Προβολή Τραγουδιού
Μοιρολόι Τραπεζούντας (Λαμπάδα μ’ βζησμένον) |
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Νίκος Χαλυβόπουλος
Αχ! Λαμπάδα μ’ βζησμένον! Ρίζα μ’, εγώ πώς να κλαίγω σε, πουλόπο μου; Θα κατηβάζω δάκρυ͜α αγνά, θα βρέχω και τον κόσμον Αχ! Του κάκου τα… Αχ! Του κάκου ντ’ επολέμεσα, του κάκου ’γώ ντ’ ενέστεσα κι εποίκα σε λαμπάδαν Εξέγκεν και -ν- επέρε σε ο Χάρον κι ας σα χ̌έρι͜α μ’ Αχ! Πουλί μ’, πουλί μ’, έκαψές με, πουλί μ’ Έκαψες την καρδία μο’! ’ποίκες την βερι͜ανέν -ι Αχ! Πουλί μ’ εσύ είσαι τ’ εμόν Ατώρα είσαι και τ’ εμόν Και θα πας σον Άδην Ε! Ρίζα μ’ Ρίζα μ’, πουλί μ’ εσύ, εμέναν πώς ορφάντσες; Νε ρίζα μ’, εμέν πώς ορφάντσες; Καλύτερα να επεθάν’να εγώ, παρά εσύ, ρίζα μ’ Ε! Εγώ πώς θα περάνω τη ζωή μ’ αέτσ’; Του κάκου! Πώς θα εβγαίν’ η ψ̌η μ’; Ρίζα μ’, λέγω σε Άτσ̌απα ακούς, ας σου λέω σε γιόξαμ’ ’δέν ’κι ακούς; Τιδέν ’κι ακούς, ε πουλί μ’; Κρίμαν σ’ εσέν, γιε μ’! Αέτσ’ πώς εποίν’νες με εσύ κι εφέκες με μαναχ̌έσσαν; Εγώ ατώρα πώς θα ζω αέτσ’; Έρημον να ’ίνεται! Ας επεθάν’νεν εκείνος, παρά εσύ ρίζα μ’! Με την καρδίαν λέγ’ ατο… Και ατώρα πα ν’ αποθάν’, ξάι ανάγκην ’κι ευτάγ’ ατο! «Αχ! Αχ! Θεία, αέτσ’ μη λες! Θεία, θεία αέτσ’ μη λες! Ατό θα δι͜αβαίν’ και θα περάν’ και θα πουσ̌μανεύ’ς Εκείνος πα άλλο έν’. Κι α’ ντό να ’φτάμε; Α εγέντον!» Γιοκ, ρίζα μ’, γιοκ! Στερεμονήν… Αχ! Από τώρα πώς ’κι θα τερώ; Νύχταν ημέραν σο μνήμα σ’ Και σο ταφί σ’ θα κλαίγω Ε, άστρε μ’, άστρε μ’! Για τέρεν! Θαρρείς λάμπ’ άμον τον ήλιο! Ρίζα μ’, φωτά͜εις και επέρασαν τα νι͜άτα σ’ ι-σ’ σο χώμαν Ε! Ν’ αηλί εμέν την ορφανήν! Ν’ αηλί εμέν!
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
α’ | (ατό) αυτό, το | ||
αγνά | αξιοθαύμαστα, περίεργα | ||
αέτσ’ | έτσι | ||
αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
αποθάν’ | πεθαίνει | ||
ας σου | από του, από τότε που/αφότου, από αυτό που | ||
άστρε | (κλητ) άστρο! | ||
άτσ̌απα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
ατώρα | τώρα | ||
βερι͜ανέν | ερειπωμένο, ρημαγμένο | virane/vīrāne | |
βζησμένον | σβησμένο/η | ||
γιοκ | όχι | yok | |
γιόξαμ’ | ή μήπως | yoksa+μη | |
’δέν | τίποτα | ||
δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
εβγαίν’ | βγαίνει | ||
εγέντον | έγινε | ||
εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
έν’ | είναι | ||
εξέγκεν | έβγαλε | ||
επεθάν’να | πέθαινα | ||
επεθάν’νεν | πέθαινε | ||
επέρε | πήρε | ||
εποίκα | έκανα, έφτιαξα | ποιέω-ῶ | |
εποίν’νες | έκανες, έφτιαχνες | ποιέω-ῶ | |
επολέμεσα | πολέμησα, μτφ. προσπάθησα | ||
ευτάγ’ | κάνω/ει, φτιάχνω/ει | εὐθειάζω | |
εφέκες | άφησες | ||
’ίνεται | γίνεται | ||
κατηβάζω | κατεβάζω | ||
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κι α’ | μα, ειδεμή, αλλιώς, μήπως | αμή < μσν. < ἄμμε < ἀμμή < ἄν μη «αλλ’ όμως» | |
μαναχ̌έσσαν | μονάχη | ||
ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
ξάι | καθόλου | ||
ορφάντσες | άφησες ορφανό | ||
πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
παρά | λεφτά, το χρήμα | para/pāre | |
περάν’ | περνάει | ||
περάνω | περνάω | ||
’ποίκες | (εποίκες) έκανες, έφτιαξες | ποιέω-ῶ | |
πουλόπο | πουλάκι | ||
πουσ̌μανεύ’ς | μετανιώνεις | pişman olmak<paşmān | |
στερεμονήν | σταμάτημα, παύση, ησυχία | ||
ταφί | τάφο | ||
τέρεν | (προστ.) κοίταξε | ||
τερώ | κοιτώ | ||
τιδέν | τίποτα | ||
’φτάμε | κάνουμε, φτιάχνουμε | εὐθειάζω | |
φωτά͜εις | φωτίζεις, λάμπεις | ||
ψ̌η | ψυχή |