Ποντιακός Στίχος

Προβολή Τραγουδιού

Κατεβάστε τους στίχους σε PDF

Ο θάνατος τ’ Ακρίτα

Ιστορία και Λαογραφία της ΣαντάςΙστορία και Λαογραφία της Σαντάς

Καλλιτέχνες: Στάθης Αθανασιάδης


Ακρίτας κάστρον έχτιζεν
τριγύρω σα ραχ̌ία
απάν’ του κόσμου τα φυτά
εκεί φέρ’ και φυτεύει
απάν’ του κόσμου τα πουλιά
εκεί πάγ’νε φωλεύ’νε

Πάντα κελάηδ’ναν κι έλεγαν
«Πάντα θα ζει Ακρίτας»
κι ατώρα κελαηδούν και λέγ’ν
«Θε ν’ αποθάν’ Ακρίτας»
-Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου,
ντό λέγ’νε τα πουλόπα;
Ακούτει ατο κι Ακρίτας μου,
χαμογελά και λέει:
Αφήστεν τα πουλόπα μου
ας κελαηδούν και χ̌αίρουν
Ατά μικρά πουλόπα είν’
’κι ξέρ’ν να κελαηδούνε
-Πού πας, πού πας, νε Χάρε μου
και πας συχαρεμένα;
-Έρθα να παίρω την ψυχή σ’
 και πάγω χαρεμένα
-Εμέν Ακρίτα, λέγ’νε με,
ανίκητον Ακρίταν
-Για σους, για σους, Ακρίτα μου,
βαρέα μη καυχάσαι,
εμέν σ’ εσέν που έστειλεν
ας εσέν παλληκάρ’ έν’
-Χάρε μ’, για έλ’ ας παλεύομε
σο χάλκενον τ’ αλώνι
Αν έν’ και το νικάς μ’ εσύ,
έπαρ’ την ψ̌η μ’ και δέβα
κι αν έν’ και το νικίεσαι,
θα παίρω και τον μαύρο σ’
Εξέβαν και επάλεψαν
κι ενίκεσεν ο Χάρον
-Ν’ αηλί εμέν και βάι εμέν,
ενίκεσε με ο Χάρον!
Φέρ’τε με τη φιλίντρα μου,
φέρ’τε με τα σουλάχα̤ μ’,
φέρ’τε με το τοπούζι μου
ντο έν’ εξήντ’ οκάδες
και τ’ άλλο το τοπούζι μου
ντο έν’ εξήντα πέντε
Φέρ’ν ατον τη φιλίντραν ατ’,
φέρ’ν ατον τα σουλάχα̤ τ’,
φέρ’ν ατον το τοπούζιν ατ’
ντο έν’ εξήντ’ οκάδες
και τ’ άλλο τοπούζιν ατ’
ντο έν’ εξήντα πέντε
Αχπάσ̌κεται Ακρίτας μου
να πάει κυνηγεύει
Σο μεσοστράτ’ ’κ’ επρόφτασεν,
σο μεσοστράτ’ ’κ’ επήεν,
επόνεσεν η κεφαλή ατ’,
ταράζει η καρδία τ’
και συντρομάζ’ν τα γόνατα τ’
και ’κ’ επορεί να πάει
Ακρίτας οπίσ’ κλώσ̌κεται
και πυκναναστενάζει
Ν’ αηλί εμέν τον άκλερον,
ογώ πώς θ’ αποθάνω;
Ας χ̌αίρουντανε τα ραχ̌ι͜ά,
ας χ̌αίρουν τα θερία,
ας έστεκα ψηλά ραχ̌ι͜ά,
ψηλά παρχαρομύτι͜α
να ’ποίν’να τ’ όρι͜α κι έκλαιαν,
τ’ ορμάνια ’μοιρολόγ’ναν
Δέβα, καλίτζα μ’, στρώσον με
θανατικόν κρεβάτι
Θέκον και σο κιφάλι μου
τη παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌έκια
κι έβγα και τέρ’, νε κάλη μου,
ντό λέγ’νε οι γειτόνοι
Δι͜αβαίν’ η κάλη ατ’ στρώνει͜ ατον
τουσ̌έκια και γεργάνι͜α
και θέκ’ και σο κιφάλιν ατ’
τη παρχαρί’ τσ̌ιτσ̌έκια
και βάλλ’ άνθι͜α παπλώματα
και μουσκομαξιλάρι͜α
-Κάλη, αδά ντο έστρωσες
αχάντι͜α και τριβόλια;
-Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου,
ντό λέγ’ν οι γειτονάδες;
Γιάννες λέει παίρω τ’ άλογον
κι ο Γιώρης το τοπούζ’ν ατ’
κι ο γέρον ο σαπόγερον
λέει παίρω την κάλ’ν ατ’
