίτ’, κλαίει το μωρόν κι εκείνε σωρεύ’ τα μαργαριτάρα̤. Λούζ’ το μωρόν, κι επεκεί το νερόν κλώσ̌κεται ασήμ’ και μάλαμαν απέσ’ σο σκαφίδ’. Γελά, και γομούνταν ολόγερα τ’ς τα τραντάφυλλα και σκουντουλίζ’ όλον τ’ οσπίτ’.

Έλα-έλα ετράνυνεν η κουτσ̌ή. Εντώκεν ση βασιλέα τ’ ωτίν πως σο τάδε μέρος έν’ έναν κορίτσ’ «αέτσ’ κι αέτσ’». Έστειλεν αμὰν την δωδεκάραν ατ’ να πάνε φέρ’νε την κουτσ̌ήν και να παίρ’ α̤την σον γιον ατ’ νύφε. Πριν δύο χρόνα̤ επέθανεν η μάνα τη κοριτσί’ και έμενεν με την θείαν ατ’ς. Έρθαν τη βασιλέα οι ανθρώπ’ κι εψαλάφεσαν ατην. Εσ’κώθεν η θεία τ’ς, επήρεν εντάμαν και την θαγατέραν ατ’ς, εφόρτωσαν όλα̤ τα τσ̌εχέζα̤ και μίαν και δύο εκάλκεψαν τ’ άλογα κι εσέβαν σην στράταν. Εσέγκεν και απέσ’ σο χούρτσ̌’ δύο χαψοκόλοθα. Εΐστα̤ επέγ̆’ναν, σ’ ολημέρα κέσ’ η κουτσ̌ή επείνασεν κι εδέκεν ατην η θεία τ’ς κι έφαγεν χαψοκόλοθον. Εκείνο πα, αλυκόν τσ̌όρ’. Πολλά ’κ’ επήεν, εδίψασεν κι εψαλάφεσεν νερόν.
-Μέρ’ ’α ηυρήκομε αδακέσ’ νερόν; είπεν ατην η θεία τ’ς. 
-Ομμάτ’ να δί’ς, παίρτς νερόν.
-Ας δίγω σε, θεία, τ’ έναν τ’ ομμάτι μ’ και δος με ας πίνω ολίγον νερόν, είπεν ατην η κουτσ̌ή. 
Εδέκεν ατην κι επήρεν τ’ έναν τ’ ομμάτ’ν ατ’ς. Επήγαν, επήγαν, επήγαν, ξαν εδίψασεν η κουτσ̌ή, εδέκεν την θείαν ατ’ς και τ’ άλλο τ’ ομμάτ’ν ατ’ς κι έπεν ολίγον νερόν κι άλλο. Ατότες η θεία τ’ς εκατήβασεν ατην σ’ έναν ποταμόπον καικά, εφέκεν ατην και είπεν ατην:
-Ατώρα όσον νερόν θέλτς πία.
Εκείνε πα εκάλκψεν με την θαγατέραν ατ’ς, εντώκαν τ’ άλογα κι εδέκαν α’ στράταν ση βασιλέα τ’ οσπίτ’. Εΐστα̤ επέγ̆’ναν, εφόρτσεν κι εσ̌κέπαξεν ατην και όσταν έφτασαν σο παλάτ’ εσκάλωσαν την χαράν κι εποίκαν σεράντα ημέρας και σεράντα νύχτας γάμον.

Ας αφήνομε ατείντς ατουκά, ας χάρουνταν τον γάμον ατουν κι ας έρχομες σην κουτσ̌ήν.

Η κουτσ̌ή έκατσεν σην ποταμί’ την άκραν καικά κι έκλαιεν μαναχέσσα. Νά̤ θεία, νά̤ κανείς. Εκεί σουμά σο ποταμόπον έτον κι έναν ορμάν’. Επήεν είνας γοτσ̌αμάνος σ’ ορμάν’ να φέρ’ ξύλα και εΐστα̤ επέγ̆’νεν, ελέπ’ έναν κορίτσ’ αόμματον, τ’ έμπρα̤ τ’ς και τ’ οπίσ’ ατ’ς γομάτον τσ̌οβαΐρα̤. Ατός είδεν ατα κι εσ̌άσ̌εψεν. Ερώτεσεν ατην κι εκείνε είπεν ατον την ιστορίαν ατ’ς. Ερώτεσεν ατον κι εκείνε:
-Πού πας;
Είπεν κι ο γοτσ̌αμάνον:
-Σα ξύλα.
-Ντ’ ’α ’φτάς ατα τα ξύλα, είπεν ατον, αβούτα τα τσ̌οβαΐρα̤ κανείντανε σε, είπεν.
-Έλα, λελεύω σε, τάγη, μ’ α̤φήντς με αδακά και τρώνε με οι τσ̌ακάλ’ την νύχταν. Έπαρ’ με σ’ έναν κοσ̌άν τ’ οσπιτί’ σ’, είπεν.
-Έχω, είπεν ατην κι εκείνος, τρία κορίτσ̌α, ας πάγω ερωτώ -γ- ατα μίαν κι επεκεί έρχομαι λέγω σε.

