Προβολή Τραγουδιού
Συλλογή Πατσ̌ι͜άκου | Ονειρεύκεται το θάνατον |
Καλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης
-Μάνα, απόψ’ σίτ’ εκοιμούμ’ έναν όρωμαν είδα· ουρανόν έτον κατενόν ὰμα τον ήλεν ’κ’ είδα Μάνα, είδα σον ουρανόν ολόχρυσον αητέν Μάνα, ’γώ εφοβέθ’ ατο, θαρρείς άσ̌κεμον έν’ Μάνα, είδα έναν σαντούχ’ εκείτονε σο γιάνι μ’ Μάνα, είδα έναν πoχτσ̌ι͜άν επλούτονε απάν’ ι-μ’ Μάνα, είδα έναν ποτάμ’ θολόν και ματωμένον, εκ’ έναν παπόρ’ έπλεεν τα μαύρα αρματωμένον Μάνα, είδα ευρέθα ’γώ ση θάλασσας το βάθος, επορείς κι εξηγί͜εις ατο χωρίς κανέναν λάθος; -Ρίζα μ’, ας εξηγίζ’ ατο, ογώ όπως εγνώρτσα· τον ολόχρυσον τον αητέν τον νουσ̌ι͜αλού σ’ εχώρτσα Το σαντούχ’ θα έν’ η προίκα σ’ ευθύς άμα λαρούσαι Την ποχτσ̌ι͜άν σο στεφάνωμαν, εσύ θα καμαρούσαι Το θολωμένον το ποτάμ’, κρασία και ρακία, να τρών’ και πίν’νε ση χαρά σ’ τα νέικα τα παιδία Το παπόρ’ έν’ τ’ οσπίτ’ν εμουν, ατότε θ’ αρματούται Πολλά ’κι πάει, θα γίνεται, ατό θα φανερούται -Μάνα, αητέντς έν’ άγγελον την ψ̌η μ’ που θά ’ρ’ται παίρ’ και το σαντούχ’ η κασέλα μ’, το λείμψανον θα φέρ’ Μάνα, το μαύρον η ποχτσ̌ι͜ά ντ’ εκείτονε σο γιάνι μ’, εκείνο θα έν’ το χώμαν ντο θα σύρ’νε απάν’ ι-μ’ Το θολωμένον το ποτάμ’, μάνα, θα είν’ τα δά̤κρυ͜α σ’ και το παπόρ’ θα κουβαλεί ενόσω ζεις τα τι͜άρτι͜α σ’ Ογώ άμον ντ’ εξήγ̆ισ’ ατο θα έρ’ται και θα βγαίν’ γίνεται, ανασπάλτς ατο, αλήγορα δι͜αβαίν’ Η μάρσα έτον άρρωστος κι εκείτον σα κρεβάτι͜α Μερών’ ο Θεός και βραδύν’, ’κι φέρ’ απάν’ ομμάτι͜α Πάντά ’κλαιεν και έλεεν, ατέ, παρακαλίας -Έλα, Χάρε, μ’ ευτάς εσύ αΐκ’ αγνά δουλείας Μη θανατώντς ανύπαντρους, νέικα άμον εμέν Δέβα έπαρ’ γεροντάδας συντρόφ’ς άμον εσέν Τον κόσμον ατώρα ’γνώρτσα να χ̌αίρουμαι κι ογώ κι εσύ έρθες να παίρτς την ψ̌η μ’ και ’κι αφήντς με να ζω Εκείνε είδεν όρωμαν φανερωμένον έτον Επεκεί και πλάν η ζωή για τ’ ατέν άλλο ’κ’ έτον ’Κ’ επόρεσεν για να γλυτών’ ατέ ας σο κακόν ατ’ς Επέθανεν τα ύστερα, επήεν στο καλόν ατ’ς
Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
---|---|---|---|
αγνά | αξιοθαύμαστα, περίεργα | ||
αητέντς | αητός | ||
αλήγορα | γρήγορα | ||
ὰμα | αλλά | ama/ammā | |
άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
ανασπάλτς | ξεχνάς | ||
απάν’ | πάνω | ||
αρματούται | εξοπλίζεται, οπλίζεται | ||
αρματωμένον | εξοπλισμένο, οπλισμένο | ||
άσ̌κεμον | άσχημο, κακότροπο | ||
ατέ | αυτή | ||
ατέν | αυτήν | ||
ατότε | τότε | ||
ατ’ς | αυτής, της | ||
ατώρα | τώρα | ||
αφήντς | αφήνεις | ||
βραδύν’ | βραδιάζει | ||
γιάνι | πλάι, πλευρό | yan | |
δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
δι͜αβαίν’ | (για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ | διαβαίνω | |
