Προβολή Τραγουδιού
Σουμέλα λέν’ την Παναγιάν/Ατσ̌άπα γιατί, λελεύω σε/Ο πιτίκον |
Ποντιακό ξεφάντωμα με τον Γιάννη ΦλωρινιώτηΣτιχουργοί: Κωστίκας Τσακαλίδης, Παραδοσιακό
Συνθέτες: Κωστίκας Τσακαλίδης, Παραδοσιακό
Καλλιτέχνες: Γιάννης Φλωρινιώτης, Τάκης Ιωαννίδης
Σουμέλα λέν’ τη Παναγιάν, Σουμέλα λέν’ κι εσένα Θα προσ̌κυνώ τη Παναγιάν κι έρχουμαι μετ’ εσένα ♫ Ση Σουμελάν τη Παναγιάν θ’ άφτω έναν κερόπον Να δί’ φώτισην σο γιαβρί μ’ και έρ’ται σ’ εγκαλόπο μ’ Ση Σουμελάν τη Παναγιάν θα παίρω κοινωνίαν Να έρχουμαι, αρνί μ’, ελέπω σε με καθαρόν καρδίαν Χαντζούκα¹ μ’, τα ελατόκλαδα σ’ κρύφ’νε την Παναΐαν Κρύφ’νε την κόρην π’ αγαπώ και καίγ’νε τη καρδία μ’ ♫ Όντες ελέπω σε, πουλί μ’, [Ν’ αηλί εμέν! Λελεύω σε!] τον κόσμον όλεν έχω [Άτσ̌απα γιατί; Λελεύω σε!] Χωρίς εσέν ’κι ’ίνουμαι, [Ν’ αηλί εμέν! Λελεύω σε!] χωρίς εσέν ’κι στέκω [Άτσ̌απα γιατί; Λελεύω σε!] ♫ Έχω έναν τρανόν σεβντάν απέσ’ σην καρδι͜ά μ’ Ατό έν’ το φως ι-μ’ κι όλεν η χαρά μ’ Ατό δί’ με ελπίδας, δί’ με και φτερά όλι͜α ανασπάλλω όταν έν’ σουμά μ’ Έλα, έλα, πουλόπο μ’, τ’ εμόν το σ̌εχρετόπον Το παλαλόν τ’ αρνόπο μ’, ποδεδίζ’ ατο! Έλα, έλα πιτίκον ασ’ όλα̤ το μικρίκον Τ’ εμόν το λαλαχ̌άρ’κον, να λελεύ’ ατο! Έν’ ο θησαυρός ι-μ’ σον κόσμον απάν’ Ο κύρ’ -τ- σ’ ατ’ να χάται, να ’φτάει παλαλά Όλα̤ τα χατίρια τ’ ευτάγω -ν- εγώ Τ’ εμόν τον πιτίκον να λελεύ’ ατον Έλα, έλα, πουλόπο μ’, τ’ εμόν το σ̌εχρετόπον Το παλαλόν τ’ αρνόπο μ’, ποδεδίζ’ ατο! Έλα, έλα πιτίκον ασ’ όλα̤ το μικρίκον Τ’ εμόν το λαλαχ̌άρ’κον, να λελεύ’ ατο! Όλια τ’ αγαπίουν σ’ ομμάτι͜α τ’ εμά Ζαρωτά και ίσα κι όλι͜α τα ζαντά/στραβά Άκ’σον τη λαλία μ’ και πως τραγωδώ θα ευρίγουμ’ πάντα εμπροστά σ’, εγώ Για τ’ εσέν, πουλόπο μ’, εγώ τραγωδώ, ν’ ακούς τη λαλία μ’ όντες ’κι θα ζω
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγαπίουν | αγαπιούνται | ||
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άκ’σον | (προστ.) άκουσε | ||
| ανασπάλλω | ξεχνώ | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αρνόπο | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| ασ’ | από | ||
| άτσ̌απα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
| άφτω | ανάβω | ||
| γιαβρί | μωρό, μικρό, παιδί | yavru | |
| δί’ | δίνει | ||
| εγκαλόπο | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| εμά | δικά μου | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έν’ | είναι | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| ευρίγουμ’ | βρισκόμουν | ||
| ευτάγω | κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| ζαντά | ανοησίες, τρέλες | ||
| ζαρωτά | στραβά | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| καίγ’νε | καίνε | ||
| κερόπον | κεράκι | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κύρ’ | πατέρα | ||
| λαλαχ̌άρ’κον | χαϊδεμένο, παραχαΐδεμένο | ||
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| λελεύ’ | χαίρομαι/εται | ||
| λελεύω | χαίρομαι | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μικρίκον | μικρούλης/α/ικο | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| όλεν | όλη/ο, ολόκληρη/ο | ||
| όλια | όλα | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όντες | όταν | ||
| παίρω | παίρνω | ||
| παλαλά | τρελά, τρέλες | ||
| παλαλόν | τρελό | ||
| πιτίκον | μικρούλι | πιθ. εκ του τουρκ. bit=ψείρα | |
| ποδεδίζ’ | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι/εσαι, απολαμβάνω/ει, προσκυνώ/άει | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| σεβντάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σ̌εχρετόπον | ονομαστό, περίφημο | şöhret/şuhret | |
| σουμά | κοντά | ||
| τραγωδώ | τραγουδάω | ||
| ’φτάει | (ευτάει) κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω | |
| χάται | χάνεται |
¹ Χαντζούκα: τοπωνύμιο της Ματσούκας κοντά στην Παναγία Σουμελά στο σημείο που ο Κασκαμάτς (βουνό) πάνω από τα Λειβαδία και το Μετζίτ επεκτείνεται ακόμη βορειότερα για να σχηματίσει ανατολικά τη χαράδρα που κατέρχεται στης «Χαντζούκας το πεγάδ’» και οδηγεί από εκεί και πέρα μέσα από πυκνότατο δάσος από έλατα στην Παναγία Σουμελά και δυτικά στις χαράδρες απ’ όπου διέρχεται ο δρόμος προς το δάσος της Λαραχανής. ² Παρατσούκλι με το οποίο αποκαλούσε το μικρότερο τέκνο του ο Τσακαλίδης