Εκάλκεψεν τον γάιδα̤ρον ο γέρον και τά̤χ-τζούς̌ επήεν σ’ οσπίτ’. Είπεν την υπόθεσην τα κορίτσ̌α τ’ κι ερώτεσεν ατα. Ο είνας είπεν:
-Το ψωμίν εμάς ’κι κανείται κι εκείνεν πα ντ’ ’α φάζομ’ ατην; Η άλλε πα είπεν: -Εμείς εφτεχού ανθρώπ’ σο κιφάλ’ν εμουν πελά̤δες ’κ’ επορούμε να τοπλαύομε.
Είπεν κι η όλον η μικρέσσα:
-Πάτερα, δέβα φέρεν ατην. Το ψωμίν το δίτε εμέν ’α μοιρά̤ζ’ α’ μετ’ εκείνεν και σο κρεβατόπο μ’ καικά ’α ’φτάγ’ ατην τόπον. 
Σ’ ατό απάν’ επήεν εφέντιμε σοϊλεΐμ, ο γοτσ̌αμάνον, επήρεν την κουτσ̌ήν κι έγκεν ατην σ’ οσπίτ’.

Έλουσαν ατην τα κορίτσ̌α και τερούνε, ύστερα, το νερόν εκλώστεν ασήμα̤ και μαλάματα απέσ’ σο σκαφίδ’. Έκλαιαν κι εγομούνταν ολόγερα τ’ς τσ̌εβαΐρα̤. Το μαυράχαρον μέρ’ να γελά; Κάποτε εκάθουντουν με την μικρέσσαν την θαγατέραν τη γοτσ̌αμάν’, και σίτα̤ εκαλάτσ̌ευαν εχαμογέλανεν ολίγον και αμὰν εκχ̌ύγουνταν τα τραντάφυλλα ολόγερα τ’ς κι εσκουντούλιζεν τ’ οσπίτ’. Ατότε τ’ αδέλφα̤ είπαν τ’ έναν τ’ άλλο «Αβούτε κάτ’ έν’». Αρτούκ με τα τσ̌εβαΐρα̤ και με τα μαλάματα το ψωμίν ατουν επερίσσεψεν, εποίκαν και καινούρα̤ λώματα, εφόρτσαν κι εσ̌κέπασαν και τον γοτσ̌αμάνον τον κύρ’ν ατουν.

Επέρασεν επεγί αρκετός καιρός και λέει έναν ημέραν η κουτσ̌ή τον γοτσ̌αμάνον: 
-Τάγη, έπαρ’ αβούτα τα τσ̌οβαΐρα̤ και δέβα πούλτσον ατα ση βασιλέα το παλάτ’ και τσ̌άιξον αφκακέσ’ και πέει «τσ̌οβαΐρα̤ σ’ ομμάτ’, τσ̌οβαΐρα̤ σ’ ομμάτ’». 
Αρ’ ας αφήνομε ατείντς πα ατού καικά, κι ας πάμε τερούμε ση βασιλέα τ’ οσπίτ’ πα ντο ευτάνε. Η νύφ’ α̤τ’ γελά: ’δέν πα, νά̤ τραντάφυλλα, νά̤ μυρωδίας. Λούζ’ν’ ατην: σα̤τά̤ν νερόν νά̤ ασήμ’, νά̤ μάλαμαν.

Ο βασιλέας εσ̌άσεψεν κι επέμ’νεν. Θάμαγμαν πράμαν! Αβούτο ντό έτονε!
-Ας τερούμε, είπεν σο τέλος, η άκρα ’θε μέρ’ θα πάει;
Καν’νάν πα τιδέν ’κι λέει. Νουνίζ’ κι εμπαίν’, νουνίζ’ κι εβγαίν’. Η άλλε πα η προκομέντσα, με την θαγατέραν ατ’ς εμπαίν’ κι εβγών’, χαρεμέντσα και χαϊδεμέντσα.

