Προβολή Τραγουδιού
Ο Πόρφυρας |

Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Μιχάλης Καλιοντζίδης
Καλλιτέχνες: Αλέξανδρος Παρχαρίδης, Κώστας Αλεξανδρίδης, Μιχάλης Καλιοντζίδης
Νασάν την μάνα που γεννά τα τράντα χρόνι͜α μίαν κι ευτάει υιόν Τραντέλλενα και νύφεν γαλαφόρα Κανείς υιόν ’κ’ εγέννεσεν, κανείς υιόν ’κ’ εποίκεν Καλόγρια γιον εγέννεσεν απάνου σον Πορφύρην -Ατόναν πώς θα λέγομε, ατόν πώς θα καλούμε; -Ατόν Πορφύρην πέτε͜ ατον, ατόν Πορφύρ’ καλέστεν Μονοήμερος έτονε κι έφαεν παξιμάτιν διήμερος εγέντονε έφαεν έναν φουντάριν πεντά͜ημερος εγέντονε έφαεν τη φουρνέαν τραντά͜ημερος εγέντονε εξέβεν κι εκαυχέθεν «Εγώ κόρην εγάπεσα και έν’ του βασιλέα» Μαθάνει͜ ατο ο βασιλιάς ο πολυχρονεμένον -Απόθεν έν’ ο Πόρφυρας εμέν που ’κι φοάται; Έχω απάν’ ατ’ πόλεμον, έχ̌’ απάν’ ατ’ στρατείαν Ερμάτωσεν τους στρατηγούς και όλιον το φουσάτον αχπάσ̌κεται ο στρατηγόν και πάει σο σεφέρι Ση μέσεν έν’ ο σερασκέρτς σ’ άκρας έν’ τ’ ασκέρι Σίτ’ επέγ’νεν, σίτ’ έκλαιεν, σίτ’ χαμηλά ετραγώδ’νεν «Θεέ μ’, να πάμε να ευρήκομε τον Πόρφυραν σον ύπνον να ’ν’ το σπαθίν ατ’ σο θεκάρ’ τ’ άλογον ατ’ σον κάμπον να δένω και ξεδέν’ ατον να διπλοσιδερι͜άζω και δένω και τ’ ομμάτι͜α του μ’ εννεά λογ̆ιών μετάξι κι αρ’ επεκεί να αγνεφίζ’ ας σον γλυκύν τον ύπνον» Αρ’ ’παίξεν ατον ο δι͜άβολον και ευρίεται σον ύπνον Δέν’ν’ ατον και ξεδέν’ν’ ατον και διπλοσιδερι͜άζ’νε και δέν’νε και τ’ ομμάτι͜α του μ’ εννεά λογ̆ιών μετάξιν Εγνέφιξεν ο Πόρφυρας ας σο γλυκύν τον ύπνον -Παρακαλώ σε, σερασκέρ’, Θεού παρακαλίας Όλια τα κάστρα φέρε με -ν δεμένον και φλιμμένον και ση Κωνσταντινούπολην λυτόν και χαρεμένον Εκεί κόρασ̌ον αγαπώ ελέπ’ και περ’γελά με Σ’ όλια τα κάστρα φέρν’ ατον, τα δάκρυ͜α τ’ ’κ’ εκατήβαν και ση Κωνσταντινούπολην τα δάκρυ͜α τ’ εκατήβαν Τα δάκρυ͜α ντ’ εκατήβαιναν εσέπ’σαν το μετάξι Βασιλοπούλα ’λάλεσεν από ψηλόν παλάτι: -Ουκ’ είπα σε, νε Πόρφυρα, βαρέα μη καυχάσαι; Ο βασιλέας γεράκια έχ̌ει, στείλει και κυνηγά σε Κι εσύ έπαιξες τον βασιλέαν κι ατόν τον σερασκέρη Για σείξον τα ποδάρι͜α σου να σείουν τα λωρία για σείξον τα ωμία σου ας σείουν τα ραχ̌ία για λάιξον τα χ̌έρι͜α σου ας κόφκουν τ’ αλυσίδι͜α» Έσειξεν τα ποδάρι͜α του, εσείγαν τα λωρία Έσειξεν τα ωμία του, εσείγαν τα ραχ̌ία Ελάιξεν τα χ̌έρι͜α του, εκόφταν τ’ αλυσίδι͜α Κι ας σ’ αλυσιδοκόμματα έναν σο χ̌έρ’ επέρεν Χ̌ίλιους έμπρα̤ τ’ εσκότωσεν και μύριους από πίσω Εννιά κοφίνια ’φόρτωσεν ωτία και μυτία κι άλλα εννιά εφόρτωσεν και χ̌έρι͜α και κιφάλι͜α και στείλει͜ ατα τον βασιλιά μεγάλον αρμαγάδιν -Υείας και χ̌αιρετίσματα, πέτε τον βασιλέαν Ερμάτωσεν και έστειλεν σ’ εμέν απάν’ φουσάτο Δίχως σπαθίν, δίχως κοντάρ’ εγώ ατουνούς εντώκα Ατώρα εζώστα το σπαθίν σον πόλεμον εξέβα Αν έ͜εις ασκέρ’ αρμάτωσον σον πόλεμον και στείλον Έσυρεν το σπαθίτσιν ατ’ σον πόλεμον εξέβεν Επέρεν και το κόρασ̌ον…
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
αγνεφίζ’ | ξυπνάει | ||
άκρας | άκρης, άκρες (πληθ. τα) | ||
αλυσιδοκόμματα | κομμάτια αλυσίδας | ||
απάν’ | πάνω | ||
απάνου | πάνω | ||
απόθεν | από που, από όπου | ||
αρμαγάδιν | δώρο, φιλοδώρημα, τιμητικό έπαθλο | armağan | |
αρμάτωσον | (προστ.) εξόπλισε, όπλισε | ||
ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
ασκέρ’ | σώμα στρατού, συνεκδ. η στρατιωτική θητεία | asker/ʿasker | |
