Ποντιακός Στίχος

Προβολή Τραγουδιού

Κατεβάστε τους στίχους σε PDF

Ση Σάντας τα ψηλά ραχ̌ιά

Παραδοσιακά τραγούδια της Σάντας του ΠόντουΠαραδοσιακά τραγούδια της Σάντας του Πόντου

Στιχουργοί: Χαράλαμπος Εφραιμίδης

Συνθέτες: Παραδοσιακό

Καλλιτέχνες: Αλκιβιάδης Μαυροκεφαλίδης, Χαράλαμπος Εφραιμίδης


Ση Σάντας τα ψηλά ραχ̌ιά
όθεν αητοί φωλιάζ’νε
τ’ Ευκλείδη τα παλληκάρι͜α
νυχτοήμερα -ν- ωρι͜άζ’νε
[Ντό, ντό, ντο κι αμ’ ντο;]
νυχτοήμερα -ν- ωρι͜άζ’νε

Ωρι͜άζ’νε, ’κι φογούντανε
νέ χ̌ιόνι͜α, νέ βρεχ̌ία,
ούτε τη / του Κάλφα τ’ άρματα
και τ’ άγρι͜α τα κατσία
[Ντό, ντό, ντο κι αμ’ ντο;]
και τ’ άγρι͜α τα κατσία

Ευκλείδης ’κ’ εφογούτονε
μαχ̌αίρι͜α και σπαθία
Ατός ετόν π’ ερίαζεν
τη Σάντας τα χωρία
[Ντό, ντό, ντο κι αμ’ ντο;]
τη Σάντας τα χωρία

♫

Μάνα, δὼμα την ευχ̌ή σ’
και του κύρη μ’ το μαρτέν’
Η Σαντά ντο θα γεννά
σο ραχ̌ίν πρέπ’ να εβγαίν’

Δὼμα τα τσ̌άπουλας ι-μ’,
τα σ̌αγ̆ιάκια μ’, τ’ ορτάρι͜α μ’
Ληγάρι͜α θ’ αχπάσκουμαι
και με τα παλληκάρι͜α μ’

Μα τη ζίπκαν ντο φορώ!
Μα το κράτω το μαρτέν’!
Ας σην Σάνταν απεσ̌κέσ’
ο Τούρκον ’κι θα δι͜αβαίν’

♫

Η λαλία μ’ σον ουρανόν
[ν’ αηλί εμέν!]
αρνόπο μ’, έλα -ν- έλα
[έλα -ν- έλα]
σα μὲσα σ’ να τυλίγουμαι
[ν’ αηλί εμέν!]
εσύ τέρ’ με και γέλα
[’μώ το νόμο σ’!/έλα -ν- έλα]

Τραβωδώ, μάνα μ’, τραβωδώ
[ν’ αηλί εμέν!]
τραβωδώ μερακλία
[έλα -ν- έλα/πάτ’ και δέβα]
Σο καρδόπο μ’ εφύτρωσαν
[ν’ αηλί εμέν!]
δεντρά με τα κλαδία
[έλα -ν- έλα/’μώ το νόμο σ’!]

Αν αποθάνω θάψτε με,
[ν’ αηλί εμέν!]
σύρ’τεν απάν’ ι-μ’ χώμαν
[έλα -ν- έλα/’μώ το νόμο σ’!]
Αφήστε με παράθυρον
[ν’ αηλί εμέν!]
να ελέπω την τρυγόνα μ’
[έλα -ν- έλα/πάτ’ και δέβα]

♫

Όντες πας σην Τσερκόβιαν¹
δι͜αβαίντς την Καστανέαν
Εκεί είναι πολλοί Σαντέτ’
μυρίζ’ μανουσ̌ακέαν

Ε! Παύλο Κυφωνίδη,
με το ψιλόν τη λαλίαν
Για πάτ’ μας έναν ύβριγμαν
και με έναν / την τραβωδίαν

Λελεύω σε, Καστανέα,
με τα κρύα νερά σ’!
Λελεύω τον ανέφορο σ’,
ίλιαμ την Σουμελά σ’

Ε! Ρίτο Ανδρεάδη,
με το μαύρον το μουστάκ’
για έπαρ’ την Ελένεν
και -ν- έλα σο παρακάθ’

Ση Καστανέας τα ραχ̌ι͜ά
θα χτίζω έναν φωλέαν,
θα σ̌υρίζω και τραβωδώ
απάν’ σ’ έναν οξέαν

Ε! Γιάννε Γρηγοριάδη,
με τα άσπρα τα μαλλία
Λελεύω/Να λελεύω τα νεότητα σ’
τρώγω τ’ εσά τα ψ̌ήα

Ση Καστανέας τα ραχ̌ι͜ά
να έμ’νε έναν οξέαν
να εποίν’να παχ̌ύν σι͜αρίν
σ’ εμόν τον ξενιτέαν

