Προβολή Τραγουδιού
Αρχινώ και λέγω σας |
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Σοφία Νικολαΐδη, Στάθης Νικολαΐδης
Αρχινώ και λέγω σας έναν μικρόν ιστορίαν Σην Παλάφσ̌αν¹ όντες εζήν’ναμ’ παλαλά πολλά εποίναμ’ Αβούτειν’ ξαν αδακέσ’ τρέχ’νε ση Μιχά’ -ν- εκέσ’ Ένας νύφε έναν ημέραν τη γαϊδάρ’ τη θαγατέραν Ταβίζ’ με την πεθεράν ατ’ς, σ’κούται φουρλαεύ’ απάν’ ατ’ς Εξέγκεν το τακούν’ ατ’ς, λέει την πεθεράν ατ’ς «Τσούνα! Το κιφάλι σ’ άμον τας̌! Εθαρρείς ’κι θα ψοφάς;» Επιάσταν ’ς σα μαλλία, εμαζεύτεν η γειτονία Έρθεν κι ένας γειτονάς λέει ατεν «εσύ ντ’ ευτάς; Νέτσ̌η συ ’κ’ εντρέπεσαι; Γιάτι κρού’ς την πεθερά σ’;» Λέει ατον «Εσύ ντό θέλτς; Το σ̌κυλίν θα γουρταρεύ’ς;» Λέει η πεθερά ση νύφεν «Μεσημέρτς έντον ’κ’ ενίφτεν» Εγώ ευτάω τα δουλείας θα τερώ και τα παιδία σ’ Ση κυρού σ’ ’κ’ είχ̌ες νερόν αδά, θέλτς και παραγιόν ’Κ’ είχα πεθερά καλέσσα Αχ! εγώ η τυχερέσσα Τα βουτούρτα, τα τυρία έχ̌’ α̤τα με τα κλειδία Και η νύφε η καημέντσα πάντα ζαρογουλιαμέντσα Πάντα ευτάει υπομονή τρώει κρομμύδι͜α και ψωμίν Πεθερά τ’ς χατεύ’ ατεν «Εξ’ ας σ’ οσπίτ’» λέει ατεν Και η νύφε σ’κούται πάει και παράπονον ’κ’ ευτάει Άμον ντ’ έφτασεν σ’ οσπίτ’ν ατ’ς είδεν και την αδελφήν ατ’ς Αδελφή ατ’ς εγροίκ’σεν α’, μάναν ατ’ς πα είπεν α’ Η μάναν ατ’ς εβγαίν’ οξ̌ωκά κι ερωτά ’τεν πρώτα-πρώτα «Νέτσ̌η ντ’ έπαθες και κλαις και τη μάνα σ’ ’δέν ’κι λες;» «Νέτσ̌η μάνα μ’ ερωτάς με -ν Ποίσον φαΐ να χορτά͜εις με» -«Γουρπάν’ εγώ ση γούλα σ’ Μέρ’ εφέκες την Τασούλα σ’;» -«Η Τασούλα έν’ σ’ οσπίτ’ν ατ’ς δικαιούται ατεν ο κύρ’ς ατ’ς Και η πεθερά μ’ κακέσσα πάντα αφήν’ με νηστικέσσα Τσακών’ κι ευτάει το φούστορον και τρώει α’ μαναχέσσα
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
α’ | (ατό) αυτό, το | ||
αβούτειν’ | αυτοί | ||
αδά | εδώ | ||
αδακέσ’ | εδώ γύρω, κάπου εδώ | ||
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
απάν’ | πάνω | ||
ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
ατεν | αυτήν | ||
ατ’ς | αυτής, της | ||
αφήν’ | αφήνει | ||
βουτούρτα | βούτυρα | ||
γαϊδάρ’ | (γεν.) γαϊδάρου | ||
γούλα | λαιμός | gula | |
γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
γουρταρεύ’ς | γλυτώνεις κτ/κπ από, διασώζεις | kurtarmak | |
’δέν | τίποτα | ||
δουλείας | (ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς | ||
εβγαίν’ | βγαίνει | ||
εγροίκ’σεν | κατάλαβε | ||
εζήν’ναμ’ | ζούσαμε | ||
εθαρρείς | θαρρείς, νομίζεις, υποθέτεις | ||
εκέσ’ | εκεί | ||
εμαζεύτεν | μαζεύτηκε | ||
έν’ | είναι | ||
ενίφτεν | νίφτηκε, πλύθηκε | ||
έντον | έγινε | ||
εντρέπεσαι | ντρέπεσαι | ||
εξέγκεν | έβγαλε | ||
επιάσταν | πιάστηκαν | ||
εποίναμ’ | κάναμε, φτιάχναμε | ποιέω-ῶ | |
έρθεν | ήρθε | ||
ερωτά | ρωτάει | ||
ερωτάς | ρωτάς | ||
ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
ευτάω | κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
εφέκες | άφησες | ||
έχ̌’ | έχει | ||
ζαρογουλιαμέντσα | στραβολαιμιασμένη | ||
θαγατέραν | θυγατέρα, κόρη | ||
θέλτς | θέλεις | ||
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
καημέντσα | καημένη | ||
κακέσσα | κακιά | ||
καλέσσα | καλή | ||
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κιφάλι | κεφάλι | ||
κρού’ς | χτυπάς | κρούω | |
κυρού | πατέρα | ||
κύρ’ς | κύρης, πατέρας | ||
μαναχέσσα | μονάχη | ||
μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
μεσημέρτς | μεσημέρι | ||
νέτσ̌η | Ε! κόρη, ε! εσύ | ||
νηστικέσσα | νηστική | ||
νύφε | νύφη | ||
νύφεν | νύφη | ||
ξαν | πάλι, ξανά | ||
όντες | όταν | ||
οξ̌ωκά | έξω | ||
οσπίτ’ | σπίτι | hospitium<hospes | |
οσπίτ’ν | σπίτι | hospitium<hospes | |
πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
παιδία | παιδιά | ||
παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
’ς | (ας) από | ||
σ’κούται | σηκώνεται | ||
ταβίζ’ | μαλώνω/ει, φιλονικώ/εί, επιπλήττω/ει | dava/daʿvā | |
τακούν’ | τακούνι | taccon(e) | |
τας̌ | πέτρα, λίθος | taş | |
’τεν | αυτήν | ||
τερώ | κοιτώ | ||
τρέχ’νε | τρέχουν | ||
τσακών’ | σπάω/ει | ||
τσούνα | σκύλα | κύων→κύαινα | |
τυχερέσσα | τυχερή | ||
φουρλαεύ’ | ορμάει, χιμάει, εκτινάσσεται, εκτοξεύεται | fırlamak | |
φούστορον | ομελέτα | ||
χατεύ’ | διώχνω/ει | atmak | |
χορτά͜εις | χορταίνεις |
¹ (Γνωστό και ως Μπαλάφτσα ή Μπάλεβετς) Παλιά ονομασία του χωριού Κολχικό Θεσσαλονίκης