Έναν ημέραν εσ’κώθαν απουρπουνού και ακούνε «τσ̌οβαΐρα̤ σ’ ομμάτ’, τσ̌οβαΐρα̤ σ’ ομμάτ’!» Είχ̌εν τ’ ομμάτα̤, εθάρρ’νεν κέλα έφαγαν την ανεψ̌ιάν ατ’ς οι τσ̌ακάλ’. Εκατήβεν ας σο παλάτ’ σην αυλήν, εκούιξεν απέσ’ τον γοτσ̌αμάνον, εδέκεν ατον τ’ έναν τ’ ομμάτ’, επήρεν τα τσ̌οβαΐρα̤ κι εφόρτσεν ατα την θαγατέραν ατ’ς.

Η κουτσ̌ή, αρτούκ ας τ’ εύρεν τ’ ομμάτα̤ τ’ς κι ύστερα, επέγ̆’νεν κάθαν νύχταν ση βασιλέα το παλάτ’, εδίν’νεν τσ̌οβαΐρα̤ τοιν καπουτσ̌ήδες κι εβγώνεν απάν’. Επέγ̆’νεν, ένοιγεν τα σουντούκια κι εφόρ’νεν τα καλά τα λώματα τ’ς, ας σα προίκας ατ’ς κι εφώταζεν όλον το παλάτ’. Ερρούξαν κι ας σα χ̌είλα̤ τ’ς τα τραντάφυλλα και όλον το παλάτ’ εσκουντούλιζεν κι εμοσκοβόλανεν. 

Έναν βράδον είπεν τη βασιλέα ο γιον:
-Αβούτο ντό πράμαν έν’ το έρ’ται και σαβαχλαεύ’ τ’ οσπίτ’ κι επεκεί φεύ’; ’α κάθομαι και αναμένω, είπεν και ’α τερώ ντο έν’.

Επέρασαν τα μεσάνυχτα κι έρθεν τερεί, είνας κουτσ̌ή έμορφος, τον ήλον «γιά θα λάμπ’ς, γιά θα λάμπω» λέει ατον. Ατότες τη βασιλέα ο γιον εντώκεν κι εγκαλά̤στεν ατην κι εκείνε εγέλασεν. Άμον τ’ εγέλασεν ερρούξαν τα τραντάφυλλα και τα τσ̌ιτσ̌έκια ας σο στόμαν ατ’ς. Εκάτσεν ύστερα και είπεν ατον όλα̤ τα πάθα̤ και τα παθέματα τ’ς. Τη βασιλέα ο γιον εγούγιεψεν να εκλαίνιζεν ατην για τα τσ̌οβαΐρα̤ και μόνον.

Εσ’κώθεν τ’ άλλ’ την ημέραν κι επήεν είπεν την γυναίκαν ατ’ και την πεθεράν ατ’:
-Άλογον θέλετε, γιόξαμ’ σπαθίν;
-Το σπαθίν, είπαν ατον, ας έ͜εις α’ εσύ. Εμείς άλογον θέλομε να καλκεύομε. Επρόσταξεν ατότε κι εδέκαν απ’ έναν οκάν παλό̤ν κρασίν τ’ άλογα, έδεσαν την είναν σ’ είνονος τ’ αλογού τ’ ουράδ’ και την άλλεν σ’ άλλο, εβιντίαξαν ατα κι εγένταν κουτούρα̤ και κομμάτα̤, μάνα και θαγατέρα. Κι επεκεί επήρεν την σ̌αχζατέν ατ’ κι εποίκανε σεράντα ημέρας και σεράντα νύχτας γάμον.

Α, ενέσπαλαμε! Η κουτσ̌ή τον γοτσ̌αμάνον ’κ’ ενέσπαλεν ατον. Επαρακάλεσεν τον βασιλέαν κι έγκεν ατον με τα κορίτσ̌α τ’ σο παλάτ’ κι εδέκεν τα κορίτσ̌α από είναν ας σην δωδεκάραν ατ’. Την μικρέσσαν είχ̌εν ατην πάντα μετ’ εκείνεν και πάντα έταν εντάμαν.

Κι εκείν’ εκεί κι εμείς αδά, κι εμείς κι άλλο καλλίον...