δουλείας | (ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς | ||
εγνώρτσα | γνώρισα | ||
είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
εκείνε | εκείνη | ||
εκείτον | κείτονταν, ξάπλωνε | ||
εκείτονε | κείτονταν, ξάπλωνε | ||
εκοιμούμ’ | κοιμόμουν | ||
έλεεν | έλεγε | ||
εμουν | μας | ||
έν’ | είναι | ||
εξηγίζ’ | εξηγώ/είς | ||
έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
επέθανεν | πέθανε | ||
επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
επήεν | πήγε | ||
επορείς | μπορείς | ||
επόρεσεν | μπόρεσε | ||
έρθες | ήρθες | ||
έρ’ται | έρχεται | ||
έτον | ήταν | ||
ευρέθα | βρέθηκα | ||
ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
εχώρτσα | ξεχώρισα, ξεδιάλεξα | ||
ήλεν | ήλιος/ήλιο | ||
θανατώντς | θανατώνεις | ||
’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
καμαρούσαι | (για νύφη) καλύπτεσαι με πέπλο | ||
κασέλα | φέρετρο | ||
κατενόν | καθαρό, ξεπλυμένο, ξεθολωμένο | κατανίζω | |
’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
λαρούσαι | γιατρεύεσαι, θεραπεύεσαι | ||
μάρσα | μαύρη, κακόμοιρη, καημένη | ||
μερών’ | μερώνει, ξημερώνει | ||
νέικα | νεαρά, νεανικά | ||
νουσ̌ι͜αλού | αρραβωνιαστικός/ιά | nişanlı<nişān | |
ομμάτι͜α | μάτια | ||
όρωμαν | όνειρο | ||
οσπίτ’ν | σπίτι | hospitium<hospes | |
πoχτσ̌ι͜άν | δεμάτι από μεγάλο ύφασμα που διπλώνεται στις τέσσερις γωνίες | bohça | |
παιδία | παιδιά | ||
παίρ’ | παίρνω/ει | ||
παίρτς | παίρνεις | ||
παπόρ’ | βαπόρι, καράβι | vapore | |
παρακαλίας | παρακάλια | ||
πίν’νε | πίνουν | ||
πλάν | πλάι, πλαϊνό/ παρακείμενο μέρος, παραπέρα | ||
πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
ποτάμ’ | ποτάμι | ||
ποχτσ̌ι͜ά | δεμάτι από μεγάλο ύφασμα που διπλώνεται στις τέσσερις γωνίες | bohça | |
ρακία | (πληθ.) αλκοολούχο ποτό που παράγεται από τη ζύμωση φρούτων ή στεμφύλων φρούτων | rakı/ˁaraḳī | |
’ρ’ται | (έρ’ται) έρχεται | ||
σαντούχ’ | σεντούκι, μπαούλο | sandık/ṣandūḳ ,ʂundūq | |
σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
συντρόφ’ς | συντρόφους | ||
σύρ’νε | σέρνουν, τραβούν, ρίχνουν | ||
τι͜άρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
φανερούται | φανερώνεται | ||
φέρ’ | φέρνω/ει | ||
χ̌αίρουμαι | χαίρομαι | ||
ψ̌η | ψυχή |
Λίγα χρόνια ύστερα από τη δημοσίευση της Συλλογής του Φ. Χειμωνίδη, δημοσιεύει περισσότερα και εκτενέστερα ποιήματα ο Πατσ̌ι͜άκον ο Γιωρίκας. Η συλλογή του Πατσ̌ι͜άκου είναι η σπουδαιότερη απ’ όλες, το δε περιεχόμενο αυτής ποικίλο: ερωτικά, σατιρικά, της ξενιτιάς κλπ. Παρακάτω παραθέτω μερικά· δύο ποιήματα του δημοσιεύονται στο κεφάλαιο «Η ξενιτιά». (Στάθης Αθανασιάδης)