Αχπάσκουμαι σον πόλεμον

Προβολή Τραγουδιού

Καλλιτέχνες: Γιάννης Μιχαηλίδης, Νίκος Σοφιανίδης

[Και -ν-] Αχπάσκουμαι σον πόλεμον
[πουλίκα μ’, όι όι! Ωχ! πουλί μου]
[και] λες με «’κι θα νικάς» -ι [ούι]
[Και] Πουλί μ’, για τ’ εσόν το σεπέπ
[να βάι εμέναν! ου]
[άι! και] κείμαι σα φυλακάς -ι [νέι]
[Έφαες με, πουλί μ’, έφαες με -ν- ου]

[Και] Δώδεκα χρόνια πόλεμος,
[πουλίκα μ’, όι όι! Ωχ! να βάι εμέν]
[άι! και -ν- ] ευτάγω -ν- ασκερλούκιν [νέι]
[Και -ν-] Η κάλη μ’ μαναχ̌έσσα έν’,
[να βάι εμέναν! ου]
[άι! και] σύρ’ το περισ̌ανλούκιν [νέι]
[Έφαες με, πουλί μ’, έφαες με]

Γλωσσάρι

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
ασκερλούκιν	στρατιωτική θητεία	askerlik<ʿasker
αχπάσκουμαι	αναχωρώ, φεύγω, κινώ για
έν’	είναι
εσόν	δικός/ή/ό σου
ευτάγω	κάνω, φτιάχνω	εὐθειάζω
έφαες	έφαγες
κάλη	η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος
κείμαι	κείτομαι, ξαπλώνω
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
μαναχ̌έσσα	μονάχη
ου	δεν	ουκί<οὐχί
σεπέπ	αιτία, λόγος, δικαιολογία	sebep/sebeb
σύρ’	σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει
φυλακάς	φυλακές

Σημειώσεις

Το «μακρύν καϊτέ» αποτελεί μια συγκεκριμένη κατηγορία τραγουδιών που έχει τις ρίζες του και έχει ταυτιστεί με τη μουσική παράδοση της Ματσούκας του Πόντου. Εκεί ο βουκολικός και ποιμενικός τρόπος ζωής πέρασε μέσα στο τραγούδι των ανθρώπων, γι’ αυτό και σε πολύ μεγάλο βαθμό η απόδοση αυτών των σκοπών ταυτίζεται με την απλή ζωή των ποιμένων, αλλά και με τις λεγόμενες «παρχαρομάνες» (γυναίκες οι οποίες κατά τους θερινούς µήνες του χρόνου µετέβαιναν σε ορεινούς οικισµούς τα λεγόµενα «παρχάρια» για κτηνοτροφικές και αγροτικές εργασίες). Η φλογέρα και ο άσκαυλος (τουλούμ ή «αγγείον») ήταν τα κατεξοχήν όργανα που απέδιδαν αυτούς τους σκοπούς, γι’ αυτό και πολλά στοιχεία από την τεχνοτροπία του παιξίματος των οργάνων αυτών πέρασαν χαρακτηριστικά και στον τρόπο ερμηνείας του εκάστοτε τραγουδιστή που προσπαθούσε να μιμηθεί το παίξιμο των πνευστών με τη φωνή του. Αργότερα βέβαια αφομοιώθηκε πλήρως και από τους Πόντιους λυράρηδες και σε αρκετές περιπτώσεις αποτελεί και μέρος επίδειξης της δεξιοτεχνίας του οργανοπαίχτη. Στα τραγούδια αυτά δεσπόζει το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού, καθώς πρόκειται για ελεύθερες μουσικές φόρμες, οι οποίες ωστόσο εντάσσονται σε ένα πλαίσιο αλληλουχίας κινήσεων και κανόνων, που ο εκάστοτε ερμηνευτής ακολουθεί προκειμένου να είναι επιτυχημένη η απόδοση. Το ποιµενικό αυτό µουσικό ιδίωµα έχει µια έντονη ηχητική εξωστρέφεια και έχει συνυφανθεί κατά κύριο λόγο µε υψίφωνους ερµηνευτές.

Υλικό για τις πληροφορίες σχετικά με το «μακρύν καϊτέ» αντλήθηκε από τη μεταπτυχιακή εργασία του Χρήστου Καλιοντζίδη: «Οι μακρόσυρτοι σκοποί της Ματσούκας του Πόντου. Ένα ποιμενικό μουσικό ιδίωμα ως μέρος μουσικής παράστασης», τον οποίο και ευχαριστώ πολύ για την παραχώρηση.

Αθήνα, Μάρτιος 2022
Γ.Μιχαηλίδης