Ε! Τάκη Ανδρεάδη,
π’ έχασες τον αδελφό σ’
Όλ’ εμείς είμες αδέλφι͜α,
πασ̌κείμ’ είσαι μαναχός;
Γλωσσάρι
ΚείμενοΕπεξήγησηΕτυμ. ΡίζαΠροέλευση
αηλίαλίμονο ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
απάν’πάνω
απεσ̌κέσ’μέσα εκεί πέρα
αποθάνωπεθαίνω
άρματαόπλα armum
αρνόποαρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας
ατόςαυτός
αχπάσκουμαιαναχωρώ, φεύγω, κινώ για
βρεχ̌ίαβροχές
δέβα(προστ.) πήγαινε
δι͜αβαίν’(για τόπο) περνάει/ώ, διασχίζει/ω, (για χρόνο) περνάει/ώ διαβαίνω
δι͜αβαίντς(για τόπο) περνάς, διασχίζεις, (για χρόνο) περνάς διαβαίνω
δὼμαδώσε μου
εβγαίν’βγαίνει
είμεςείμαστε
ελέπωβλέπω
έμ’νεήμουν
εμόνδικός/ή/ό μου ἐμοῦ
έπαρ’(προστ.) πάρε
εποίν’ναέκανα, έφτιαχνα ποιέω-ῶ
ερίαζενπρόσεχε, φυλούσε, επέβλεπε
εσάδικά σου/σας
εφογούτονεφοβόταν
ζίπκαν(γεν, του ζίπκα) ανδρική φορεσιά της εποχής zıpka<(αμπχαζικά) adziykva (=στενό παντελόνι)
ίλιαμπροπαντώς, ιδιαίτερα, ειδικά illa/illā
’κ’δεν οὐκί<οὐχί
καρδόποκαρδούλα
κατσίαπρόσωπο, μέτωπο
’κιδεν οὐκί<οὐχί
λαλίαλαλιά, φωνή
λαλίανλαλιά, φωνή
λελεύωχαίρομαι
ληγάρι͜αγρήγορα
μαναχόςμοναχός, μόνος
μανουσ̌ακέανμυρωδιά μενεξέ/βιολέτας մանուշակ (manušak)<manafšak
μαρτέν’τύπος τυφεκίου από παραφθορά του Martini–Enfield, εταιρεία κατασκευής τυφεκίων της εποχής
μερακλίαμε μεράκι, με ιδιαίτερο ζήλο meraklı/merāḳ
μὲσα(τα) η μέση
’μώ(επιφ.) εκδήλωση έκπληξης, θαυμασμού ή δυσφορίας, βρε! σε καλό σου! γαμώ
ν’ αηλίαλίμονο μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
νέούτε ne
νεότητανιότη, νιάτα
νυχτοήμερανυχθημερόν
ξενιτέανξενιτεμένο
όθενόπου, οπουδήποτε, σε όποιον
όλ’όλοι/α
όντεςόταν
οξέανοξιά
ορτάρι͜αμάλλινες κάλτσες ἀορτήρ
παρακάθ’συνάθροιση, ολονυχτία
πασ̌κείμ’μήπως, μήπως (και) πᾶς καί ἔνι
πάτ’(προστ.) πάτησε, πάτα
ραχ̌ι͜άράχες, βουνά
ραχ̌ίνβουνό, ράχη
σ̌αγ̆ιάκιαχονδρά μάλλινα υφάσματα, αυτά που είναι κατασκευασμένα από αυτό το ύφασμα şayak
Σαντέτ’οι έχοντες καταγωγή από την Σάντα
σι͜αρίνδροσιά, δροσερό μέρος υπό σκιά serin
σπαθίασπαθιά
σ̌υρίζωσφυρίζω, παίζω αυλό σῦριγξ
σύρ’τεν(προστ.) σύρετε, τραβήξτε, ρίξτε
τέρ’(προστ.) κοίταξε
τραβωδώτραγουδώ
τρυγόνατο πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας
τσ̌άπουλαςανδρικά υποδήματα çapul
τυλίγουμαιτυλίγομαι
ύβριγμανβρίσιμο
φογούντανεφοβούνται
φωλέανφωλιά
χωρίαχωριά
ψ̌ήαψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα
ωρι͜άζ’νεπροσέχουν, φυλάνε, επιβλέπουν
Σημειώσεις
¹ (ή Τσερκόβιαννη) Παλιά ονομασία του χωριού Μικρή Σάντα Ημαθίας

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2025

Τραγούδια: 9541 | Albums/Singles: 1676 | Συντελεστές: 1941 | Λήμματα: 15799
Επικοινωνία: infoDUMMY@pontianlyrics.gr