ασκέρι | σώμα στρατού, συνεκδ. η στρατιωτική θητεία | asker/ʿasker | |
ατα | αυτά | ||
ατόναν | αυτόν | ||
ατουνούς | αυτούς | ||
ατώρα | τώρα | ||
αχπάσ̌κεται | αναχωρεί, φεύγει, κινεί για | ||
βαρέα | βαριά, συχνά, πολύ | ||
γαλαφόρα | κυρ. αυτή που φέρει γάλα, η εύρωστη, υγιής γυναίκα (πρόσφορη για να βυζάξει/αναθρέψει παιδιά), (και Γαλαφόρα) όνομα που δινόταν σε αγελάδες | ||
γλυκύν | γλυκιά/ό | ||
δέν’νε | δένουν | ||
διπλοσιδερι͜άζ’νε | δένουν με αλυσίδες δις, αλυσοδένουν δις | ||
διπλοσιδερι͜άζω | δένω με αλυσίδες δις, αλυσοδένω δις | ||
έ͜εις | έχεις | ||
εγάπεσα | αγάπησα | ||
εγέννεσεν | γέννησε | ||
εγέντονε | έγινε | ||
εγνέφιξεν | ξύπνησε | ||
εζώστα | ζώστηκα | ||
εκατήβαιναν | κατέβαιναν | ||
εκατήβαν | κατέβηκαν | ||
εκαυχέθεν | καυχήθηκε | ||
έκλαιεν | έκλαιγε | ||
εκόφταν | κόπηκαν | ||
ελάιξεν | κούνησε, έσεισε | ||
ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
έμπρα̤ | μπροστά | ||
έν’ | είναι | ||
εντώκα | χτύπησα | ||
εξέβα | βγήκα, ανέβηκα, μτφ. προέκυψα | ||
εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
επέρεν | πήρε | ||
εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
ερμάτωσεν | αρμάτωσε, εξόπλισε | ||
εσείγαν | έσειξαν | ||
έσειξεν | έσεισε, ταρακούνησε | ||
εσέπ’σαν | σάπισαν, έλιωσαν | ||
έσυρεν | έσυρε, τράβηξε, έριξε | ||
έτονε | ήταν | ||
ετραγώδ’νεν | τραγουδούσε | ||
ευρήκομε | βρίσκουμε | ||
ευρίεται | βρίσκεται | ||
ευτάει | κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
έφαεν | έφαγε | ||
έχ̌’ | έχει | ||
θεκάρ’ | θήκη ξίφους ή μαχαιριού | θηκάριον | |
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
καυχάσαι | καυχιέσαι | ||
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
κιφάλι͜α | κεφάλια | ||
κόρασ̌ον | κορίτσι | ||
κοφίνια | μεγάλα καλάθια | κόφινος | |
κόφκουν | κοπούν | ||
λάιξον | (προστ.) κούνησε | ||
’λάλεσεν | (ελάλεσεν) έβγαλε λαλιά, κάλεσε, αποκάλεσε, προσκάλεσε, οδήγησε | ||
λυτόν | λυμένος, χαλαρός | ||
λωρία | λουριά | ||
μαθάνει | μαθαίνει | ||
μέσεν | μέση | ||
μίαν | μια φορά | ||
μυτία | μύτες | ||
νασάν | χαρά σε | ||
νύφεν | νύφη | ||
όλια | όλα | ||
όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
ομμάτι͜α | μάτια | ||
ουκ’ | δεν | οὐκί | |
’παίξεν | έπαιξε, μτφ. ξεγέλασε | ||
παρακαλίας | παρακάλια | ||
περ’γελά | περιγελά, κοροϊδεύει | ||
πέτε | (προστ.) πείτε | ||
ποδάρι͜α | πόδια | ||
ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
σείξον | (προστ.) σείσε | ||
σείουν | σείονται | ||
σερασκέρ’ | στρατάρχη | serasker/sar-ˁaskar | |
σερασκέρη | στρατάρχη | serasker/sar-ˁaskar | |
σερασκέρτς | στρατάρχης | serasker/sar-ˁaskar | |
σεφέρι | εκστρατεία, πολεμική επιχείρηση σε ξένη χώρα | sefer | |
σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
σπαθίτσιν | σπαθάκι | ||
στείλον | (προστ.) στείλε | ||
τράντα | τριάντα | ||
φλιμμένον | θλιμμένο | ||
φοάται | φοβάται | ||
φουντάριν | ψωμί ολόκληρο φουσκωτό από αλεύρι άριστης ποιότητας | ||
φουρνέαν | φουρνιά | ||
φουσάτο | ασκέρι, μονάδα στρατού | fossatum=«στρατόπεδο, τάφρος» | |
φουσάτον | ασκέρι, μονάδα στρατού | fossatum=«στρατόπεδο, τάφρος» | |
χ̌έρ’ | χέρι | ||
χαρεμένον | χαρούμενο | ||
ωμία | ώμοι | ||
ωτία | αυτιά |