-Γιάννεν ’κι πράττει τ’ άλογο μ’
και Γιώρην το τοπούζι μ’
Το γέρον το σαπόγερον
’κι πράττ’ τ’ εμόν η κάλη
Και το τοπούζ’ν ατ’ έκαψεν
και τ’ άλογον σκοτώνει
-Κόρ’, έλα ευτάμε ασπασμόν
και τ’ αποχωρισίας
Κλίσ̌κεται κα’ να προσ̌κυνά
τ’ Ακρίτα την καρδίαν
Ατόν την κόρην έγλυσεν,
τη θαυμαστήν την κόρην
Οι δύ’ μίαν επέθαναν,
οι δύ’ μίαν εθάφαν!
Γλωσσάρι
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
αδάεδώ
αηλίαλίμονο ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
άκλερονάκληρο, φτωχό, δύστυχο, ταλαίπωρο
άνθι͜αάνθη
απάν’πάνω
αποθάν’πεθαίνει
αποθάνωπεθαίνω
αποχωρισίαςαποχωρισμού
ατάαυτά
ατώρατώρα
αχάντι͜ααγκάθια
αχπάσ̌κεταιφεύγει, αναχωρεί, κινεί για
βάλλ’βάζω/ει
βαρέαβαριά, συχνά, πολύ
γεργάνι͜απαπλώματα yorgan
δέβα(προστ.) πήγαινε
δι͜αβαίν’(για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ διαβαίνω
δύ’δύο
έβγα(προστ.) βγες
εθάφανθάφτηκαν
είν’(για πληθ.) είναι
έκλαιανέκλαιγαν
εμόνδικός/ή/ό μου ἐμοῦ
έν’είναι
εξέβανβγήκαν
έπαρ’(προστ.) πάρε
επέθανανπέθαναν
επήενπήγε
επόνεσενπόνεσε
επορείμπορεί
επρόφτασενπρόφτασε
έρθαήρθα
ευτάμεκάνουμε, φτιάχνουμε εὐθειάζω
θέκ’θέτω/ει, τοποθετώ/εί, βάζω/ει
θέκον(προστ.) θέσε, τοποθέτησε, βάλε
θερίαθεριά, θηρία
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
κα’κάτω
κάληη αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος
καυχάσαικαυχιέσαι
’κιδεν οὐκί<οὐχί
κιφάλικεφάλι
κλίσ̌κεταισκύβει, κλίνει
κλώσ̌κεταιγυρίζει, επιστρέφει
λέγ’νελένε
μεσοστράτ’μέση του δρόμου
μίανμια φορά
ν’ αηλίαλίμονο μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
οκάδεςοθωμανική μονάδα μέτρησης μάζας
οπίσ’πίσω
όρι͜αόρη
ορμάνιαδάση orman
πάγ’νεπηγαίνουν, έφυγαν, πάνε
παίρωπαίρνω
παρχαρί’θερινού βοσκότοπου (παρχαριού)
παρχαρομύτι͜αοι κορυφές του παρχαριού
’ποίν’να(εποίν’να) έκανα, έφτιαχνα ποιέω-ῶ
πουλόπαπουλάκια
πράττ’πρέπει, ταιριάζει, αρμόζει, αξίζει σε κπ
πράττειπρέπει, ταιριάζει, αρμόζει, αξίζει σε κπ
ραχ̌ι͜άράχες, βουνά
ραχ̌ίαράχες, βουνά
σουλάχα̤όπλα silah/silāḥ
σους(προστ.) σώπα, πάψε, κάνε ησυχία susmak
στρώσον(προστ.) στρώσε
συντρομάζ’ντρέμουνε ολόκληροι/ες/α
τέρ’(προστ.) κοίταξε
τοπούζιαπελατίκι topuz/debbūs
τοπούζιναπελατίκι topuz/debbūs
τοπούζ’ναπελατίκι topuz/debbūs
τσ̌ιτσ̌έκιαλουλούδια çiçek
φέρ’φέρνω/ει
φιλίντραμακρύκαννο τυφέκιο
χ̌αίρουντανεχαίρονται
χάλκενονχάλκινο
χαρεμέναχαρούμενα
ψ̌ηψυχή

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2024

Τραγούδια: 9046 | Albums/Singles: 1425 | Συντελεστές: 1837 | Λήμματα: 15675
Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr